ट्रिनिटी कॉलेजाची अधिछात्र म्हण ताची निवड जाली. इंग्लंडांतल्या पांच वर्सांच्या राबित्यांत ताणें सुमार 21 निबंद उजवाडायले. ह्या शिवाय इंडियन मॅथेमॅटिकल सोसायटीच्या जर्नलांतल्यान ताणें सुमार 12 निबंद उजवाडायले. केंब्रिज विद्यापिठांतल्या अणभावाक लागून रामानुजनाचें कार्य विकसीत जालें. ताच्या गणितांतलें ज्ञान उपाट आसलें, तरी तातुंतले चडशें ज्ञान ताणें स्वताच मेळयलें. परंपरित अपूर्णांकासंबंदी आदीं कार्य विकसित जाल्लें, हे संबंदीं ताका कांयच खबर नासली तरीय ह्या विशयांतली ताची हुशारी त्या काळच्या गणिततज्ञांचे तुळेन अनन्यसादारण आसा. विवृत्तीय समाकल ( अवकलन आनी समाकलन ), अतिगुणोत्तरी, श्रेढी (श्रेढी), रीमान श्रेढी, झीटा फलनाचीं समीकरणां आनी ताचो स्वताचो अपसारी श्रेढीसंबंदींचो सिध्दांत हें ताणें स्वता संशोधन करुन सोदून काडलां. हाच्या उरफाटें गणितांतल्यान पद्दतशीर न मेळिल्ल्यान, अविभाज्य संख्यांविशींचीं ताचीं प्रमेयां बुध्दीची ताक दाखोवपी आसलीं तरी तीं फुडें चुकिचीं थरलीं.
इंग्लंडांतल्या राबित्यांत पयल्या निबंदात ताणें ळ चें आसन्न मुल्य काडपाच्यो वेगवेगळ्या पद्दती दिल्यो. ते उपरांत संख्या विभाजन फलनाच्या गुणधर्माविशीं काम केला, तें मोलाचें मानतात. 1919 वर्सा मद्रास विद्यापिठान दर वर्सा 250 पौंडांची शिश्यवृत्ती ताका पांच वर्सांखातीर जाहीर केली.
ताणें संख्या सिध्दांतांत केल्लें कार्य भौतिका आनी संगणक विज्ञानांतल्यो तांय समस्य सोडोवपाखातीर भोव गरजेचें आसा. ताचें सगळें संशोधनकार्य जी. एच्. हार्डी, पी. व्ही. शेषू अय्यर आनी बी. एम्.विल्सन हांणी संपादीत करुन कलेक्टेड पेपर्स ऑफ श्रीनिवास रामानुजन 1927 ह्या माथाळ्याखाला उजवाडा आयलें. ताणें केल्लीं वेगवेगळीं टिपणां नोटबुक्स ऑफ श्रीनिवास रामानुजन ( दोन खंड,1957) ह्या ग्रंथांत प्रसिद्द जाल्यांत. -कों. वि. सं. मं.
रामानुजाचार्य: (जल्म: इ.स. 1017, पेरुंबुदुर, तमिळनाडू मरण: 1137 श्रीरंगम).
