अल्यिकसांडर सिमेनोव्हिच शिशकोव्ह हो ह्या फंगडाचो फुडारी. इव्हान आंद्रयेयेव्हिच क्रिलॉव्ह हो बिस्येदा ह्या पंगडाचो फुडारी. पूण ताच्या लिखाणांतल्यो वास्तववादी प्रवृत्ती लक्षणीय आसात. अभिजाततायवादी बिस्येदा पंगडाक शह दिवपा खातीर आरजामासची स्थापणूक जाल्ली. ह्या पंगडाचो संस्थापक आशिल्लो आद्रयेव्हिच झुकॉव्हस्की. हो रशियन साहित्यांतल्या स्वच्छंदतावादाच्या प्रणेत्यांतलो एक. करमझ्यीनच्या वाङमयीन दृश्टिकोनाचेर आदारीत अशी कवितेची नवी भास झुकॉव्हस्कीन घडयली. नादमाधुर्य हें ताचें कवितेचें आनीक एक खाशेलपण. ताणें केल्ले जर्मन आनी इंग्लीश साहित्यकृतींचे अणकारुय निर्देशनीय आसात. संस्कृतांतली नल- दमयंतीची भारतीय कथाय ताणें रशियन भ्राशेंत हाडली. ग्रीसी म्हाकवी होमर हाच्या ‘ओडिसी’ चोय ताणें रशियन अणकार केला. ताणें केल्ल्या अणकारांक लागून जर्मन- इंग्लीश साहित्यांतल्या स्वच्छंदतायवादी प्रवाहांची वळख रशियींक जाली. ह्या संदर्भांतलें आनीक एक म्हत्वाचें नांव म्हळ्यार कन्स्तांतीन निकलायेव्हिच बात्युश्कव्ह हाचें.
१८१२ वर्सा रशियेचें नेपोलियना वांगडा जें झुज जालें, ताचो लक्षणीय परिणाम रशियन समाज आनी संस्कृताय हांचेर आनी साहित्याचेर जालो. एक नवेंच वातावरण ह्या झुजान रशियेंत निर्माण केलें. स्वातंत्र्याची, मुक्ततायेची ओड साहित्यांतल्यान चड प्रमाणांत व्यक्त जावंक लागली. ह्यानव्या वातावरणाक तरणाटे पिळगेचो रोखडो प्रतिसाद मेळ्ळो. तातुंतल्यान खूबशो गुप्त संघटना निर्माण जाल्यो. रशियेंत घटनात्मक राजेशाहीची मागणी करपा खातीर १८२५ वर्साच्या डिसेंबरा म्हयन्यांत कांय तरणाटे लश्करी अधिकारी एकठांय आयले. तांकां ‘डिसेंबरवाले’ (डिसेंबरिस्ट्स) म्हण्टाले. पूण ह्या डिसेंबरवाल्यांक चिड्डावन उडयले. कांय जाणांक मर्णख्यास्त दिली जाल्यार हेर कांय जाणांक सायबेरियेंत शिमेभायरे केले. ह्या लोकां भितर कांय साहित्यिकांचोय आस्पाव आशिल्लो. देखीक- व्हिलेल्म क्युखेलबेकर (कवी), अल्यिकसांडर बेस्तूझेव्ह (कवी आनी कादंबरीकार), अल्यिकसांडर अदायेव्हस्की (कवी). जनतेन जुलमाआड झगडूंक जाय, अशी ह्या साहित्यिकांची भुमिका आशिल्ली. हातुंतल्या कनड्राट्यई फ्लॉडरॉव्हयिच रिल्येयेव्ह हो साहित्यिक चड निर्देशनीय. हो डिसेंबर बंडाचो मुखेल फुडारी. व्हइनारोव्हस्की, नालिव्हाइको, हीं ताचीं उल्लेख करपासारकीं कथाकाव्यां आनी मेडिटेशन्स ही ताची आनीक एक म्हत्वाची कविता. झारशायेंतल्या जुलमांविसींची ताका दिसपी तिडक तातूंत प्रभावीपणान उकती जाता. पूण आलेक्सांद्र सिर्गेयेविच पुश्किन हो एकुणिसाव्या शेंकड्यांतलो सगळ्यांत श्रेश्ठ रशियन कवी. ताणें गदगयलिखाणूय केलां आनी रशियन गद्याक आधुनिक मोडण लायलें. बरीस गदुनोव ही ताची पद्यनाट्यकृती. हे शोकात्मिकेंत रशायेंतलो सत्ताधारी वर्ग आनी