इराण, अफगानिस्तान ह्या देशांनी हिंगाची चड प्रमाणांत लागवड आसा. आमच्या देशांत चड करून ह्याच देशांतल्यान हिंग आयात करतात. भारतांत काश्मीर राज्यांत हिंगाचें थोडें उत्पादन जाता. गोंयांत हिंगाची लागवड ना. चुकून कांय कडेन एकाद्रें झाड पळोवपाक मेळटा.
‘हिंग’ आनी ‘हिंग्रा’ ह्यो हिंगाच्यो मुखेल दोन जाती आसात. हिंग हे जातीपासून तयार जावपी हिंग हो हिंग्रा जातीपासून मेळपी हिंगापरस बर्या दर्जाचो आसता. इराण देशांतल्यान आयात जावपी हिंगाक इराणी हिंग म्हण्टात. जाल्यार अफगानिस्तान देशांतल्यान आयात जावपी हिंगाक पठाणी हिंग अशें म्हण्टात. ‘हडा’ हे जातीचो हिंग सगळ्यांत बरे जातीचो आनी दर्ज्याचो आसा. गोड हिंग आनी कडू हिंग अशे हिंगाचे आनीक दोन प्रकार आसात. गोड हिंग मुळां कापून काडटात.
हिंगांत ४० – ६०% रेसीन, २५% वाफ जावपी तेल आनी १.५ – १०% गोबर आसता.
हिंगाचो वापर खावपाच्या जिनसांनी रूच हाडपाक करतात. बर्याच वखदांनी हिंगाचो वापर करतात. दमो, कोलेखोंकली, पोटांतलो गॅस ह्यासारक्या रोगांआड हिंगाचो वापर करतात. गोरवांच्या वखदांतय हिंगाचो बरोच वापर जाता.
- विश्राम गांवकार
हुंगरीशास्त्र:
शस्त्रक्रियेवेळार पेशंटका गुंगी हाडपाचें शास्त्र. शस्त्रक्रिया चालू आसतना शस्त्रापसून जावपी घायांची दूख पेशंटाक जाणवची न्हय म्हणून ताका हुंगरीशास्त्रावरवीं गुंगी येवपाचें वखद दितात. हें वखद वायूरुपान दिवप आशिल्ल्यान तें पेशंटाक हुंगूक दिवप जाता आनी ताचेवयल्यान ह्या शास्त्राक हुंगरीशास्त्र अशें नांव पाडलां. ताकाच गुंगीशास्त्र अशेंय म्हण्टात. शिरेक इंजेक्शन करूनय गुंगी हाडप जाता. पूण सादारणपणान हुंगपाचोच वापर जाता.
हुंगपाच्या वायूचो सोद लागचेपयलीं पेशंटाचे तकलेर कसले तरी वस्तूचो आघात करून ताका बेशुध्द करताले आनी तो बेशुध्द अवस्थेंत आसतना, शस्त्रक्रिया करताले. उपरांत १७५४ च्या सुमाराक कार्बन डायऑक्सायड आनी उपरांत १७७१ वर्सा ऑक्सिजन वायूचो, गुंगी दिवपाखातीर वापर जावपाक लागलो.. १७९८ त सर हेमफ्री डेण्टी हाणें नायट्रस ऑक्सायड वायू सोदून काडलो. मायकल फराडे हाणें यीथर (Ether) चो उपेग गुंगीखातीर केलो. यीथरचो वापर फुडें चालूच उरलो. १८४६ त डॉ. विल्यम मॉर्टन हाणें यीथराचो वापर करून हुंगरीशास्त्राचें प्रात्यक्षिक करून दाखयलें. उपरांत १८४७ वर्सा जॅम्स सिम्पसन हाणें हुंगरेखातीर क्लॉरोफॉर्म हो पदार्थ वापरांत हाडलो. सद्या यीथर आनी क्लॉरोफॉर्म हांचो वापर जाता आसलो तरी यीथरांत, क्लॉरोफॉर्मापरस चड उपयुक्तता आसा. ई. फिशर हाणें १८६४ त ट्रिलिन आनी फ्रूऑड हाणें १९२९ त सायक्लोप्रोपॅन, १९५१ त सी. डब्ल्यू. सकलींग हाणें हॅलॉथॅन ह्या हुंगरीच्या पदार्थांची भर घाली. चीन देशांत २०० वर्सां लेनाबीस नांवाच्या झाडाचो रोस काडून हुंगपाक दिताले. भारतांतय अशा झाडांच्या पाळा – मुळांचो वापर जातालो. पिडेस्ताचें आंग थंड करून भेरावपाचीय प्रथा आशिल्ली.
