ते राखयेंत तांदूळ, भांगर आनी सांसवां एकठांय केल्ली पुडी आसताली. उपरांत तिची पुजा करून ती हाताक बांदताली. हळदींत भिजिल्लो दोरो राखी म्हणून वापरतात. पूण आतां मात बाजारांत मेळपी तरां तरांच्यो जिनसांच्यो आनी रंगाच्यो राखी बांदतात. पुण हालींच्या राखींनी आदीं सांगलां तशी पुडी नासता. जाल्यार दोरो आनी कलाभूत हांचें फूल करून ताका रेशमी दोरो बांदिल्लो आसता.
भावाचें कल्याण जावंचें आनी भावान आपले भयणीक संरक्षण दिवंचे ही ते फाटली भावना आसता. रक्षाबंधनाक लागून सगळ्या अशुभाचो नाश जावन जैत, सूख, भलायकी, धन हांची प्राप्ती जावची अशी आस्त आसा.
उत्तर भारतांत नोकर लोक मालकाच्या हाताक राखी बांदतात. गरीब लोक गिरेस्तांच्या हाताक राखी बांदून तांचेकडल्यान पैशांची अपेक्षा बाळगितात.
जैन लोक हो दीस ‘रक्षापर्व’ म्हणून पाळटात. त्या दिसा जैनांच्या देवळांत राखी दवरिल्ल्यो आसतात. जैन मुनी त्या राखींची पुजा करून तांचो मानान स्विकार करतात. राखी पुनवेक ‘पोवती पुनव’ अशेंय म्हण्टात. ह्या दिसा पवित्रारोपण म्हळ्यार देवतेक पोवती अर्पण करप आनी उपरांत ती दादल्या – बायलेन हाताक बांदप. (पोवती म्हळ्यार देवतेक अर्पण करपाचो पवित्र दोरो) रक्षाबंधन हें ह्यता विधीचें रुपांतर आसूं येता.
हे पुनवेक ‘नाल्लां पुनव’ वा ‘सुता पुनव’ अशेंय म्हण्टात.. ह्या दिसा कोंकण, मलबार ह्या दर्यादेगेवयल्या प्रदेशांतले लोक उदकाची अधिश्ठात्री देवता आसपी वरुणाक उद्देशून दर्याक नाल्ल आनी सूत (जानवें) अर्पण करतात. नाल्ल आनी सुत पडलें म्हण्टकच खवदळिल्लो दर्या ह्या दिसाच्यान शांत जाता आनी दर्याचे येरादारीक तशेंच नुस्तेंमारीक बरो पडटा असोय समज आसा. मुसलमान आनी पारशी लोकांमदीं नाल्ल अर्पण करपाची प्रथा आसा.
कों. वि. सं. मं.
राघवन, व्ही. : (जल्मः 22 ऑगस्ट 1908, तिरुवरूर, तमिळनाडू; मरण: 5 एप्रिल 1979, चेन्नई).
एक प्राच्यविद्यापंडीत, आंतरराश्ट्रीय नामनेचो अश्टतासांचो विद्वान. प्रतिभाशाली कवी, उत्तम नट आनी अभिजात संगिताचो मार्मीक जाणकार. तिरुवरूर नगरांत ताणें आपलें शालेय शिक्षण पुराय केलें. उपरांत 1930 वर्सा चेन्नईचे प्रेसिडॅन्सी कॉलेजींतल्यान संस्कृत विशय घेवन तो एम. ए. ची परिक्षा पयले श्रेणींत पयल्या क्रमांकान पास जालो. ते भायर ताणें पं. अप्पाशास्त्री शास्त्रीगळ, पं. ऋषियुर संतनम् अय्यर आनी पं. नारायण वाजपेयर हांचे कडेन पुर्विल्ले पद्दतीन संस्कृत शास्त्रांचें अध्ययन केलें. 1935 वर्सा ताणें ‘श्रृंगारप्रकाश’ ह्या भोजाच्या ग्रंथाचेर संशोधन करून मद्रास विद्यापिठाची पीएच. डी. मेळयली.
