| پەنجەمین سەمعە و، شەشەمین بەسەر
|
هەفتەمین کەلام سێ وەسفن خودسەر
|
| سابتن بۆ زات خالیق، زیادە
|
لە وەسفی قودرەت عیلم و ئیرادە
|
| ئیرجاع بەوانە لە زاهیر دوورە
|
بۆچ؟ بێ زەروورە، کوانێ زەروورە؟
|
| ئەگەر تۆ دەڵێی ئەم سیفەتانە
|
موحتاجن ئەباڵ ئەم تالەتانە؛
|
| وەک ئوزون و عەین، وەک حەلق و لیسان
|
ئەوە بۆ ئێمەس ، نەک بۆ حەق، بزان
|
| چلۆن؛ سا دەشێ حەق عیلمی نەوێ
|
بۆچ؟ ئەویچ قووەی عاقیلەی تەوێ
|
| بەڵێ بۆ ئیسبات هەر سەمعی ماگە؛
|
عەقڵی دیارە ژێر پێی کوتیاگە
|
| «والحاصل» نەک وەک سیفاتی خەلقن
|
حاجەت بە گوێ، چاو، زوان و حەلقن
|
| بەڵ لە چە وو چوون لە ئالەت بیروون
|
شنەوا و بینا، گۆیا بە بێ چوون
|
| دەشنەوێ ئایا بەعید ئەر نزیک
|
دەوینێ ئایا ڕۆشن یا تاریک
|
| تەعەللوق دەگرێ، «كما اشتهر»
|
سەمعی بە مەسمووع، بەسەر بە موبسەر
|
| لاکین سنووسی «علية الرحمة»
|
وەها دەفەرمووت، لێت نەبێ زەحمە،
|
| سەمع و بەسەری زاتی «عليه»
|
وەک سەمع و بەسەر مەخلووقات نییە
|
| هەر خاس وێ وە دەرک بەعزێ مەوجوودات
|
وەک بۆ بەسەر لەون، بۆ سەمع ئەسوات
|
| سەمع و بەسەری خالیقی مەعبوود
|
تەعەللوق دەگرن «بكل موجود»
|
| ئەر دەنگ ئەگەر ڕەنگ، ئەر سیفەت ئەر زات
|
واجب و قەدیم یا خۆ حادیسات
|
| «في الازل» جەناب زاتی پاکی حەی
|
بەو زات و سیفات وجوودییەکەی خۆی
|
| «في ما لايزال» بۆ زات و سیفات
|
وجوودییەی گشت فیرقەی کائینات
|
| بە بێ ئیرتیاب شنەوا و بیناس
|
بڕیاوە کەلام سنووسی، بیناس
|
| «بناء علي ما قد قرره»
|
موبسەری مەسمووع، مەسمووع موبسەرە»
|
| «والحاصل يعني يسمع بالبصر
|
يبصر بالسمع فاسمع تبصر»
|
| «ثم الكلام وصف أزلي
|
قائم بذات ربنا العلي»
|
| لە بەر و دوا و تەجەززی و عەدەد
|
لە حەرف و لە سەوت پاک و موجەڕڕەد
|
| وەسفێکی نەفسی و پاکیزە و قودسی
|
مونافیی سکووت ئافەتی نەفسی
|
| «قيل»: ئەگەر حەق موتەکەللیم بێ
|
قیامی حادیس بە حەق لازم تێ
|
| بۆچ؟ دەڵێن کەلام بەو موڕەککەبە
|
لە حەرفی حادیس موتەعاقیبە
|
| ئەم ئیتلاقیچە بە حەقیقەتە
|
پەس ئەو لازیمە ڕاسە و موسبەتە
|
| وەر فەقەت مەحموول لەسەر نەفسییە
|
ناوێ ئەو مەسمووع لە دەم نەبییە
|
| «كلام الله» وێ، ئەمیچ بە مەئال
|
دەکێشێ ئەو لای کافری و زەلال
