ताणें रशियेच्या शारांचेर एका फाटल्यान एक अशो घुरयो घालून तीं आपल्या शेकातळा व्हेलीं. १२४० त तांणी कीव शाराचेर जैत मेळयलें. अशे रितीन रशिया हो मोगल साम्राज्याचोच एक वांटो जालो. रशिया आपल्या साम्राज्याक जोडले उपरांत बाटू सम्राटान ताचो आस्पाव गोल्डन होर्डे प्रांतांत केलो आनी रसियेचो राजोपूत गोल्डन होर्डे प्रांताकडेन निश्ठेन वागतालें हाचें उतर घेतलें. उपरांत रशियेच्या ग्र४ड प्रिन्स हांची नेमणूक मोगल सम्राटूच करपाक लागले. तांणी साबार रशियन लोकांक बळजबरेन मोगल सैन्यांक भरती केल्ले. पूण तांणी रसियेंत लोकांचे दीसपट्टे जिणेंत केन्नाच हस्तक्षेप केलो ना. रशियन लोकांक आपडल्या शेकातळा दवरून कर वसुली करप होच तांचो मुखेल हेत आशिल्लो.
मॉस्कोचो प्रिन्स युरी हाचें गोल्डन होर्डेचो राज्यकर्तो खान हाचे भयणीकडेन १३०० त लग्न जालें. उपरांत १३१८ त मोगल सैन्याच्या आदारानूच ताची रशियेचो ग्रँड प्रिन्स म्हूण नेमणूक केली. १३३० त इवान पयलो ग्रँड प्रिन्स जाले उपरांत मिगल राज्यकर्त्यांनी ताका रशियेंतल्या हेर राजपुतांकडच्यान कर वसुली करपाचें हक्क दिले. इवान कर वसुली करतना चडशी रक्कम आपले कडेन दवरपाक लागलो. त्या पयसांच्या खुस्तार ताणें खूब जमीन विकत घेवन आपल्या राज्याचो विस्तार वाडयलो. वरिश्ठ घराण्यांतल्या साबार मनशांक ताणें सैन्यांक आनी सरकारांत उंचेल्या पदांचेर नेमिल्ले. तशेंच, रशियेन ऑर्थोडॉक्स इगर्जेच्या मुखेल बिशपाकूय मॉसकोंत रावपाक सांगलें. ताचे पयली कीव हें रशियेचें धर्मीक केंद्र आशिल्लें. अशे रितीन मॉस्को एक बळिश्ट आनी गिरेस्त राज्य जालें.
गोल्डन होर्डेचें मुखेलपण हातासपा खातीर मोगल राजांभितर एकसारकींझगडीं जायत राविल्ल्यान ताका ल्हव ल्हव देंवती कळा लागली. ताचो परिणाम म्हळ्यार १३८० त ग्रँड प्रिन्स दमित्री हाणें कुलिकीवो झुजांत मोगलांचेर हार घाली. पूण १३८२ त मिगलांनी मॉस्को शाराचेर परतून जैत मेळयलें. इ.स. १४०० सुमाराक मॉस्को हें रशियेंतलें बळिश्ट शार आशिल्लें. इवान तिसरो हाणें रशियेंतल्या हेर प्रिन्सिपालीटींचेर आपलो शेक बसयल्लो. जाल्यार कांय राज्यांनीय ताका पालव दिल्लो. १४८० त इवानान गोल्डन होर्डेक कर दिवपाक न्हयकारून मोगलांच्या चपक्यांतल्यान रशियेची सदां खातीर सुटका करून घेतली. ताचो बदलो घेवपाक म्हणून मोगल सैन्याक मॉस्को शाराचेर घुरी घाली. पूण संघटीत रशियन सैन्याक तांचेर हार घाली.