इतिहासनिश्ठ नदर, उत्कट राश्ट्रभक्ती आनी सामाजिक विशमतेक खर विरोध ह्यो पुश्किनच्या वास्तववादा फाटल्यो मुखेल प्रेरणा आशिल्ल्यो. आपल्या साहित्यांत ताणें लोकभाशेचो वापर केलो. ताच्या मरणा उपरांत, ताचेर बरयल्ल्या शोककाव्याक लागून मिखायल ल्यर्मटॉव्ह हाका खूब नामना मेळ्ळी. डेमन, मत्सीरी ह्यो ताच्यो म्हत्वाच्यो काव्यकृती. ताणें कांय नाटकांय बरयलीं. मस्कराद् ह्या ताच्या नाटकाक खूब नामना मेळ्ळी. गिरोय नाशेव्हो व्ह्रेमिनी (१८४०, इं. अणकार ए हीरो ऑफ नाउ- अ- डेज, १९२०; ए हिरो फ अवर टायम, १९२८ आनी ए हीरो ऑफ अवर ओन टायम्स, १९४०) ही ताची उल्लेख करपासारकी कादंबरी. हेर उल्लेख करपा सारक्या कवीभितर फ्यॉडर इव्हानव्हिच ट्यूट्चेव्ह आनी न्यिकलाय न्यिक्रासॉव्ह हांचो आस्पाव जाता. यिव्हगेन्यी बॅराटिन्स्की, प्रिन्स प्यॉटर आंद्रयेयेव्हिच व्ह्याझेमस्की आनी न्यिकलाय म्यिखाइलोव्हिच ताझिकॉव्ह, निकोलस अगारयोव्ह, अफानासी फ्येत, अपोलॉन निकलायेव्हिच माईकव्ह हे हेर कवी. रशियींतल्या वास्तववादी नाटकांचो प्रवर्तक मानतात तो अल्यिकसांडर म्यिबयेडॉव्ह हो एकुणिसाच्या शेंकड्याच्या पुर्वार्धांतलो नामनेचो नाटककार. गोर्ये ऑत उमा (इं.शी. वो फ्रॉम विट) ही ताची नामनेची नाट्यकृती आनी द मिसफॉरच्यून ऑफ बिइंग क्लॅव्हर १९१४; द मिसचीफ ऑफ बिइंग क्लॅव्र १९२५ हे ह्या नाटकांचे कांय इंग्लीश अणकार.
एकुणिसाव्या शेंकड्यांत चड नामनेक पाविल्लो पयलो रशियन कादंबरीकार मिखायल निकोलायेव्हिच झागेस्कन. ‘युरी मिलोस्लाव्हस्की ऑर द रशियन्स इन १६१२’ ही ताची उल्लेख करपासारकी कादंबरी. अल्यिकसांडर बेस्तझेव्ह होय एक लोकप्रिय कादंबरीकार. पूण आपल्या कथात्मक आनी हेर लिखाणान आपल्या तशेंच फुडल्या पिळग्यांचेर खोलायेन छाप घालपी साहित्यिक म्हळ्यार निकोलाय गोगोल. कथा, कादंबऱ्यो, नाटकां अशें विंगड विंगड प्रकारांचें गद्यलिखाण ताणें केलें. ‘शिन्येल’ ही ताची संवसारीक नामनेची कथा. मोतीव्हिये दुशि (भाग १, १८४२, इं. अणकार, द डेड सोल्स) हे ताचे कादंबरींत व्यायनितीची जाणविकाय आनी करुणा हांचो पुराय अभाव आशिल्ले जमीनदार आनी गुलामांचे धनी हांचें उपरोधप्रचूर चित्र उबारलां. रशियन कादंवॊबरीचो विकास आनी रशियन साहित्यांतलो वास्तववाद हांचें आकलन जावपाचे नदरेन हे कादंबरीक खूब म्हत्व दिलां. रिविजोर (१८३५ इं. अणकार द गव्हर्नमेंट इन्स्पेक्टर) हें ताचें नाटकूय खूब गाजलें. गोगोलच्या ह्या नाटकाचें मराठी रुपांतर पु.ल देशपांडे हाणें ‘अंमालदार’ ह्या नांवान केलां (१९५२). श्रेश्ठ रशियन साहित्यसमिक्षक व्हिससर्यिऑन ब्यिल्यीनस्कई हो गोगोलचो समकालीन, ताच्या समिक्षात्मक लिखाणाचो प्रभाव रशियेंतल्या हेर सर्जनशील साहित्यिकांचेर पडलो. ह्या शेंकड्यांतलो आनीक एक म्हान रशियन साहित्यिक फ्लॉडर डॉस्टोव्हस्की हाणें
