सगळ्यो गजाली, कवीन काव्यांतल्या खूबशा राजांच्या आचारणांतल्यान अभिव्यक्त केल्यात.
सूर्यप्रभव वंशाचो काव्येतिहास सांगपी कालिदासाच्या ह्या महाकाव्याची कथा मांडल्या ती अशी-इक्ष्वकुवंशांत उत्पन्न जाल्लो राजा दिलीप हाणें वसिष्ठाक आपल्या निपुत्रीकपणाचें कारण विचारलें. तेन्ना स्वर्गांतली कामधेनू सुरभी हिचो अपमान केल्लेखातीर दिलीप राजाक भुरगें जावंक ना. तशेंच कामधेनूचे खयंचेय संततीची सेवा केल्यार हो शाप ना जावन ताका पूत जावं येता अशें वसिष्ठान सांगतकच दिलीप आनी ताची बायल सुदक्षिणा हांणी कामधेनूची धूव नंदिनी हिची सेवा केली आनी उपरांत तांकां पुत्रप्राप्ती जाली(सर्ग १,२); दिलीपाचो पूत रघूचें भुरगेपण, ताचो राज्याभिशेक, दिग्विजय आनी सर्वमेध(सर्ग ३ ते सर्ग ५); रघूचो पूत अज आनी भोजाची धूव इंदुमती हांचें स्वयंवर, रघुचो पूत दशरथाचो जल्म, आकाशयात्रेंत नारदाचे विणेवयली पुश्पमाळ इंदुमतीच्या काळजाचेर पडिल्ल्यान इंदुमतीचें मरण, तेखातीर अजाचो आकांत आनी आत्महत्या(सर्ग ५ ते सर्ग ८); श्रावणाचे हत्येक लागून दशरथाक शाप(सर्ग ९); रामायणाची कथा(सर्ग १०-१५); कुशाक राज्यलक्ष्मीचें सपनांत दर्शन, अयोध्येची पुनःस्थापना आनी कुशाचो राज्यकारभार(सर्ग १६); कुशाचो वंशज आनी फुडल्या २१ राजांचो राजवट, म्हळ्यार कुशाचो पूत अतिथीचो राज्यभिशेक, ताचो पूत निषध उपरांत नल, नभस, पुंडरीक, क्षेमधन्वा, देवानीक, अहीनगू, पारियात्र, शिल, उन्नाभ, वज्रनाभ, शंखण, व्युषिताश्र्व, विश्र्वसह, हिरण्यनाभ, कौशल्य, ब्रहिष्ठ, पुत्र, पुष्प आनी धरूवसंधी अशी वंशावळ चलत आयली. धरुवसंधी शिकार करतना मेलो.
उपरांत मंत्रिमंडळान ताचो पूत सुदर्शना हाचो राज्यभिशेक केलो. सुदर्शनाच्या पुतांभितर अग्निवर्णाचो राज्यभिशेक जालो. अग्निवर्णाच्या मरणावेळार ताची एक राणी गुरवार आशिल्ली. तिकाच मंत्र्यांनी गादयेर बसयली आनी सगळे जाण आपलो नवो राजा केन्ना जल्माक येतलो हाची वाट पळयत रावले(सर्ग १९). अशेतरेन रघुवंशाच्या १९ व्या सर्गाची अखेर अकस्मात आनी शोकांतिकेन जाली.
रघुवंशाचेर ३३ टिका जाल्यात. हाचेवयल्यान ह्या काव्याची विद्वन्मान्यता कळटा. म.म.मिराशी हाणें आपल्या कालिदास ह्या ग्रंथाच्या रघुवंश ह्या प्रकरणाचो समारोप केला तो असो-कवीची भास मोवाळ आनी प्रसादयुक्त आसून, उपमा, उत्प्रेक्षा, अर्थान्तरन्यास, ह्या अर्थालंकारांनी ते भाशेक नटयलां. कालिदासाचो शब्दालंकरांचेर खंयच चडसो भर दिसना. पूण अलंकारांचो वा वर्णनाचो अतिरेक टाळपाखातीर खूब जतनाय घेतल्या. सगळेकडे वाच्यार्थापरस व्यंग्यार्थाचेरच भर दिला आनी वृत्तांचो यथार्थ उपेग केला.
