पंडित नेहरू आनी हेर काँग्रेस फुडाऱ्यांकडेन मतभेद जाले. काँग्रेसीच्या पुराय धोरणाविशीं तो निराश आशिल्लो. म्हणून ताणें ४ जून, १९५९ ह्या दिसा स्वतंत्र पक्षाची स्थापणूक केली. मिनू मसानी, क.मा. मुन्शी, प्रा. एन. जी. रंगा आनी हेर कितल्यायाशा लोकांनी पक्ष स्थापणुकेच्या कामांत ताका आदार केलो. स्वातत्र्यांतल्यानूच उदरगत हें ताचें ब्रीदवाक्य आशिल्लें. १९६२ आनी ६७ च्या भौशिक वेंचणुकांनी पक्षाक बरो लोकांचें पाटबळ मेळूंक पावलेंना.
महात्मां गांधी शांतताय प्रतिश्ठापनेवतीन ताणें अण्वस्ऋंच्या वापराचेर बंदी घालची म्हणून भारतीय शिश्टमंडळाचें फुडारपण केलें (१९६२) आनी तो पयलेच खेपे देशाभायर अमेरिकेक गेलो. थंय जॉन कॅनडाची भेट घेवन ताका एकवटीत राश्ट्र संघटनेंत अण्वस्त्रांचे चांचणेचेर बंदी हाडची असो थाराव मानून घेवंचो, अशी विनंती केली.
तेउपरांत ताणें ल्हव- ल्हव सक्रिय राजकारणासावन आंग काडून घेतलें आनी तलो मद्रासाक स्थायीक जालो. राजाजीचो मुदलांतलो पींड तत्त्वचिंतकाचो आसलो. धर्माचेर ताची श्रध्दा आशिल्ली, पूण तो कुड्डी श्रध्दा मानपी वा धर्मपिसो नाशिल्लो. गीतेंतलो कर्मवाद, ताणें आचरणांत हाडलो. भारताचे सांस्कृतिक विविधतायेंतले एकात्मातेचें अघिश्ठान रामायण – महाभारतांतले आदर्श आनी तत्त्वज्ञानांत आसा अशें तो म्हण्टालो. ताणें तमिळ आनी इंग्लिशींत रामायण – महाभारत ह्या ग्रंथाचें भाशांतर केलें. ताचे स्फूट आनी ग्रंथीत लिखाण भरपूर आसा. तातूंत मुखेलपणान रामायण, महाभारत, भगवदगीता आनी उपनिशदां हांचेर चिकित्सक विवेचन आसून मार्कस ऑरीलीयसाचीं पुस्तकां ताणें तमिळींत अणकारीत केल्यांत. ताच्यो कांय कथाय इंग्लिशींत आसात. तिरूवळळुवर हाच्या "कुरळ" ह्या काव्याचो तमिळ अणकार ताणें केला. सुमार बाराव्या शेंकड्यांत जावन गेल्ल्या अवैयार ह्या संत कवयित्रिच्या काव्याची ओळख करून दिवपी एक पुस्तकय ताणें बरयलां. हाचेभायर `मुडियुम` हें शास्त्रविशयक पाठ्यपुस्तक ताणें तमिळींत बरयलां. ताच्या ५३ कथांचे दोन कथांझेले उजवाडाक आयल्यात. सादी, सोंपी आनी सुबोध भाशाशैली हें ताचे लेखनशैलीचें खाशेलेपण. ताच्या तमिळ महाभारताक साहित्य अकादमीचो पुरस्कार मेळिल्लो आसा.
इंग्लीश भाशेचो ताका अभिमान आशिल्लो आनी भारतीय एकवटाची भास म्हणून ती मुस्कूटावंक जायना, तिच्या शासकीय वापराचेर निर्बंध घालूंक जायनात, अशें ताचें मत आसलें. आवयभाशेक ताणें प्रधान्य आसूंक जाय अशें जरी सांगिल्ले आसलें तरीय हिंदी भाशेक ताचो विरोध नाशिल्लो.