हुंगरी दिवपाचे प्रकार: शस्त्रक्रियेच्या प्रकाराप्रमाण हुंगरी दिवपाचे प्रकार आनी प्रमाण बदलता.
१) ल्हान शस्त्रक्रिया करता तेन्ना पिडेस्त आंगापुरतीच थळावी (Local) हुंगरी दितात.
२) खंयच्याय एका हाताच्या वा पायांच्या भागाक शस्त्रक्रिया करपाची जाल्यार एकच हात वा पांय भेरावन दवरप जाता. ताका Block हुंगरी म्हण्टात.
३) फाटीच्या कण्यांत मज्जातंतूक दिल्ले हुंगरेक Spiral हुंगरी म्हण्टात तर मज्जातंतूक भायद दवरून दिल्ले हुंगरेक Epidural म्हण्टात.
४) पुराय आंग भरोवपी हुंगरी.
पयल्या तीन हुंगर्यांनी मनशाचे कुडीचें थरावीक आंगच भेरेता आनी मनीस शाबूत उरता. चवथे तरेचे हुंगरेंत पिडेस्त शाबूतेभायर उरता.
शस्त्रक्रियेच्या आकाराप्रमाण, तिका लागपी काळाप्रमाण, पिडेस्त प्रकाराप्रमाण तशेंच पिडेकाराचे अवस्थेप्रमाण हुंगरी दिवपाचें प्रमाण थारायतात. ०० मिमी. ते १४ मिमी. हें प्रमाण आसता. पिडेकाराचे उस्वास नलिकेंतल्यान हुंगरेचें वखद आनी तेचवांगडा प्राणवायूची पुरवण एका खाशेल्या मशिनावरवीं करतात.
प्रत्यक्षांत पुरवणेचें काम करचे पयलीं हुंगरी दिवपी पेशंटाची वैजकी तपासणी करतात. हे तपासणेंत पिडेस्ताचे काळजाचे थोके, मूत – रगताची अवस्था, रक्तदाब अशे गरजेचे वैजकी घटक तपासून घेतात. तांची स्थिती हुंगरेखातीर वेवस्थित आसल्यारच हुंगरी दिवपी जाता.
- डॉ. रामकृष्ण घ. रामाणी
होमिओपथी :
एक वैजकी शास्त्र आनी एक खाशेली उपचार पद्दत. दोनशें वर्सां आदीं जर्मनचो विज्ञानीक डॉ. सामुयल हनीमान हाणें ही वैजकी पद्दत सोदून काडली. ही पद्दत मुलभूत सिध्दांताचेर आदारिल्ली आसून लेटीन भाशेंत तिका ‘Similia Similitus Curantur’ म्हळ्यार ‘Like Cure Like’ अशें म्हण्टात. संस्कृत भाशेंत ताचो अर्थ ‘सम:सम शमयति’ असो जाता. म्हळ्यार ‘जें’ वखद निरोगी मनशाच्या आंगांत गेल्ल्यान ज्यो परिणामी कुरावो निर्माण करता, तेंच वखद कमी प्रमाणांत दिल्ल्यान रोगी मनशाच्या आंगांत तशेच तरेच्या रोगाच्यो खुणो आसल्यार बर्योनच करता.
डॉ. हनीमानान ह्या सैमीक तत्वाक मानून घेवन ताचेर आपले नवे वखदी पद्दतीचो सिध्दांत मांडलो. ताच्या ह्या वावराक लागून असाध्य रोग तर बरे जावंक लागलेच तेचपरी शस्त्रक्रियेबगर
