329
— Ang kalibutan mudalayeg gihapon, maoy hatagag katarungan ang labing kusganon, ang labing maisog! — mitubag si Simoun sa iyang mabangis nga kinataw-an — Ang Europa nagadayeg sa diha nga ang mga nasod sa Kasadpan sa pagpatay sa Amerika sa pila ka milyon ka mga indiyo, ug dili aron pagtukod ug nasod nga labi pang matarong ug madaiton; anaa tan-awa ang sa amihanan sa Amerika mahitungod sa iyang kagawasan nga siya onhon, sa iyang balaod ni Lynch', sa iyang mga limbong sa pamunoan; anaa ang Habagatan sa iyang mga republika nga kanunay lang nagkaguliyang, kagubot nga linuog, mga pag-unay sa mga sundalo, sama sa ginahimo sa inahan niyang Espanya! Ang Uropa midalayeg sa diha nga ang makagagahom Portugal nangilad sa mga Pulo sa Molukas, midalayeg sa diha nga ang Inglaterra naglaglag sa Pasipiko sa mga unang kaliwat aron maoy mopauli ang iyang mga pumapanaw. Ang Uropa magadalayeg ug pagpakpak sa katapusan sa usa ka dula: ang katawohan dili kaayo makaalinggat sa anaa gayod, kon dili mao day iyang tan-awon ang sangputanan! Himoa lang pag-ayo ang sala aron siya pagadayegon ug hinoon daghan kaayo ang magaamping kaniya kay sa mga buhat nga maayo, nga pagahimoon sa dakung pagpaubos ug binuotan.
— Maayo kaayo. — mitubag ang batan-on;— unsa may labot ko sa katapusan nga mudalayeg sila kun mag-asaway, nga kanang mga tawhana wala mangagad sa mga piniutan, sa nga kabus ug sa imga mahuyang babaye? Ngano man nga magatagad ako sa katilingban nga siya gani wala man magatagad kanako?
— Mao kanay akong gusto, — miingon nga madaugon ang maninintal. Ug mikuha sa usa ka kahon usa ka rebolber, iyang gihatag nga nagkanayon: Unya sa ikanapulo ang takna hulata ako atbang sa simbahan sa San Sebastian aron pagdawat sa akong mga kataposang pahimangno. Ah! Sa ika siyam kinahanglan tu-a na ikaw sa layo, layo kaayo sa dalan Anloague!
Si Basilio mihiling sa hinagiban, gikargahan ug gisulod sa bolsa sa sulod sa iyang amerikana. Nanamilit sa usa ka magahi nga: — Hangtud unya!
1 Balaod sa pagpatay nga dili lang pahukman, sa usa ka tawo nga kasilagan sa lungsod.
