किरिस्तांव धर्मांतलो आदर्शवाद आनी समानताय हांची हिंदू धर्माकडेन जोड घालची आनी समाजसुदारणा करुन संवसारीक भावपणाचें ध्येय साकार करचें ह्या उद्दिश्टांखातीर झगडपी राजा राममोहन रॉयाक लोकांचो विरोध आनी वायटपण आपणावचें पडलें, पूण तो आपल्या निर्णयासावन मातलेगीत हाललोना. विधवा बायलांचें परत लग्न आंतरजातीय लग्नां हांचो ताणें 150 वर्सांपयलीं पुरस्कार केल्लो.
देशाचे शिक्षण पद्दतींत पुराय बदल जालेबगर कुड्डी श्रध्दा आनी रुढींच्या बंधनांत घुसपल्ल्या ह्या समाजाची सुदारणा शक्य ना हें ताका होलमल्लें ताकाच लागून इ. स. 1758 त सरकारान स्थापन केल्ल्या बनारस महाविद्यालयाक ताणें खर विरोध केल्लो, हांगासल्ल्या विद्यार्थ्यांक विज्ञानीक आनी अद्यायावत शिक्षण दिवचें, अभ्यासक्रमांत विज्ञान आनी गणित ह्या विशयांचो आस्पाव करचो अशीय विनंती ताणें केल्ली. होच आर्दश ताणें पयलीं इंग्लीश शाळा सुरु करतना आपल्या मुखार दवरलो.
रुसो, वॉल्तॅराप्रमाण ताका स्वातंत्र्याविशीं व्हड आत्मियताय आशिल्ली. राजकीय मळार तो सैमीक हक्कांची पवित्रताय मानपी आशिल्लो. मनशाक जीण, दुडू आनी स्वातंत्र्याचो हक्क जाय, अशें ताचें मत आशिल्लें. मात हे सैमीक हक्क सामाजीक सुदारणा आनी मनशाचें बरेपण हांचे आड येवंक जायना, अशें ताका दिसतालें. ब्रिटिशांचें भारताचेर राज्य आयलें, तेखातीर ताणें खोशी उक्तायल्ली दिसता. मात हिंदुस्थानांतल्या लोकांचेर आनी सरकारी नोकरेंत आशिल्ल्या हिंदी सेवकांचेर जे अन्याय जातात, ताची दखल ताणें घेतिल्ली. मुल्की आनी फौजदारी विधिनियम तयार करप, शेत साऱ्याचें प्रमाण, हेबिअस कॉर्पस अँक्टाची कारवाय, किरिस्तांव लोकांखातीर नेमिल्ले ज्युरींत हिंदू-मुस्लीमांचो आस्पाव, हिंदी सरकारी चाकराक अधिकाराच्यो सुवाती ह्या विशयांचेर ताणें नेमाळ्यांतल्यान लेख बरयले आनी सरकाराकडेन कागाळीय केल्यो.
1820 त आपल्या मताच्या प्रचार खातीर ताणें मिरातउल् अखबार हें फारसी वृत्तपत्र काडलें. 1826 त ताणें संवाद कौमुदी हें बंगाली खबरांपत्र सुरु केलें. ब्रिटीश सरकाराच्या नव्या प्रॅस अँक्टाक विरोध करपाखातीर ताणें सुप्रीम कोर्ट आनी किंग – इन- कौन्सिलीकडेन कागाळी केल्यो. संवसारांतल्या राश्ट्रांची कसलीय मध्यवर्ती संघटना आसची अशें ताका दिसलातें. मानवताय आनी समानतायेचो ताणें सगळ्या धर्मांविशीं आत्मियताय आनी आदार लोकांक शिकयलो. तो भारतांतलो मध्ययुगीन काळ सोंपोवन आर्विल्लो काळ सुरु करपी द्दश्टो युगपुरुस आशिल्लो. -कों. वि. सं. मं.
