- 65
Si Simoun nagakalot sa yuta, ug usahay ang iyang nawong dan-agan sa kahayag sa “lampara”: niadtong higayona wala siya magataod sa iyang antiyohos nga bughaw nga nakausab kaayo sa iyang panagway. Si Basilio nahikurat. Kadtong iyang nakita mao ang tawong wala niya hiilhi nga napulog-tulo na ka tuig karon mikalot didto niadtong dapita sa lungag nga gilubngan sa iyang inahan, ugaling kay karon natigulang na siya; ang iyang buhok ubanon na ug nagpatubo siya ug bungot sa sulang ug sa ibabaw sa ngabil, apan ang tinan-awan mao gihapon ang dag-um nga makita sa iyang agtang, ang mga bukton nga kusganon, bisan karon daw ingon ug haguka na; sa iyang nawong mabasa giha pon kadtong kaisug nga nagdala ug kasuko, ang mga pagbati ng nangagi na, nabanhaw karon pagbalik sa iyang kasingkasing: daw ingon ug nabati niya ang kainit sa daub, ang kagutom, ang kaluya sa buot niadtong higayona, ang baho sa yuta nga hinabwa . . . Kining iyang hingsusihan nakalisang kaniya. Karon pa siya makasabut nga kadtong magbabaligyag alahas nga si Simoun nga ginaingon nga kon6 ingles, portuges, amerikano, mulato, ug ginaanggaan ug Kardenal Moreno, Eminencia Negra, ang dautang magtatambag sa Kapitan Heneral, mao diay kadtong kahibulongang tawo nga wala niya hiilhi ug nga ang iyang paghitungha ug pagkahanaw nahiatol gayud sa pagkamatay sa manonunod niadtong mga yutaa. Apan niadtong duroha ka tawong wala niya hiilhi nga mipakita kaniya, niadtong patay ug niadtong buhi, kinsa man kanila ang ginganlan ug Ibarra?
Kining pangutanaha nga makadaghan na niya ibungat sulod sa iyang hunahuna sa mga higayon nga hisgutan ang kamatayan ni Ibarra, misantop na usab karon sa iyang panumduman, sa atubangan niadtong tawo nga daw tigmo nga nakita niya sa iyang atubangan.
Kadtong tawo nga namatay adunay duroha ka samad nga daw agi sa bala, sumala sa hingkat-onan na niya sa ulahing mga adlaw, ug tingali kadto mao ang linundagan sa paggukod ka niya didto sa lanaw. Sa ingon niini, kadtong namatay mao diay si Ibarra nga kaha mianhi dinhi aron pagpakamatay sa ibabaw sa lubnganan sa iyang katigulangan, ug ang iyang tinguha sa pagpadaub masabut kaayo tungud sa iyang pagpuyo sa Uropa diin pagahimuon ang pagdaub sa mga minatay. Nan, kinsa man diay kadtong usa, kadtong buhi, kini si Simoun, nga niadtong higayona kabus kaayo ug panagway ug nga karon mibalik ngan-
