چل حیکایەت/حیکایەتا چارێ

by مەلا مەحموودی بایەزیدی

میرزویێ رەشی هەبوو، ژ تایفەیێد ئێزدیێد وانێ بوو، لاکین قەوی دز و حەرامزادە، ئەوی بخوە نەقل دکر، کە ئەز دگەل یەکێ سەلماسی بناڤێ «مەمەد»، بووینە برا و دۆست، دایم ئەز دچووم ژ ئەترافان دزی دکرن و حەیوان و مال ب شەڤ تینا سەلماسێ مالا دەستەبراکێ خوەیێ مەمەد و دوو شەڤ و سێ شەڤ ل مالا مەمەدی دمام، ئیجارێ مەمەدی ئەو مال و حەیوانێد دزی دبرە خۆی و ئورمیێ وان دران، دفرۆتن و بهائێد وان دئانین، بەهرەیەکێ دراڤی ددایە من و بەهرەیەک ژی ژ بۆی خوە هەلدگرتن، وەها بڤی تەرزی شەش حەفت سالەکان مە دەستەبرایی دگەل یەک و دو کرن، و قەوی دۆست و ئاشنا بووین، پاشی جارەکێ ئەز چوومە کنارێ تەبرێزێ، ب شەڤ نێزوکی باژێری، ژ قافلەیێ بشوڤەمایی، حاجییەک توجار، دگەل سێ بارێ هێستران قوماش ژ کاروانی هندەکێ دوور دچیت، من خوە لسەرێ ڕێ وەکو مریان درێژ کر، وەکو هێستر نێزوکی من بووین، هێژ شەڤ و تاری بوو، ژ من ڤەجنقین و توجارێ کو لسەر بارەکی سوار بوو، ژ هێسترێ کەتە عەردی، ئێدی من ئەمان و زەمان نەدایێ، گەهامە سەر توجاری و بیلا موهلەت ب ڕهان گرت، سەر ژێ کر، دجهدا هشت، هەر سێ هێستر دگەل باران ئاڤڕێ کری، هێدی من خوە هاڤێتە نها لەکێ، و ب ڕۆژێ دنوالادا خوە ڤەشارتی، وەکو بوویە شەڤ تاری، من هێستر دگەل باران نێزوکی سوبەیێ، ئینایە دەرێ مالا دوستێ خوە مەمەد و ئەز چوومە سەر کولکی، من هێدی گازی مەمەدی کر، مەمەد هاتیە دەرڤە، مە بار ئینانە خوارێ و برنە مالێ و هێستر کێشانە تەوێلەیێ، وەکو مەمەدی ئەڤ هێسترانە و بارێت قوماشان دیتن، قەوی شا بوو، عیززەت و ئیکراما من کرن، ب رۆژێ ئەز ژی دخانیەکی خلوەت ڕازام و هیسایی بووم، وەکو بوویە شەڤ مەمەدی گۆتە من کو میرزو ئیجارێ تو هەڕەشولا خوە، لاکین حەتتا دوو هەیڤان ب ئێرەدا مەیێ، لەو ڕانێ ئەڤ مال مالەکە زاڤە، حەتتا ئەز دفرۆشم، پاش دوو مەهان وەرە ڤێرە بەهرا خوە ببە، من گۆت کو بلانێ وەسا بە، ئەز چوومە مالا خوە، وەکو موددەیێ دوو مەهان تەمام بووی، ئەز دیسانێ بشەڤ هاتمە بەر دەرێ مەمەدی، من دیت ئەوی ژبۆی خوە خانی نو و مەزن بینا کرینە، من خوە بخوە گوت، کو وەللاهی مەمەدی ژ وان مالێ دزیێ گەلەک دراڤ پەیدا کرینە، ئەڤە خانە مانی ئینشا کرینە، ئەڤە چەند سال بوو، کو ئەز دهاتم و دچووم خانیێ وی هەروەها بوو، خولاسە، ئەز چوومە سەربانی بەرکۆلکی من گازی کر، کو مەمەد مەمەد وەرە دەری ڤەکە، ئێدی مەمەدی جەوابا من نەدا، دەست ب چیڕان کر، تڤەنگ د دەستدا هاتە بەر دەری و ئاگر ل من کر، کرییە هەوار کو دز هاتیە مالا من، ئێدی ئەز ڕەڤیم و جیران بەرهەڤ بوون، کو دز هاتیە، ئەز ژی ڕەڤیم و ژ دوورڤە من خوە ڤەشاری، پاشی ب ڕۆژێ من ژ دوورڤە مرۆڤەک ڤڕێ کر و مەمەد گازی نک خوە کر، مەمەد هاتە نک من، مە هەڤدوو دیت، و من گۆتە مەمەدی ئەڤە چ بوو، کو بشەڤ تەبسەرێ من ئینا، و تە ژبۆی چ وەها کر، مەمەدی جەواب دایە، کو پاشی تە خوەیێ مالی و هێستران پەیدا بوویە و زەحمەت دایە من، خوە حەموو ستاندن و برن، ئێدی تشتەک د دەست مندا نەمایە، و پاش نها دۆستیا من و تە ئێدی نینە، ب بال منڤە مەیێ، ئەگەر ئێدی جارەکی دن تۆ بێی سەلماسێ، ئەز دێ بێژم ئەڤە دزە و تە بدەمە گرتن، هەرچەندە من لاواهی مەمەدی کر، کو ئینساف بکە ژ هندە مالی تشتەکی بدە من، مەمەدی چیڕێ من کر، ئەز قۆڕاندم، پاش من ژ جیرانێد وی ب خەف پرسیارا حالێ مەمەدی کر، گۆتنە من وەللاهی ئەو نزانن، ژ کی دەرێیە مەمەد قەوی خوەیی مال و حال بوویە، و ژبۆی خوە خانەمان ژ نۆڤە بینا کرینە و ئاشەک ژبۆی خوە کڕییە، و نها قەوی خوەشحال بوویە، مەگەر مەمەدی ئەو مال و ئێستر برینە تەفلیسێ و فروتینە و زاڤ دراڤ ئینایە و ب حیلە ئەڤ شولە دگەل من کرییە، کو ئەوی مالی بتنێ بخوەت و نەدەتە من، ئێدی ئەز ناچار بووی بشوڤە هاتمە مالا خوە، لاکین دەردێ مەمەد مایە د دلێ مندا، حەتتا کو سەفەرا ڕۆمێ و ئیرانێ قەومی و بوویە دژمنایی، ئیجارێ من شەڤەکێ چل سوارێد «ڕەشی» بهەڤ خستن، ئەز بوومە بەلەد و من ئینایە کنارێ سەلماسێ نیڤا شەڤێ دوور ئاڤاهی، ئەم ژ هەسپان پەیا بووین و دەهـ مرۆڤ ل نک هەسپان مای، من سێ مرۆڤ ئینانە دەورا مالا مەمەدی، ئەز مالا وی بەلەد بووم، ژ کۆلکی پەیا بووم و من دەری ڤەکر، ئەم چووینە نیڤا مالێ و من مەمەد و ژن و زارۆک گرتن، مەمەد دبێژە ئەمان میرزو من کرییە تومەکە، ئەمان هەرچی کو مال هەیی ببە من نەکوژە، من گوهداری نەکر و سەرێ مەمەدی ژێ کر و هەرچی مال و ئەشیا هەبوون تالان کر و ئینای، بشوڤە هاتن و من ژبۆی حەیفا مەمەدی، ئەو مال و تالان ل وان سواران پارڤە کرن، دا حەیفا من ژبۆی مەمەدی نەمینە..