(९) क्रिप्टोस्टेजुया ग्रँडिप्लोराः (इंग्लीशः वायल्ड रबर प्लांट, मराठीः विलायकी वाकुंडी, वारखांडी, कावळी, कूळ- अस्क्लेपीएडेसी)- झोंपा भाशेन वाडपी ही बडयांभाशेन सोबेची वाल मूळची मादागास्कात जुंव्यांवली आसून भारतांत ती जायत्या वर्सापसून सोबेची वाल म्हणून लागवडींत आसा. तिच्यांतलें रबर (पॅले रबर) बऱ्या दज्र्याचें आसता. ती काटक आसून नेटान वाडटा आनी बी लायल्यार एक वर्साभितर चडांत चड रबराचें उत्पन्न मेळटा.
(१०) युफोर्बिया इंटिसीः (कूळ- युफोर्बिएसी)- मादागास्कार जुंव्यांवयल्या सुक्या हवामानाच्या प्रदेशांत वाऋपी हें पानां नाशिल्लें झाड. रबर वनस्पतीच्या वयल्या भागाचेर लांब लवचीक पट्यांच्या रूपांत सांखळटा आनी तें उन्च दज्र्याचें आसता. अमेरिकेंत हे जातीची लागवड करपाचे यत्न जाले.
वयर दिल्ल्या जातींभितर मॅबिया, सेपियन आनी हेर प्रजातींतल्या जातींपसुनूय रबर मेळटा. म्हत्वाच्या रबर उत्पादक वनस्पतींतलें कच्च्या रबराचें रसायनीक संघटन
रबर उत्पादनः अमेरिका खंडांत युरिपी वसणुको स्थापीत जावचे पयलींसावन रबर काडटाले. तें मुखेलपनान कांय रानवटी दिखाळ वनस्पतीसावनूच काडटाले. तातुंतली कॅस्टिला उलेयी ही म्हत्वाची वनस्पत आशिल्ली. उपरांत कच्च्या रबराची मागणी वाडत गेली आनी रानांतलें रबर वाडटे मागणेक उणें पडपाक लागलें. उडोवपाचें रबर परत सारकें करून वापरपाचे यत्न जाले. उत्पादक झाडांची लागवड एकुणिसाव्या शेंकड्याचे सुरवेक जाली. पूण ती यशस्वी जाली ना. १८७६ उपरांत रबर झाडाचे लागवडीक चालना मळ्ळी. त्या वर्सा ब्राझीलांतल्यान हेविया ब्राझीलिएन्सीस जातीच्यो बियो इंग्लंडांत व्हेल्यो आनी तांचेपसून तयार जाल्ल्या रोंपांची लागवड श्रीलंका, भारत आनी मलेशिया ह्या वसणुकांच्या प्रदेशांनी केली. फुडें लागवडीचें क्षेत्र अतीउदेंतेकडल्या देशांनी वाडत गेलें. १९१० च्या अदमासाक अतीउदेंतेकडल्या देशांनी मळ्यांतल्या रबराचें उत्पादन संवसारांतल्या सगळ्या रानवटी रबराच्या उत्पदनाइतलें जावपाक लागलें. तेउपरांत तें दुप्पट आनी चौपट जालें. उदेंतेकडल्या देशांनी हेवियावांगडाच कॅस्टिल्ला आनी पायकस, आफ्रिकेंत कॅस्टिल्लाचीं आनी हवाई, फिलिपिन्स, त्रिनिदाद आनी मादागास्कार जुंव्यांनी ह्या आनी हेर जातींची लागवड केली. पूण विसाव्या शेंकड्यांत मध्यवर्ताक हेविया ब्राझीलिएन्सिसान सगळ्यांक फाटीं उडयले. हे जातीच्या रबराचें उत्पन्न हॅक्टरी सुमार ३४० किग्रॅ. वयल्यान सुमार १७०० किग्रॅ. मेरेन वाडलें. संवसारांतल्या वट्ट सैमीक रबर उत्पादनांतलें सुमार १५% ते १८% उत्पादन हें एकेच जातीपसून जाता. सद्या थायलंड हो रबर उत्पादनांत सगळ्यांत फुडिल्लो देश.
१७६६ च्या अदमासाक सैमीक रबराचो संवसारीक वाठार सुमार ४६ लाख हॅक्टर आशिल्लो आनी तातुंतलो सुमार १३.०६ लाख हॅक्टर मलेशियांत आनी तितलेंच क्षटत्र इंडोनेशियांत आशिल्लें. ताचे खाला सगळ्यांत व्हड क्षेत्र आफ्रिका खंडांत आशिल्लें. जाल्यार श्रीलंका, थायलंड. कांबोडिया, फिलिपिन्स, चीन, भारत आनी लटीन अमेरिकेंत उण्या प्रमाणांत आशिल्लें. चीनांत १९५२ त रबराचे लागवडीक सुरवात जाली. १९८३ त थंय ४.५३ लाख हॅक्टर क्षटत्र आशिल्लें.
कांय म्हत्वाच्या देशांतलें सैमीक रबराचें उत्पादन (हजार टनांनी).