मॉस्को राज्याचो शेक खूब वाडलो तेन्ना ताच्या ग्रँड प्रिन्साक झार म्हणपाक लागले. १५४७ त इवान चवथो हो कायदेशीर राज्याभिशेक करून झार हो मुकूट घेवपी पयलो राज्यकर्तो आशिल्लो. उपरांत इवानान सबंद रशिया झाराच्या शेकातळा हाडली. इवान चवथो हो कपटी आनी क्रूर राजा आशिल्लो. ताणें उमरावशाय नश्ट करचे खातीर एक खाशेलें पुलीस दळ उबें केल्लें. ताका विरोध करतल्या कांय पाद्रींची ताणें हत्त्या केली. तशेंच, साबार गांव आनी कांय नगरां ताणें हुलपावन उडयल्लीं. हाका लागून ताका ‘इवान द टॅरीबल’ (भयांकृत इवान) अशें म्हण्टाले. तो खूब क्रूर आशिल्लो, रागाच्या भरांत ताणें आपल्या व्हडल्या पुताक लेगीत जिवेशीं मारिल्लो. ताणें जमीनदारांक कांय खाशेल्यो सवलती दिल्ल्यो. पूण ताच्या बदलाक दर एका जमीनदारान राजाचें सैन्य बळिश्ट करपाक अमुकूच सैनीक आनी घोडे धाडचे पडटाले. आपल्या व्हड सैन्याक आदारान इवानान आस्ट्राखान आनी कझान प्रदेशांत टार्टर लोकांचेर हार घालून तांची जमीन हातासली. उपरांत ताच्या सैन्याक उराल पर्वत हुंपून अस्तंत सायबेरिया प्रदेश रशियेच्या शेकातळा हाडलो. इवानाच्या सैन्याक बाल्टीक दर्याचे वायव्येक आशिल्लोय प्रदेश रशियेक जोडपाचे खूब यत्न केले. पूण लिथूआनीया, पोलंड आनी स्विडन सैन्यान तांचेर हार घाली. इवानाक मरण आयले उपरांत झारांचो शेक उणो जायत गेलो. इवानाचो दुसरो पूत थिओदोर पयलो हो एक अशक्त झार आशिल्लो. ताणें रशियेच्या राजकारभाराचीं सगळीं सुत्रां आपलो मेवणो बोरीस गोडुनोव हाच्या हातांत दिल्लीं. थिओदोराचो धाकलो भाव दमित्री हाका १५९१ त मरण आयलें, जाल्यार १५९८ त थिओदोराक मरण आयलें. ताका पूत नासलो देखून ‘झेमस्की सोबर’ हे कांय मिजकेच हक्क आशिल्ले संसदेन बोरिसाची झार म्हूण नेमणूक केली. पूण आदलो माँक, ग्रॅगरी ऑट्रेपीव हाणें आपूण दमित्री आशिल्ल्याचो दावो करून झार पद हाशील करपाचे खूब यत्न केले. पूण बोरीसान ताका धरपाचें फर्मान काडिल्ल्यान ग्रगरीन लिथुआनियेंत आलाशिरो घेतलो. १६०४ त ग्रॅगरीन पोलंडी सैन्याच्या आदारान रशियेचेर घुरी घाली. ताका साबार असंतुश्ट रशियन लोकांनी पालव दिलो. उपरांत यादवीझुज, आक्रमणां आनी राकजीय घुस्पागोंदळाक लागून रशियेची स्थिती साप्प इबाडली. १६०५ त ग्रॅगरी झार जाले उपरांत एका वर्साभितरूच ताची हत्त्या जाली. उपरांत प्रिन्स बासील शुयकी झार जालो. १६१० त पोलंडी सैन्याक मॉस्को शाराचेर घुरी घाली. उपरांत १६१२ मेरेन तांणी रशियेचेर सत्ता गाजयली. त्या काळांत रशियेंतल्या साबार शेतकामत्यांनी आनी जमीनदारांनी पोलंडीआड साबार उठाव केले. निमाणेकडेन रशियन लोक संघटीत जावन तांणी पोलंड लोकांक धांवडावन घाले. पोलंड लोकांचेर हार घाले उपरांत रशियेंत राजकारभार चलोवपाक राज्यघराण्या संबंदीत असो कोणूच वारस नाशिल्लो. हाका लागून १६१३ त ‘झेमस्की सोबर’ हे संसदेन मायकल रोमानोव हाची झार म्हणून नेमणूक केली. उपरांत रोमानोव वंशावळीन रशियेचेर तीनशें वर्सांवयर सत्ता गाजयली. फेब्रुवारी १९१७ त रशियेंत व्हड क्रांती जावन रोमानोव झारांची सत्ता काबार जाली.
सतराव्या शेंकड्यांत रशियेन युक्रेनाचो चडसो भाग आनी सायबेरियेचो उदेंतेकडचो पॅसिफीक म्हासागरामेरेनचो पातळिल्लो