|
| دەڵێین بە سەمعی ئەمە ئیسباتە
|
وەسفی ئەکەللوم قائیم بەزاتە
|
| نەک ئەو کەلامە کەوا مەعرووفە
|
مورەککەب لە جوزء لەفز و حرووفە
|
| قیامی بە زات حەققەوە نییە
|
دیتر کوا مەحزوور پێم بڵێ چییە؟
|
| لەمیچ ئیزنی ئەم لزوومە نەدرێ
|
«كلام الله» یی لێ سەلب بکرێ؛
|
| بۆچ؟ بۆ بە کەلام ئیلاهییە بوون
|
شەرت نییە قیام بە زاتی بێ چوون
|
| حوججەتت دەوێ ها ئەوە حوججەت
|
ئیستیعمالی ئەهل گفتوگۆ و لوغەت
|
| هەرکەس دەیزانێ ئەڵبەت دەیفامێ:
|
بە هەر زوانێ هەر کەس کەلامێ
|
| تەکەللوم پێ کا، ئەو کەلامییە
|
ئیزافەی ئەباڵ ئەو حەقیقییە
|
| با وجوود قیامی نییە، بیشنەو،
|
نە بە نەفسی ئەو نە بە قائیم بەو
|
| بۆچ؟ لەفز و کەلام مەعلوومە ئەوان
|
لە مەقوولەی سەوت قائیم بە هەوان
|
| هەوایچ هەڵگرە زەریف بکە سەیر
|
«ما كان الهوي قائمأ بالغير»
|
| بەڵ لە مەقوولەی قیسمی جەوهەرە،
|
قائیم بە نەفسی خۆی و خودسەرە
|
| «فذالك الكلام بالهوا قائم
|
ليس قائما بالمتكلم»
|
| «يضاف اليه لحصوله
|
بالتكئ القائم به»
|
| کەلامیچ دەگەڵ وەستی تەکەللوم
|
فەرقیان هەیە، لە کەس نییە گوم
|
| تەکەللوم تەئلیف، ئەو موئەللەفە
|
موئەللەف مەنزووم دەوێ بەو وەسفە
|
| «فظهر الفرق، فكذا الكلام
|
في حق الله خالق الانام»
|
| «لكن فرق ما لست باللاهي
|
بين ما بنا و ما بالله»
|
| «ما بنا» بینای ئالی و مودەننەس
|
«و ما بالله» پاک و موقەددەس
|
| بوونی ئەلفازیچ قسە بکەم بۆت
|
بەو تەرزە کەوا دەیێت ە دەڕۆت
|
| لەبەر ئەمەتە تێرێتیە وجوود
|
لە هەوادا خەلق خالیقی مەعبوود
|
| هەوایچ بەو دەستوور لە هیچ مەکانێ
|
قەراری نییە زۆرتر لە ئانێ
|
| نەک لەبەر بوونی ئەلفازە «بالذات»
|
غەیرە موستەقیڕ وەها بێ سەبات
|
| ئەلفاز ئەر «بالذات» وەها بوویایە
|
دەشیا شەخسی دوور نەیشنەویایە
|
| حوکمیچ بە میسلی مەمسووع بڵێم پێت
|
ئینساف ئەمەتە مامەسمووعە لێت
|
| بێ دەلیل خیلاف زاهیر بەمەسیر
|
ناوێ، دەلیلیچ ناکەوێتە گیر
|
| ئەمجار ئیجادی ئەلفاز و حورووف
|
بە قودرەتی حەق خالقی ڕەئووف
|
| بەو تەرزە وتمان ئیحتیمال هەیە
|
بڵێین: حیکمەت و سیڕڕی ئەمەیە
|
| «كي لا تختلط فتعسرا
|
فهمنا لها، بل تعذرا»
|
| تفسیلی کەلام ئەر لەگرە کەم بێ
|
ڕاوێس حەواڵەی ئەسڵی سێیەم بێ
|