1930 वर्सा ताणें तंजावरच्या सरस्वती महाल ग्रंथालयाच्या हातबरपाच्या सुचीविभागाचो मुखेल म्हणून काम करपाक सुरवात केली. 1935 वर्सा सावन ते निमाणेमेरेन ताणें ‘न्यर् कॅटलोगस कॅटलागोरम’ ह्या प्रकल्पांत काम केलें. 1939 वर्सा ताची मद्रास विद्यापिठांत कनिश्ठ अधिव्याख्यातो म्हणून नेमणूक जाली आनी उपरांत प्राध्यापक, विभागाचो अध्यक्ष अशो बडट्यो मेळून तो सवेंतल्यान निवृत्त जालो. 1960 – 70 ह्या काळांत ताणें ‘जवाहरलाल नेहरू फॅलो’ म्हणून समशोधन केलें.
संस्कृताच्या आनी कलेच्या क्षेत्रांत ताणें खूब काम केलां. ‘संस्कृत रंग’ हे संस्थेचो तो संस्थापक आनी खूब तेंपमेरेन अध्यक्ष आशिल्लो. जायतीं वर्सा तो चेन्नईचे म्युझिक अकादमीचो कार्यवाह आशिल्लो. तशेंच मद्रास नाट्यसंघाचोय अध्यक्ष आशिल्लो. साहित्य अकादमी, संगीत नाटक अकादमी, आकाशवाणी, नॅशनल बुक ट्रस्ट हांचो वांगडी आनी सल्लागार म्हणून ताणें काम केलां. संस्कृताचें अध्यापन करपी भारतीय तशेंच भारताभायल्यो संस्था आनी विद्यापिठांच्या सल्लागार समित्यांचेर ताणें काम केलां.
राघवनाच्या लिखाणाचो व्याप खूब व्हड आसा. ताच्या ग्रंथाची संख्या शंबरां परस चड आसा. 800 सुमार ताचे स्फूट लेख आसात. ताच्या कांय वेंचीक ग्रंथाची नांवां अशी – भोजकृत श्रृगारप्रकाश (संपा. 1940 – 45), आनंदरंगविजयचंपू (1948), न्यू कॅटलोगस कॅटलागोरम (खंड 1 ते 9; 1949 – 79), यंत्राज ऑर मेकॅनिकल कंट्रायव्हन्सीस इन एन्शंट इंडिया (1952), द इंडियन हेरिटेज (1956), मॉडर्न संस्कृत रायटिंग्ज (1957), संस्कृत लिटरेचर (1961), मलयमाकत (संपा. 1966), द रामायण इन ग्रेटर इंडिया (1974). तमिळींत ताणें कांय कथा – लिखाण केलां. ताणें बरयल्ल्या संस्कृत नाटकांत आनी एकांकिकांत ‘कामशुध्दि’ (1946), प्रैक्षणकत्रयी (1956), अवंतिसुंदरी (1956), लक्ष्मी स्वयंवरम् (1959), आषाढस्य प्रथम दीक्षि9तचरितम् हें ताणें रचिल्लें संस्कृत महाकाव्य. रविंद्रनाथ टागोराच्या कांय साहित्यकृतींचो संस्कृत अणकार ताणें संस्कृत रवींद्रम् (1966) ह्या नांवान केला. महाभारताचो संक्षिप्त इग्लीश अणकार (1935), श्री देवी माहात्म्याचो तमीळ अणकार (1946) आनी नाटकलक्षणरत्नकोशाचो इंग्लीश अणकार हे ताणें केल्ले अणकारूय उल्लेख करपा सारके आसात.
1855 वर्सा कांची कामकोटी पिठाकडल्यान ‘कविकोकील’ आनी ‘सकलकलाकलाप’ हे मानादीक पुरस्कार ताका मेळ्ळे. 1962 वर्सा ताका भारत सरकारान पद्मभूषण ही उपाधी दिली. 1966 वर्सा भोजाज श्रृंगारप्रकाश ह्या ग्रंथा खातीर साहित्य अकादमीचें इनाम मेळ्ळें.
कों. वि. सं. मं.