राजतरंगिणीः कल्हाण हाणें बाराव्या शेंकड्यांत संस्कृतांत बरयल्लो काश्मीराचो पद्यबध्द इतिहास. राजतरंगिणी म्हळ्यार न्हंय, प्रवाह, वा परंपरा ह्याच अर्थान कल्हाणान ह्या ग्रंताक नांव दिल्लें आसा.
ह्या ग्रंताचे वट्ट आठ तरंग आसून तांची श्लोकसंख्या ७,000 आसा. कलियुगाची सुरवात इ. स. आदीं ३१0१ त जाता अशें परंपरेन मानतात. तेन्नाच्यान काश्मीराच्या राजांची आनी राजवंशाची म्हायती इतिहासकार तशेंच सुव्रताची राजकथा, क्षेमेंद्राची नृपावलि, नीलमतपुरवण, हेलराजाची पार्थिवावलि, पद्ममिहीर आनी छविल्लाकार हाचे इतिहासावशींचे ग्रंथ, पोरणीं कागदपत्रां, नाणीं, राजांचीं दानपत्रां, ताम्रपट, प्रशस्तिपट, शिलालेख हांचो नियाळ घेतिल्ल्याचो उल्लेख केला. राजतरंगिणींत इतहासीक पुराव्याचो अभाव आसून कल्हणान लोकपरंपरा आनी दंतकथा हांचेर चड भर दला. तशेंच, शकून, यातुविद्या, चेटूक, भूतबादा, हंचेर ताचो खूब विस्वास आशल्ल्याचें दिसता. राजतरंगिणींत इतिहासीक क्रम जरी सारको नासलो तरी सातव्या शतमानापसूनच्या घडणुकांची ताणें दिल्ली म्हायती वश्र्वासाची दिसता. काश्मीरी जनतेची सूखलोलुपताय आनी आळसाय,राजकीय फुडाऱ्यांकडेन आशिल्लो स्वामिभक्तीचो उणाव, बेशिस्त आनी भिवकुऱ्या सैनकांचें पळपुटपण आनी जमीनदारांचें निर्दयपण आदी गजाल मात कल्हणान अभ्यासूपणान मांडल्यात.
ह्या ग्रंथांत कल्हणाचे कवितप्रतिभेक बरो वाव मेळ्ळा. कसल्याय घडणुकांचें वर्णन करतना ताणें काव्यालंकार, सुभाशितां आनी काव्यमय भाषा हांचो वापर करून हो ग्रंथ सोबीत केला.
राजदूतः एका दुसऱ्या देशांत मुखेलपणान राजकीय वेव्हाराखातीर नेमल्लो प्रतिनिधी. दोनूय देशांभितरले संबंद एकामेकांक पूरक दवरप हो राजदुताचो मुखेल वावर. तशेंच, त्या देशांतलें राजकीय धोरण आनी हालचाली समजून घेवप; दोनूय देशांचे हितसंबंद राखून दवरपाचे यत्न करप; एकमरकांची विचारसरणी आनी राजकारणाचें देव-घेव करप अशो साबार जापसालदारक्यो ताणें सांबाळच्यो पडटात.
भारताच्या पुर्विल्ल्या इतिहासांत राजदूत वा दूत हीं उतरां साबारकडेन आयल्यांत. परक्या राजाकडे धाडिल्लो वकील, वा संदेश पावोवपी वा हेर (गुप्तहेर) अशा साबार अर्थांनी तें उतर ऋग्वेदांत वापरलां. महाभारतांतूय राजदुताचे वेगवेगळे आठ गूण सांगल्यात.कौटिल्ल्यान आपल्या अर्थशास्त्रांत राजदुताविशीं एक स्वतंत्र नोंद बरयल्या. तातूंत राजदुताच्या गूणधर्माची, अधकाराची आनी कार्याची मगहायत दल्ल आसा. सद्या राजदुताचें कार्यक्षेत्र आनी जापसालदारक्यो हांची व्याप्त व्हड आसा.
