आपल्या सुरवातीच्या लिखाणांत गोगोलाचीच वास्तववादी फुडें चलयली. ताची पयली स्वतंत्र साहित्यकृती बेंदनिये ल्यूदि (१८४६, इं. शी. पूअर फोक). फुडें ताका सायबेरियेंत कश्टांचे बंदखणी खातीर शिमेभायर धांवडायलो. ही ख्यास्त भोगून परत येतकच ताचे साहित्यिक जिणेचो दुसरो सुरू जालो. प्रिस्तुप्लेनिये इ नकझानिये (१८६६, इं. अणकार, क्रायम अँड पनिशमँट), इदिओत (१८६८, इं. अणकार, दी इडिअट), ब्येसी (१८७१-७२, इं. अणकार, द पझॅसट), ब्रात्या कारामाझवि (१८७९-८०, इं. अणकार, ब्रदर्स केमझोव) सारक्यो नामनेच्यो कादंबऱ्यो ताणें बरयल्यो. तशेंच उत्कृश्ट कथालिखाणूय ताणें केलें.
रशियन साहित्याक श्रेश्ठ कादंबऱयांची देण दिवपी इव्हान टुगर्येन्येव्ह, झापिस्की अखोतनिका (१८५२, इं. अणकार, स्पोर्टसमन्स नोटबुक) ह्या ताचे गांवगिरे जिणेचेर बरयल्ल्या शब्दचित्रांक लागून ताका खूब नामना मेळ्ळी. टुगर्येन्येव्हच्या कादंबऱ्यांनी रुदिन (१८५६), व्द- यान्स्कये ग्निझदो (१८५९, इं. शी. अनेस्ट ऑफ जंटल फोक), नाकानूनर्य (१८६०, इं.शी. ऑन दी ईव्ह), अत्सी इ द्येती (१८६२, इं. शी. फादर्स अँड सन्स), दीम (१८६७, इं. शी. स्मोक) आनी नोफ् (१८७७, इं. शी. व्हर्जिनज सॉइल) हांचो आस्पाव जाता. टुगर्येन्येव्ह हाणें कांय नाटकां आनी कविताय बरयल्यो.
रशियन साहित्याची कीर्त वाडोवपी आनी एकुणिसाव्या शेंकड्यांतल्या हेर साहित्यिकांक प्रभावीत करपी म्हान साहित्यिक लीओ टॉलस्टॉय हाणें कथा, कादंबऱ्यो, नाटकां अशें विंगड विंगड प्रकारचें लिखाण केलें. व्हयना इ मीर (इं.शी. वॉर अँड पीस) आनी अॅना कारेनिना (कादंबरीचो पयलो भाग) ह्या दोन कादंबऱ्यांनी ताका राश्ट्रियूच न्हय जाल्यार संवसारीक कीर्त , मेळोवन दिली. टॉलस्टॉयच्या हेर निर्देशनीय साहित्यकृतींनी वस्क्रेसेनिये (१८९९, इं. शी. रिझरॅक्शन) हे कादंबरीचो तशेंच ष्मेर्त इवाना इलिचा (कथा १८८०, इं. शी. द डॅथ ऑफ इव्हान इलिच), क्रेइत्सेखा सनाता (१८८७-८९, इं. शी. द क्राइट्सर सोनाता) ह्या कथांचो आस्पाव जाता. व्लास्त तमी (१८८६, इं. शी. द पॉवर ऑफ डार्कनेस) आनी झिवोय् त्रूप (१९००, इं.शी. द लिव्हिंग कॉपर्स) हीं ताचीं नाटकां उल्लेख करपासारकीं आसात. रशियन साहित्याच्या इतिहासांत टॉलस्टॉयाच्या साहित्यांत एक युग निर्माण केलें. इव्हान अल्यिकसांद्रव्हियच गनचरॉव्ह हाच्या अबिक्नोव्हेन्नाया इस्तेरिया (१८४७, इं. अणकार, अ कॉमन स्टोरी), अबलोमव्ह (१८५०) आनी अब्रीव्ह (१८६९, इं. अणकार द प्रेसिपिस ह्या कादंबऱ्यांतल्यान निरुद्योगी आनी निरुपयोगी अशा रशियन सरंजामदारांचे जीणेचें प्रभावी चित्रण मेळटा. हातूंतली अबलोमव्ह ही कादंबरी रशियन साहित्यांतली श्रेश्ठ कादंबरी मानतात. अल्यिक्सेय पिसेमस्की होय एक उल्लेख करपासारको कादंबरीकार. ‘अ थाउझंड सोल्स’ (१८५७, इं. शी.) हे कादंबरीक लागून ताका खूब लोकप्रियता मेळ्ळी.