रॉयल सोसायटी : ग्रेट ब्रिटनांतली ही सगळ्यांत पोरनी विज्ञानीक संस्था. 1960 वर्सा ही संस्था स्थापन जाली. तिचें पुराय नांव द रॉयल सोसायटी ऑफ लंडन फॉर इंप्रुव्हिंग नॅचरल नॉलेज. 1961 त लॉर्ड विल्यम ब्रंगकर हाची संस्थेचो पयलो अध्यक्ष म्हणू नेमणूक जाली. इंग्लंडचो राजा दुसरो चार्ल्स हाणें 15 जुलय 1962 दिसा संस्थेचे पयले सनदेक मान्यताय दिली. संस्थेच्या खाशेल्या अधिकारांत वाड करपी दुसरी सनद 22 एप्रिल 1962 दिसा संमत जाली. Nullius in verba हें संस्थेचें ब्रीदवाक्य.
ह्या ब्रीदवाक्याक अणसरुन संस्थेचीं जी उद्दिश्टां थारायलीं ती अशीं – (1)संस्थेचे नवे वांगडी वेंचतना उंचेलो विज्ञानीक पांवडो राखप आनी फक्त सामान्याभायर गुणवत्ता आशिल्ल्या मनशाकच पदकां, अधिव्याख्यातोपदां संशोधन नेमणुको हांचो मान दिवप (2) नवें विज्ञानीक गिन्यान उजवाडा हाडप, तशेंच तेविशीं आवड आशिल्ल्यांक आनी सगळ्यांक उकते आशिल्ले संस्थेचे बसकेंत ताचेर भासाभास करपाक प्रोत्साहन दिवप, (3) वेगवेगळ्या तरेन विज्ञानीक संशोधनाक, खास करुन नव्या मळावयल्या संशोधनाक उत्तेजन दिवन, (4) सहकारी संशोधनाक पुरस्कृत करप आनी तें सोयीचें जावपाखातीर यत्न करप, खास करुन हेखातीर परदेशी विज्ञानीक संस्थांकडेन विनिमय कबलात करप आनी परदेशांत प्रवास करपाक मदत करप, (5) जायत्या आंतरराश्ट्रीय बीनसरकारी संस्थांकडेन संपर्क दवरपी ब्रिटनाची राश्ट्रीय संस्था म्हणून काम करप (6) सरकाराक आनी हेर संस्थांक विज्ञानीक सल्लो दिवप (7) खास करुन विज्ञानाच्या आनी इतिहासाविशीं ग्रंथ आशिल्लें ग्रंथालय चलोवप. ब्रिटीश सरकाराक राश्ट्रीय म्हत्वाच्या विज्ञानीक उपक्रमांविशीं सल्लो दिवपावांगडाच आंतरराश्ट्रीय संशोधन मंडळाचेर ब्रिटीश प्रतिनिधी नेमपाचो अधिकारुय संस्थेक दिला. ही संस्था सरकारापसून पुराय तरेन स्वतंत्र आसली तरी वेगवेगळ्या फांट्यांतल्या विज्ञानीक संशोधनाक चालना दिवपाखातीर आनी आंतरराश्ट्रीय सहकार आनी हेर संस्थांवांगडा आयोजीत करतल्या विनिमय कार्यक्रन हे खातीर दितल्या वर्सुकी अनुदानाची वेवस्था सरकारावतीनूच करप जाता.
हे संस्थेवरवीं जीं म्हत्वाचीं कार्यां जाल्यांत तीं अशीं कालगणाना पद्दतींतलो बदल (1751) लांबायेच्या ब्रिटीश आनी फ्रेंच प्रमाणभूत मापांची तुळा, भुगणितीय सर्वेक्षण, अंटार्क्टिक मोहिमो (कॅप्टन जेम्स कूक 1772, जेम्स रॉस 1839, 1900), अर्क्टिटक मोहिमो, आंतरराश्ट्रीयय भूभौतिकी वर्सांतली अंटार्क्टिक मोहिम (1956- 59), सुर्याच्या गिरणाचें निरिक्षण करपाखातीर जायत्यो मोहिमो, चार्ल्स बेबिज हाचें