एक वैष्णव आचेर्य आनी विशिश्टाव्दैताचो पुरस्कार्तो. ताच्या बापायचें नांव केशव सोमयाजी आनी आवयचें नांव कांतिमती. कांतिमतीचो भाव जेन्ना आपले भयणीक चलो जाला म्हण मेळपाक आयलो तेन्ना ताका त्या भुरग्याचे तकलेभोंवतणी एक तेजोवलय दिसलें. तशेंच ताच्या आंगाचेर प्रभू रामचंद्रचो धाकटो भाव लक्ष्मण हाचींय लक्षणां दिसलीं म्हणून ताणें त्या भुरग्याचें नांव रामानुज दवरलें. रामानुजाचें मुळावें शिक्षण बापायकडेनच जालें, ताचे उपरांत तो कांचीक यादवप्रकाश ह्या व्हड अव्दैती आचार्याकडेन वेदान्ताचें अध्ययन करपाखातीर गेलो. थोड्याच तेंपान ताणें वेदान्त तत्वज्ञान आत्मासात केलें. पूण मुखार उपनिषदांतल्या कांय वाक्यांचो अर्थ लावपांत ताचो गुरुकडेन मतभेद जावपाक लागलो. यादवप्रकाशाक तें मानवलें ना. ताकालागून रामानुजाविशीं ताका जें आपलेपण दिसलातें तें ना. ताकालागून रामानुजाविशीं ताका जें आपलेपण दिसतालें तें ना जालें. तो ताचो मत्सर करपाक लागलो. रामानुज अवदैतवादाचो कट्टर विरोधक जावन आपलो नवो पंथ स्थापतलो अशी जेन्ना ताची खात्री जाली, तेन्ना अपल्या ह्या परंपरागत अव्दैत सिध्दान्ताची राखण करपाखातीर ताणें रामानुजाक ह्या संवसारांतल्यान ना करपाचें थारायलें. आपल्या काटांत ताणें आपल्या शिश्यांकय सामील करुन घेतले. सगळ्यांनी मेळून काशीयात्रेक वचचें आनी वाटेर रामानुजाक मारचो अशें ताणीं थारयलें. रामानुजनाचो मावसभाव गोविंदय यादवप्रकाशाचो शिश्य आशिल्लो. तोय रामानुजावांगडा वचपाक भायर सरलो. गोविंदान रामानुजाक गुरुच्या कपटकारस्थानाची गजाल सांगली. तें आयकून रामानुजाक परत घरा वचपाचो निश्र्चेव केलो आनी एके काळखे राती कोणाक कळनासतना तो गटांतल्यान भायर सरलो. पूण भोंवतणच्या रानांतल्यान वाट कशी सोदून काडची हें ताक कळ्ळेंना. तेन्ना ताणें वरदराजाचें स्मरण केलें. तेन्ना वरदराजा आनी लक्ष्मी भिल्ल-भिल्लिणीचें रुप घेवन थंय प्रगटलीं. तांणीं रामानुजाक कांचीमेरेन पावयलो. रामानुजान घरा वचून घडिल्ली सगळी गजाल आपले आवयक सांगली. ताचे उपरांत कांय दीस ताणें घराच अध्ययन करपाचें थारायलें. ह्याच वेळार आवयचे आज्ञेन रामानुज लग्नय जालो.
रामानुजाची नामना श्रीरंगमाक आशिल्ल्या यामुनाचार्याच्या कानार गेल्ली. आपल्याफाटल्यान ताकाच श्रीरंगमच्या देवळाचो उत्तराध्कारी करचो अशें ताणें थारायलें. आपल्या शिश्याक ताणें रामानुजाक श्रीरंगनाक आपोवन हाडपाक धाडलो. पूण रामानुज थंय पावचेपयलींच यामुनाचार्य सोंपलो. रामानुजान जेन्ना ताचें निमणें दर्शन घेतलें तेन्ना ताचीं हाताचीं तीन बोटां दोडील्लीं आशिल्लीं. तेविशीं ताणें लागींच्या लोकांक विचारलें. आपल्यो अद्यों उरिल्ल्यो इत्सा मेजत आसतानाच ताका मरण आयलें म्हणपाचें लोकांनी ताका सांगलें. त्यो तीन इत्सा अशो – 1) ब्रह्मसूत्रांचेर भाश्य बरोवप 2) त्या वेळावयल्या दिल्लिच्या बादशहाकडेन आशिल्ले मूर्तीचो ताबो घेवप आनी 3) दिग्जिय करुन विशिष्टाव्दैत मताचो प्रचार करप.
कांय जाणांच्या मताप्रमाण ह्यो तीन इत्सा वेगळ्यो आशिल्ल्यो. त्यो अशो – 1) ब्रह्मासूत्रांचेर भाश्य करप. 2) द्राविड वेदाचो प्रचार करप आनी 3) दोन पुरुशां, पराशर आनी श्ठकोप ह्यो उपाधी दिवप.
रामानुजान ह्यो तीनय इत्सा पुराय करपाची प्रतिज्ञा केली. तेन्नाच यामुनाचार्याचीं दोडिल्लीं बोटां सरळ जालीं. ताचेर निमणें संस्कांर करुन तो कांचीक य परतलो.