अल्यिकसांडर इव्हानव्हियच क्यूप्रिन हाची वाङमयीन कारकीर्द एकुणिसाव्या आनी विसाव्या अशा दोनूय शेंकड्यांतली. गरिबांची दुख्खां, सैनिकी जिणेंतले अणभव हे ताणें आपल्या कथांतल्यान मांडले. पूण यामा (१९०९-१५, इं, अणकार, यामाः द पिट १९२७, मराठी अणकार यामा, २ भाग १९३४; १९३६) हे वेश्येचे जिणेचेर आदारिल्ले ताचे कादसंबरीक खूब नामना मेळ्ळी.
एकुणिसाव्या शेंकड्यांतल्या रशियन नाट्यलिखाणाच्या संदर्भांत अल्यिक्सांडर अस्ट्रॉव्हस्की, हाचो उल्लेख, गोगोलाच्या फाटल्यान म्हत्वपूर्ण नाटककार म्हणून करतात. ‘द बँकरप्ट’ (१८५०, इं. शी.) आनी स्टॉर्म (१८६०, इं. शी.) हीं ताचीं दोन खास लोकप्रिय नाटकां.
ह्या शेंकड्यांतलो एक श्रेश्ठ उपरोधप्रचूर एन्. श्वेड्रियन (मिखायल सलटिकॉव्ह हें ताचें खरें नांव) हो पत्रकार, नाटककार आनी कादंबरीकार. सम्येर्त पाजूखिना (इं.शी. पाजू खिन्स डॅथ) ही ताणें रशियन वेपाऱ्यांचेर बरयल्ली सुखात्मिका प्रसिद्द आसा. ताणें उपरोधप्रचूर अशो कांय७ बोधकथाय (फेबल्स) बरयल्ल्यो आसात. गस्पदा गलव्हल्योवि (१८७२-७६ इं.शी. द गल्व्हल्यॉव्ह फॅमिली) हे वास्तववादी समाजीक कादंबरीक लागून ताका चड नामना मेळ्ळी. न्यिकलाय ल्येस्कॉव्ह हाणें कथालिखाणाच्या मळार लक्षणीय कर्तृत्व दाखयलें. लेडी मॅकबॅथ ऑफ द मिसेन्स्क डिस्ट्रक्ट (१८६५, इं. अणकार) ही ताची सर्वोत्कृश्ट कथा. पूण ‘द टेल ऑफ क्रॉस आइड लेफ्टी फ्रॉम तुला अँड द स्टील फ्ली’ (१८८१) हे ताचे कथेक सगळ्यांत चड लोकप्रियता मेळ्ळी. म्हान रशियन कथाकार आनी नाटककार आंतोन चेकॉव्ह हाचे साहित्यकृतींतल्यान रशियन साहित्यांतले श्रेश्ठ परंपरांचे संपन्न संस्कार दिश्टी पडटात. ताणें युरोपीय नाट्यपरंपरेच्या विकासांत मोलादीक भर घाली. च्याइका (१८९६, ईं.शी. द सी गल), द्याद्या व्हान्या (१८९७, इं. शी. अंकल व्हान्या) आनी व्हिश्न्योवि साद (१९०३, इं. शी. द चॅरी ऑर्चर्ड) हीं ताचीं कांय निर्देशनीय नाटकां. द चॅरी ऑर्चर्ड, हाचो मराठी अणकार सुमति कानिटकर हिणें केला (चेरिचा मळा, १९८२).
लोओनिद आंद्रेयेव्ह, व्हसेव्हलॉट गार्शिन आनी व्हलद्यीम्यिर कोरोलॅको हे कथेच्या क्षेत्रांतले आनीक कांय साहित्यिक. रॅड लाफ (१९०५, इं. अणकार) आनी द सॅव्हन दॅट वॅर हँग्ड (१९०९, इं. अणकार). ह्यो आंद्रेयेव्हच्यो उत्कृश्ट कथा आनी फोर डॅस (१८७७, इं. शी.) आनी ‘द रॅड फ्लावर’ (१८८३, इं. शी.) ह्यो गार्शिनाच्यो उल्लेखनीय कथा. मकार्स ड्रीम (१८८५, इं. शी.), अॅट नायट (इं.शी.) शनी द डे ऑफ अटोनमेंट ह्यो कोरोलेंकोन बरयल्ल्यो नामनेच्यो कथा. अल्यिकसांडर हेर्टसेन हो पत्रकार आनी राजकीय विचारवंत. ‘माय पास्ट अँड थॉट्स’ (इं. शी.) ह्यो ताच्यो संस्मरणिका म्हळ्यार रशियन साहित्यांतली एक उत्कृश्ट गद्यकृती. ह्या
