102
way sa usa ka lagsaw, ang Kapitan Heneral, tinukmod sa iyang
pagkamaluluy-on nga wala gayud mahingpit pagdalayeg ni Ben
Zayb, mipala sa tanang mga duhaduha ug mipahayag nga ikasakit niya kaayo ang pagpatay pinaagi sa lingaw-lingaw lamang
sa mga mananap sa kalibonan.
Sa pagkatinuod nga sulti, ang Kapitan Heneral sulod sa iyang kaugalingon nalipay ug nahimuot sa nahitabo, kay tuod man; unsa man kaha nahitabo kon sa pagpabuto niya sa iyang pusil misipyat ang iyang “punteria” ug wala maigo ang mananap nga iyang giluthang, usa ka lagsaw, pananglit, nga wala intawon masayud sa mga “conveniencias politicas”? Asa man unta dapit mahisangko ang kadungganan sa labing hataas nga punoan sa Kapopud-an? Ngano? Ang usa ka Kapitan Heneral sa Pilipinas wala makaigo sa iyang giluthang nga mananap, sama sa usa ka mangangayam nga bag-o pang nagtu-6n? Unsa man untay ipulong sa mga “indio” nga kanila aduna may pipila ka buok nga mangangayam nga maarang-arang ug “punteria”? Mag-ungaw unta ug dakung kadaut ang katibuk-an sa yutang natawhan ....
Mao kini ang hinungdan nga ang Kapitan Heneral, nunot ang usa ka kinataw-an nga matinamayon ug nagsuko-suko siya sama sa usa ka batid nga mangangayam nga wala makakuha misugo nga diha-diha ang tanan mamauli dayon sa Los Banos, ug sa dalan na wala siya malimot pagsugilon sa mga kalaki sa pangayam nga iyang nahimo dinhi kun niadtong kalibonana sa Lawis, nangayam-id siya sama sa magasugilon ug usa ka butang walay hinungdan, ug ang iyang paningog, nga nahiangay kaayo niadtong higayona, matinamayon uyamut alang sa mga himoon sa Pilipinas, pse! Ang pangaligo sa Dampalit (Daang pa liit), ang mga pasingot sa kadaplinan sa lanaw, ug ang dula sa “tresilio” sa palasyo, ingon man ang pagduaw sa ambakan sa tubig ng silingan kun sa lanaw sa mga buaya, labi pang makadapit sa hunahuna ug dili kaayo magaungaw ang katibuk-an sa yutang natawhan.
Sa naghinapus ang bulan sa Disiyembre makita sa hawanan ang Kapitan Heneral nga nagadula sa “tresilio,” samtang nagahulat siya sa takna sa paniudto. Gikan siya naligo ug nagpahimulos karon sa naandan nang usa ka baso nga tubig sa lubi ug sa un6d nga mahumok sa butong, ug sanglit malipayon ug buot, andam siya sa paghatag kutob sa mga kaayohan nga pa-
