कोंकणी विश्वकोश : ४ हो। साथी हांचोय बंदोबस्त तोच करता. ज्या णांवांत जायत्यो किल्ली आसतात ताका हाटू म्हण्टात. पयलीं किल्ली ही चड म्हत्त्वाची मालताले.
- हत्त्व येवपाकं लागलां.
सिंण बॉणा म्हणजे सुर्याक हे लोक परमेश्वर माजतात. ताणे पयलीं धर्तरी आनी मागीर सशळो सैम जिंमणि केली अशी तांची कल्पना अश्सा, जणे बॉणा म्हणजे जल्नदेवता. चंदो बोंगा आनी ओटेबोरोम ह्यो सिंग बोंमाच्यो दोन्नं बायली. देसीलती म्हणजे ग्रामदेवता, ह्यो झणळ्यो इश्ट देवता आसात. तातूंत ग्रामदेवतेक अग्रस्थान शश्वण करता आजी धनधान्य दिता अशी तांची श्रध्दा आसा, देखूज उंच असो बफजि भरिल्लो पर्वत आसा, अशी तांची कल्पजा आसूज थंयच्याज आमी आयले अशें ते समजतात. इश्ट देवतांची पुजा गांवचो पुरोयत करता. भुतांश्वेतां आजी वायट शक्ती एवूब आशात अशी तांची झोंपयतात. तांची बरीचशीं जांवां हिंदूंच्या उग्र देवतांच्या लांवांवथल्याल पडल्यांत. हेर आदिवामी जमातींप्रमाण हे लोकं पयत्नीं अपनी आतांय सेमीक आपत्ती ह्यो झणळ्यो घटना वेगवेगळ्या दुश्ट शक्तीकलाणूज जातात आजी म्हणून त्या शक्तींक तशेंच भुताखेतांक (बॉणांक) जनावशक बळी दिवपाक जाय जाल्याए ह्यो आपत्ती येळात असो तांची समज आझा. चेटूक करपी बायलो वा दादले अशा शक्तीचो कोप एकाद्रद्या मनशाचेए हाडपाक शकतात अझो तांची समज आझा. ताका लागूल तांकां अशा लोकांचो एवूब भंय दिसता. तांच्या गांवांत एक पचाक्षरी 3भासता. ताका देवव्वा म्हण्टात. तो रोणाची चिकित्सा कश्तन वश्वदां झांगता. भुताश्वेतांच्या शणण्याक लागून जर रोण जाला जाल्याप्रय ताचेए तो उपाय सांगता. तो जे बळठी दिवपाक सांगता ते बरो दीश्स पळयता, चडकश्रून एकविसाव्या वा तिझाव्या दिमा जांव दवंरतात. साल झाडाचेर जेज्जा फुलां येतात तेब्जा धर्तरी एकाद्रया जांवचे म्हण उत्सुक दिक्षता अशें हे लोक समजतात. देवरी वा ग्रामपुरोयत माशीर सुयचेि (सिंण बॉणाचें) रूप घेता आली ताची बायल धर्तरेचे (ओटोबोरोमचे) रूप घेता अशे हे समजतात आनी दए लग्नां जातात. पयलीं हांच्यांत जातीभायर हतज्ञ कएपाची चालत नाशिल्ली. पूण काळाप्रमाण हाली अशीं लण्ञां जाता. एकाच घराण्यांतल्या चल्याचल्तयांचों लग्ज्ञां जायनात. तशे करप म्हणजे भयंकर पाप समजतात. हे चुकीश्वातीए शुल्यांवकाशक दंड भश्चो पडटा आजी गांवजेवण घालचे पडटा. ह्या लोकांतं जायत्यो बायलों कएपाची पद्दतं धाकटया देशवांगडा बायलतेच्या नात्यान शवपाक शकता. दादल्याक आते वा मामे भयप्णीकडेळ लण्ठ्न जावपाक येता. हो लोकांत सकयठ्न दिल्ले लज्जाचे प्रकार प्रचलित आसात१) आंडी शास्त्रोक्त लज्ज २) डिकू आंडी ३) ओपोरटिपी म्हणजे राक्षस लग्ज ४) राजीख़ुशी आजी ५) अजोडर. पयल्या दोज प्रकाशंजी शास्त्रोक्त विधी गरजेची आसता. जाल्याश् बाकीच्या प्रकाशंजी तो चडझो जासता. पूर्ण अशा संबंदांक लागूज उत्पन्ज जाल्लद्या भुरण्यांची आझता. पूण अशें लज्ज करप्यांक झमाजांत व्हडपण मेळजा. ह्या प्रकाशंत वलयेचें देज दिवंवें पडजा देश्वूल अशीं लज्जां समाजांत वड प्रचलित अासात. ह्या लज्जांची महायती अशी - अडी : चलयांचे लउन अठश ते एकवीस ह्या वयांत आजी जाल्याए तो अापत्नी इत्सा आवयबापायच्या काजाश् धाठ्तता. माथ्र्ीर चल्याश्वातीरय जर बरीशी व्हंकल सोठपाची अासत जालन्धाश् तेंय काम चत्न्याच आवयबापूय चडकश्रुज मध्यस्थाकडेज झोंपयतात. मध्यस्थान एकाद्री चल्ती पझांत केली म्हणजे चल्थाचीं मजशां सोन्याचे कळशे घेवळ दबाज्यान्न चल्तयेच्या घरीं वतात. थंय गेल्या उपशांत बाळटेशवेळार बायलांक वैजीण मदत करता. भुरणें जल्माक येवप हो एक एवोशयेची प्रसंग माजतात आनी ती बातमी शेरवडीच दिसा भुरण्याच्या कपलाक देशी वाश्वर लायतात आजी व्हाण घालतात. दितात. पूण काय दिसां उपरांत कुळांतल्या सगळ्या लोकांक जेवण २९७ सगळेजाण सोश्रो पियेतात आजी वाटेश् दिशिल्लया जनावरांची आळी शेवण्यांची म्हणजेच शकुळांची चर्चा करतात. शकुज जर शुभ आझत दिशिल्लद्या पशुपक्ष्यांचीं लक्षणां जर शुभ आप्तत जाल्यार वधूमुल्याची चर्चा करतात आत्नी लण्ञ थाशयतात. हे चर्चेत खुबसो वेळ फुकट वता. व्हवन्यावटेनचीं मजशां आपल्या वांगडा हाडिल्लया शिद्याचे जेवण
