pa nga kasal’anan han pakamatay bin tulo nga parapanukot hin buhis nga mag-aram magbasa ngan magsurat ngan makiglantugi. An ngatanan tinmalikod ha iya, an iya mga basahan ug kapapilan pinannguha. Iginsumbong hiya nga bumarasa han El Correo de Ultramar(6) ug iba pa nga pahayagan ha Madrid; nga ginpagikan ka ngadto ha Suiza nga dapit ha Alemania; nga hindakpan dida ha iya in mga surat ug mga retrato hin usa nga ginhikog nga padi(7) ngan hin ambot kun ano pa. An bisan ano hinpapasangilan pati an pagsul-ot hin bado nga dinidtuanon(8) tulin man hiya hin kakatsilaan. Kun iba pa nga tawo adton imo amay bangin nakagawas gilayon kay may usa nga mediko nga nagsiring nga an nakamatay hadto nga tawo amo an pagsaka ha ulo han dugo . . . kundi an iya manggad, an iya pagtapod han katadungan, an kangalas niya han ngatanan nga diri uyon han balaod ug katadungan, asya an nakadaot ha iya. Ako ngahaw nga diri ko ayon an pangilyupo ha bisan kanay, nakadto ako, inmatubang ha Kapitan Heneral, an liniwanan hinin iini; gin-asuyan ko nga diri mapipilibustero in usa nga tawo nga naninimangno han ngatanan nga katsila, makablas o palagiw man, pinasasaka ngan pinakakaon ha iya balay, usa nga tawo nga may dara pa ha mga ugat han mapinairon nga dugo han mga taga Espanya; kundi kawang la an pagtubyanan ko han akon lawas, an pagsumpa ko ha ngaran han akon pagkamakaluluoy ug han dungog han akon pagkasundalo; say ko la ginpulsan an maraot nga pag-atubanga, an labi pa kamaraot nga pagpalusara ngan han pagngarani ha akon nga chiflao!(9). . . Ah! makabibido adto nga mga adlaw!
An tigurang pinmahuway nadaliay, kundi han pag-abat nga an iya kahimangraw nagpipinamati la, waray sirusiplat ha iya, nagpadayon:
—Kay iya man tugon, ako in nanalinguha hin pagandam han kalipungan han imo amay. Kinadto ko an bantugan nga abogado nga pilipino, an batan’on nga A---------kundi waray karuyag. “Ako ngahaw in makakaraot ha iya,” nagsiring. "Iton akon ha iya panabang tingali magintinikangan la liwat hin bag-o nga mga sumbong patok ha iya ngan bangin pa ngani ako mahaupod. Say lugod kadtua hi Sr. M---------- nga usa nga maupay magyakan ug madali makaagi hin mga pamulong, labot pa, taga Espanya ngan kilala hin maupay.” Asya man gud akon kinadto ug