रचनावादः (कन्स्ट्रक्टिव्हिझम). विसाव्या शेंकडयाचे सुरवेक रशियेंत सुरू जाल्लो एक अर्विल्लो कलासंप्रदाय. सैमीक सृश्टीच्या वा खंयच्याय सैमीक जैव घटकाच्या, आविश्काराची कल्पना पुराय तरेन भायरावन, फकत अमूर्तवादी रचणुकेचेंच ठाम समर्थन करपी भुमिका ह्या पंथान मांडली. विशुध्द, फकत आकारवादी कला आनी तातूंत एके तरेची नवी वास्तवताय निर्माण करपाची ह्या पंथाच्या कलावंताची आकांक्षा आशिल्ली. तांची सुरवेची निर्मणी वयलेवयर पळयतना यंत्राभशेन वा.माक्नांच्या उपकरणांकडेन नातें दाखोवपी आशिल्ली. धातू, सरयो, प्लास्टिक हारसो, पसर्पेक्स(अॅक्रिलिक प्लास्टिक)हांचे सारकिल्या यंत्रउद्देगाकडेन संबंदीत साधनसामुग्रेचो, तशेंच कडपी जोडये सारक्या(वॅल्डिंग)यंत्रीक प्रक्रियांचो उपेग करून ह्या पंथाच्या शिल्पकारांनी आपली अमूर्त, भौमितिक आकाराचीं रचनाशिल्पां(कन्स्ट्रक्शन्स)घडयलीं. रचनावादांतलें वयलें वयलें यांत्रिकपण फुडाराक उणें उणें जायत गेलें आनी विशुध्द आकार निर्मणेचे दिकेन ताची जडण-घडण जायत गेली. व्लादिमीर टॅटलीन(१८५५-१९५३)हो ह्या संप्रदायाचो मुखेल प्रवर्तक. हो मुदलांत चित्रकार आशिल्लो. पूण फुडें तो शिल्पकलेवटेन घुंवलो. ताणें मॉस्कोंत १९१३ त रचनावादी पंथाची स्थापणूक केली. घनवादी आनी नवकाळवादी कलातत्वांचो ताचेर प्रभाव आशिल्लो. सुरवेक ताणें विंगड विंगड अमूर्त आकारांची अधांतरी हुमकळपी(हँगिंग)आनी उत्थीत रचनाशिल्पां घडयलीं. उपरांत तो वास्तू आनी स्थापत्यप्रकल्पांवटेन सरकलो. देखीक-‘थर्ड इंटरनॅशनल’ प्रदर्शनांतलो यादस्तिकाचो प्रकल्प हो सुमार ३९६२४ मी.(१,३०० फूट)ऊंच आनी प्रति-वलयी(काउंटर रोटेटिंग)छेद आशिल्लो एक पालसो, नागमोडी खांबो आशिल्लो. कझ्यीम्यीर मल्येव्हि्यच(१८७८-१९३५) ह्या चित्रकाराचीं अमूर्त भौमितिक आकारांतलीं अधिघनवादी(सुप्रमॅटिस्ट)चित्रां रचनावादी पंथांतूच आस्पावतात. ह्या संप्रदायांतलीं सुरवेच्या मल्येव्हिच आनी टॅटलीन हांची निर्मणी वास्तुकलांचो आभास निर्मुपी आशिल्ली. ह्या पंथाच्या शिल्पकारांचीं रचनाशिल्पां आनी वास्तुकारांच्यो वास्तुरचना हातूंत बरेंच सारकेंपण दिश्टी पडटा. तातूंत फरक इतलोच, शिल्पकाराच्यो रचना प्रत्यक्ष वास्तूरुपांत साकार जावपाच्या म्हळ्यार वेव्हारीक उपयेवजणांच्या बंधनांत बांदिल्ल्यो नाशिल्ल्यान त्यो सोबीतकाय नदरेन चड विशुध्द रुपांत अवतरूंक शकतात. फुडें अॅटवान प्येव्हसन्यर(१८८६-१९६२)आनी तागेलो भाव नायूम गाब हे चित्र-शिल्पकार तांच्या मॉस्कोंतल्या राबित्यांत(१९१७)ह्या पंथांत वांटेकार जाले. १९२० उपरांत राजकीय कारणांक लागून ह्या पंथाचो प्रभाव उणो आनी ताचे दोन गट जाले. पयल्या गटांतले टॅटलिन, रोटचिंक आनू तांच्या अनुयायांनी कनिश्ठ आनी वेव्हारोपयोगी कलाप्रकारांकडे आपली नदर एकवटायली. तांणी उद्देगीक आकृतिबंध, फर्निचर प्रकार, वास्तुकला, चित्रपट, रंगमाची छापणावळकला, वण्टीपत्रां आदी प्रकारांनी निर्मिती केली. दुसरो गट
