सादारणपणान राजदूत हें उतर आपल्या देशांतल्या परकी वकिलातीच्या वरिशदठ अधकाऱ्याक उद्देशून वापरतात. पयल्या म्हाझुजाउपरांत आनी मुखेलपणान दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत लोकशाय प्रस्थापीत जाल्ल्या देशांनी अशे अधिकारी नेमपाची प्रथा सुरू जाली. १९६१त आंतरराश्ट्रीय मळार राजदुता संबंदी विएन्ना शारांत भरिल्ले परिशदेंत ताचो दर्जो, सुवात आनी ताका मेळपी संरक्षण हेसंबंदीम कांय नेम थरयल्यात आनी कांय प्रथा मान्य केल्यात. हे प्रथेप्रमाण राजदुताचे तीन प्रकार मानल्यात (१) पुराय अधकार आशल्लो राजदूत (अॅम्बासेडर) (२) प्रतिनिधीक दूत (एन्हॉय) (३) स्थायी राजदूत (शार्ज द अॅफेदस). राजदूत वा प्रतिनिधीक दूत हांकां ज्या देशांनी धाडटात, त्या देशाची पयलीं मान्यताय घेवंची पडटा. दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत एकवटीत राश्ट्रसंघान आपले घटनेंत सगळ्या राश्ट्रांक उपचारीक आनी राश्ट्रांनी आपआपले प्रतिनिधी सगळ्या राश्ट्रांखातीर नेमल्यात. ज्या राश्ट्रांक परदेशांत आपल्या प्रतिनिधीखातीर खर्च करपाची कुवत नासता, थंय तें राश्ट्र आपल्या इश्ट राश्ट्राचे वकिलातीकडेन आपले प्रतिनिधीत्व सोंपयता.
आपल्या देशाचें पडबींब परकी देशांत उजळ दवरप हें राजदुताचें मुखेल ध्ये. तेखातीर ताका आंतरराश्ट्रीय राजकारणांतल्यो विचारसरण्यो खबर आसपाक जाय. ताका संबंदीत देशाचो भौशिक आनी सांस्कृतिक संबंदाचो परिचय आसपाक जाय. त्या देशांतलो शिक्षणक्रम, विज्ञानसंशोधन आनी राजकीय पक्षांची धोरणांची बरी म्हायती आसपाक जाय. तशेंच ताका आपल्या देशांचें अर्थीक आनी संरक्षणेविशींचें धोरण खयचें आनी तें परदेशांत खंयच्या स्वरूपांत मांडल्यार ताचो फायदो जातलो, जाचो ताणें बारीक अभ्यास करप गरजेचें आसता. राजदुताचें व्यक्तिमत्व आकर्शक आसपाक जाय. तो एक फिसाल उलोवप, प्रसंगावधान राखून आनी अनपेक्षीत अडचणींतल्यान नभोवन व्हरपाच मुत्सद्देगिरी ताचेकडेन आसपाक जाय. राजदुयाक आनी ताच्या कार्यालयांतल्या अधकाऱ्याक त्या देशांतल्या शासनाकडच्यान संरक्षण मेळटा. खंयच्याय राश्ट्राकडेन वांकडेपण येतकच एक तर राश्ट्र आपलो राजदूत त्या राश्ट्रांतल्यान काडून घेता, वा तें राश्ट्र परक्या राश्ट्रांतल्या राजदूताक आपल्या राश्ट्राभायर वचपाचो हुकूम सोडटा.
राजद्रोहः कायद्यान आनी संवघानान निर्माण जाल्ले राजसत्तेआड, नागरकाकडल्यान जाल्लो वद्रोह, बंड, फितुर, वा तत्सम करणेक वा तशा यत्नाक वा चिथावणेक राजद्रोह म्हणटात.
