Jump to content

Page:An-El-Filibusterismo-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/38

From Wikisource
This page has been validated.


28

siyahan naginsaop didto han mga tuna hin usa nga kapitalista; kundi unina, han tag-iya na hin duduha nga karabaw ngan hin pipira kagatos kapisos, naruyag hin paglugaring, kabulig hi iya itay, an iya asawa ngan han iya tutulo nga anak.

Salit nagbungkag hira ngan naghawan hin tibway nga kagurangan nga nakada ha harani han bungto, nga an ira isip waray tag-iya. Ha sakob han panahon nga ira iginbubungkag ug iginhahawan, an bug-os nga panimalay, sunudsunod, nagkasasakit hin hiranat ngan namatay an iya asawa ngan han iya suhag nga babayi nga daraga na. Adto nga kinaiya nga lara han inukab nga tuna kay may mga alisngaw nga maraot, pinakasiring nga duyag han mga umurukoy ha kagurangan, ngan ira gin-ilob ngan nagpadayon han mga buhat, kay ira pina­ kasiring nga an mga umurukoy natumanan na han ira karuyag. Han nag-iipagpurulos na hira han siyahan nga pag-ani, usa nga katig-uban hin kapadian3 nga may mga tuna dida ha sapit nga bungto, nagpasabot nga hira amo an tag-iya hadto nga mga tuna kay nasasakob han ira mga pag-ultan, ngan hadto ngahaw, ha pagpakita han pagkatag-iya, nag-usok didto hin mga batutok. Matuod an magmarangno nga padi nagsiring, ha pagkinaluy’an, nga makakagpadayon hin pagpahimulos hadto nga mga tuna tubangan magbayad la ha ikinatuig hin gutiay gud la nga kabaraydan, mga karuhaan kun katluan ba kapisos.

Hi Tales, nga di buot han kasamok kay, bisan hino pa man, nadiri han kalipungan sama han kaurog, ngan nag-aalagad han mga prayle sugad han pipira katawo, basi la din igkaintok an daba han kaldero, sugad han iya siring, (para ha iya, an mga prayle kaldero nga puthaw, hiya daba la nga tuna) tinmuros hin pagtangdo hadto nga kaladnganan tungod na la kay hiya diri maaram magkinatsila ngan waray niya ibarayad hin abogado. Labot pa, hi Tandang Selo nasiring:

—Pasinsiya na la! Darudako in gagastuhon mo ha pakigkalipungan, dako pa hin magbayad ka hin kanan napulo katuig hiton inaaro hinin kapadian nga busag, Hmh! Bangin man liwat pagbalsan ka nira hin mga misa. Pakasidnga na la nga ito nga katluan kapisos napirdi mo ha sugal, o nahulog ha salog, sinibad han buaya.