Jump to content

Page:An-El-Filibusterismo-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/74

From Wikisource
This page has been validated.


64

mahuway hira ha kalinaw... Ano in makukuha ko bisan pa ako makabulos?

—An pakapugong nga an iba mag-antos sugad han imo gin-antos, nga mga sano buwas mawaray na patayon nga anak ngan ir6y nga natuyaw dara han kabido. An pag-ilob diri unob nga maupay nga gawi, nagiginpagtalapas kun nakakapagpahusa han mga panraugdaog: waray manlulupig kun waray mga uripon. Hay! an tawo kinaiya nga maraot, nga unob nagtatalapas kun iginkikita hin napapagduyag. An sugad hiton imo panhunahuna gin-agian ko ngan kitaa kun ano an akon inabutan nga kapalaran. An naghatag ha imo hin mga kasakitan nagbibinantay ha imo adlaw gab-i, nagtatahap nga ikaw nag-iinaw han maupay nga higayon; pinakakasiring nga iton imo talinguha hin paghibaro, iton imo higugma hin pagtuon, iton imo ngahaw kamananong, makusog nga pangahas pag-ibinubulusan... Ha adlaw nga mahimo nira in paggawad ha imo bubuhaton sugad han binuhat ha akon ngan diri ka pakakasidngon nga makaharadlok ka nira ngan makauurit.

—Ako ikinauurit? Ikinauurit pa ako, katima han ngatanan nga maraot nga binuhat ha akon?—nagpakiana an batan’on nahapapausa. Hi Simoun hinmarahara.

—Kinaiya han tawo in kaurit hadton ira gindadarahugan, pulong ini ni Tacito ha pagmatuod han kan Seneca quos laeserunt et oderunt2 Kun karuyag ka magsukol kun tiunano kadako an mga kaupayan o karautan nga binubuhat hin usa nga bungto ha igkasi bungto, say la panginanua kun ito nga bungto naruruyag ha imo o nangangalas. Ngan dida ka hini kasasayod kay ano nga adton namaghabak hin manggad katima dinhi paglingkod hin katungdanan nga hagtaas, han panhiuli ha Peninsula, nanhihilangkag hin pamaglinibak ngan pamagpinakaraot han ira pinamaghukaan. Proprium humani ingenii est odisse quem laeseris.2

—Kundi, diri ba haluag inin kahbutan, diri ba hira tinutugutan nga magpulos han gahom hin waray kasamukan?... Waray ko iba nga inuungara kundi an pagbuhat, nga tugutan ako nga mabuhi...

—Ngan manhimo hin mga anak nga magpinaumayaon basi itubyan ha pagkauripon,—sinumpayan ni Simoun, sinubad hin waray pag-alang an tingog ni Ba­ silio.—Makalilisang nga kabubwason an imo igin-aandam