राजद्रोह हो गुन्यांव आसून भायतीय दंड संहितेच्या १२४ अ ह्या कलमाखाला ह्या गुन्यांवाची व्याख्या केल्या. कायदेशीर शासनाआड अलोकशाय मार्गान वर्दोह, तरस्कार वा विद्वेश पातळावपाखातीर वा ते नदरेन यत्न करपाखातीर उलोवप, लिखाण, चिन्नां वा दृश्य हावभाव ह्या माध्यमांचो उपेग करून तशेंच हेर खंयच्याय मार्गान तशा हेतान कृत्य केल्यार तो राजद्रोहाचो गुन्यांव जाता. कायद्याचे नदरेन विद्रोह ह्या उतरांत शासनाविशीं निश्ठेचो अबाव वा तेसंबंदी सगळ्या तरांच्या दुस्मानकायेच्या भावनांचो आस्पाव जाता. पूण लोकशायेच्या संकेतांचे मार्यादेंतल्या शासनावयली टिका म्हळ्यार राजद्रोह जायना. सासनाचे उपाय – येवजणेसंबंदीं तातूंत कायदेशीर मार्गान बदल घडोवन हाडपाच्या हेतान केल्ली टका, दाखयल्लो न्हयकार वा केल्लो निरोध हांकां लागून सरकाराविशीं विद्रोह, विद्वेश वा तरस्कार निर्माण जायना आसत वा तसो यत्न केल्लो नासत जाल्यार तशी टिका, नापसंती वा निर्णय हो गुन्यांव थरना. तेच भाशेन शासनान केल्ल्या प्रशासकीय कृत्याविशीं नापसंती दाखोवपी टिका करप हो गुन्यांव जायना. पूण ते टिकेक लागून विद्रोह, विद्वेश वा तिरस्कार निर्माण जावंक फावोना. वा तशे तरेचो यत्नय केल्लो आसूंक जायना.
ब्रिटिश राजवटींत लोकमान्य टिळाकाआड राजद्रोहाच्या आरोपाखाला १८९७ आनी १९0८ वर्सा असो दोनदां दोशी थारावन, खटले भरून ताका ख्यास्त फर्मायली. राजद्रोहाचो अन्वयार्थ करतना सरकाराविशीं अप्रतिती आसप होय गुन्यांव थारावंचो अशें मत न्यायालयांनी दिल्ल्यान टिळक दोशी थरलो. फकत अप्रिती आसून उपकारना. तिका लागून केल्ले टिकेन सरकाराआड सशस्त्र उठाव वा बंड जावपाची शक्यताय आसची पडटा, असो युक्तिवाद केल्लो. वसाहतवादी शासनांत, स्वातंत्र्य चळवळीखातीर केल्ल्या सगळेच तरेच्या उठावांत राजद्रोह मानपाची शासनकत्तर्यांची प्रवृत्ती जाल्ली. भारतीय संविधानाच्या १९ (१) (अ) ह्या अनुच्छेदांत दर एका नागरिकाक भाशण करपाचें आनी अभिव्यक्तीचें स्वातंत्र्य दिलां. शासनाक देशाचे सुरक्षिततायेखातीर वा कायदो आनी सुवेवस्था राखपाखातीर ह्या स्वातंत्र्याचेर कांय मर्यादा घालपाचो अधिकार आसा. ह्या संदर्भांत भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयान दिल्लो. केदारनाथ सिंगाआड बिहार सरकार (ऑल उंडिया रिपोर्टर, १९६२) ह्या खटल्यांतलो निकाल म्हत्वाचो आसा. तातूंत म्हळां, सरकारावयले टिकेखातीर खंयचोय मार्ग आपणायल्यार, ताचे फाटलो हेत हो जर भौशिक सुवेवस्थेक भंय निर्माण करपाचो वा सरकाराआड प्रक्षोभ मातोवपाचो वा तसो यत्न करपाचो आसत, जाल्यार हो राजद्रोहाचो गुन्यांव घडला अशें म्हणूं येता.
