ज्या काळांत, ज्या भुगोलीक वाठारांत, ज्या गिन्यानाच्या पांवड्यार आनी जे परिस्थितींत रुढींचो उगम जाता, तेन्नाचो तिचो उद्देश, उपेग, मार्गदर्शन आनी तत्व सदांकाळ, सगळेकडेन आनी सगळ्या परिस्थितींनी जाताच असो ना. म्हणून एक काळार, एका वाठारांत, एके परिस्थितींत आदर्श आनी नौतिक थारिल्ली रुढी, दुसऱ्या काळांत, दुसऱ्या वाठारांत आनी दुसरे परिस्थितींत काळाभायरी जावन निरुपयोगी जांव येता. अशा रुढींचे बाबतींत ती बदलत्या समाजमनांत, मारक थारुं येता. अशा रुढींच्या बाबतींत बदल वा पर्याय करपाची मुभा समाज घेता. तेखातीर प्रबोधन, चळवळ, आंदोलन, बंडखोरी अशा माध्यमांतल्यान रुढीमदीं बदल जाल्ल्याच्यो देखी आसात. पोरन्या आचार- विचारांच्या जाग्यार जे नवे आचार – विचार येतात तेय कालांतरान समाजांत रुढी जावन रुढींच्या रुपांत उऱतात. रुढी फाटलें तत्व, अधिश्ठान, संदर्भ, प्रयोजन, उपेग आदी संबंदींचें खरें – फट, विज्ञान – अज्ञान हेसंबंदीं वाद आसलो तरी परंपरेन आयत्या स्वरुपांत मेळिल्ल्यो ह्यो रुढी खूबशा प्रमाणांत समाजाच्या आचार- विचारांचें नियंत्रण करपाक तातूंत एकसारकेपण दवरपाक आनी बऱ्याच प्रमाणांत वेव्हारीक थिराय हाडपाक मदत करता हेसंबंदीं दुमत ना.
मनशाक अन्नाची गरज आसता, तशीच मनोरंजनाचीय गरज आसता. हें वळखून वर्सूयभर त्या त्या हवामाना प्रमाण, त्या त्या प्रसंगा प्रमाण, तरेतरेचे सणउत्सव, तेच भाशेन सामाजीक सणूय मनोवपाची प्रथा पडली. ते ते सण-सुवाळे मनयतना त्या त्या प्रसंगाकडेन इतिहासीक गजालींचे संदर्भ घेवन, समाजान हर तरांचे उत्सव मनोवपाची प्रथा रुढी घालून दिली. तशेंच कांय उत्सवांच्या न्मतान, कथा- किर्तन पुराणांवरवीं, मनशाची बौध्दिक उदरगत सादपाचीय मांडणी केली.
पयलींच्या काळांत, बायल दादल्याचेर आदारुन आसताली. देखून समाजान जिणेंत बऱ्यो आनी वायट अशो दोनूय तरांच्यो, बऱ्योचशो रुढी केल्यो. देखीक, एके चलयेचे जिणेंत, ती पिरायेंत येवन तिचें लग्न जावन भुरगें जायसर तिची अपुरबाय, तोखणाय करपाच्यो रुढी समाजांत चलताल्यो तशेंच भुरगेपणांत लग्न केल्ली खंयचीय चली पिरायेंत येवचेपयलींच विधवा जाली जाल्यार तिका परतून लग्न जावपाची परवानगी नाशिल्ली आनी तिका पुस्तिवंत (घोव) नाशिल्ल्यान परिस्थितीच्या धपक्यान आनी पिरायेच्या भारान तिणें अनितीच्या मार्गाक लागचें न्हय म्हणून तिणें सती वचचें अशी क्रूर प्रथा आशिल्ली. उपरांतच्या काळांत, तिचे केंस तासून बोडकी करुन संन्यास दिवप आनी तेय परिस्थितींत तिचें वांकडे पावल पडलें वा तिचेर बळजबरी जावपासारकें कसलेंय अरिश्ट आयलें जाल्यार तिका वाळींत घालपालारक्यो (समाजांतल्यान भायर घालप) प्रथा ह्या काळांत समाजांत रुढ आशिल्ल्यों.
आदल्या काळांत हॉस्पिटलां नाशिल्ल्यान घरांतूच भुरग्याचो जल्म जातालो. दर एका घरांत बाळंटीची कूड म्हणून एक काळखाची कूड आसतली. णव म्हयनेमेरेन आवयच्या पोटांत आशिल्लो गर्भ जेन्ना भुरग्याच्या रुपांत संवसारांत येता, तेन्ना एकाएकीं सुर्याचो झणझणीत उजवाड ताच्यान सोंसूंक जावचोना हो आसतालो. पूण हें सत्य लोकांक पटोवन दिवचें सोडून, अंधश्रध्देंतल्यान ती रुढ घालून दीली. ती म्हळ्यार, भुरगें काळखाचे कुडींत आसत जाल्यार तें सट्ट करुन बाळंटीचे खबरेक येतल्या मनशांचे नदरेक पडचेंना आनी ताका कोणाची नदर, दिश्ट लागूंक पावची ना.
अशीच दुसरी एक रुढी म्हळ्यार बाळंत आनी भुरगें धा दीसमेरेन भश्टांत आसतालें. बाळ – बाळंटीक आफुडल्यार माथ्यार न्हावचें पडटालें. हे गजाली फाटलो हेत म्हळ्यार, बाळंटीक आरामाची खूब गरज आसता, ती भश्टांत आसा अशें म्हळ्यार तिका राम करचें पडनाशिल्लें. तिका खूब सुशेग घेवंक मेळटालो. तशेंच नवजात भुरग्याची प्रकृती खूब नाजूक आसता अशा वेळार बाळंटीचे खबरेक येवपी मनशांच्या रोगांचो संसर्ग त्या भुरग्याक जावन भुरगें दगावपाची भिरांत आसताली. हे हेत दवरुन अशो रुढी समाजांत चलताल्यो.
अशीच आनीक रुढ म्हळ्यार भुरग्याक बाराव्या दिसा पाळण्यांत घालून ताका नांव दवरप. त्या दिसा घरंत आठवल करतात, सोयऱ्यांक, शेजाऱ्यांक आपोवन व्हडा समारंभान भुरग्याक पाळण्यांत घालून जमिल्ल्या लोकांक आनी बाळंटीक आठवल खावोवप. हाचे फाटलो हेत म्हळ्यार भुरग्याक नांव दवरपाच्या निमतान बाळंटीक आठवल खावोवन भुरग्याच्या दुदाची वेवस्था करप. आवयकर भरपूर दुद जाल्यार, ताचेवरवीं भुरगें सूख – स्वास्थ्यान पोसतालें, पसवतालें आनी कसलीच किरकीर नासतना सुशेगाद आसतालें. भुरगें जशें जशें व्हड जाता तशें तशें ताच्या अपुरबायेच्या, तोखणायेच्या सुवाळ्यांच्योय जायत्यो रुढी समाजांत चलतात. देखीक, भुरग्याक दांत येतकच ताका दांतोळ्यो घालतात. दांतोळ्यांक कांय लोक माथ्यार वडे घालप अशेंय म्हणटात. तेखातीर तरतरांच्या खाणांचे ल्हान ल्हान जिन्नस म्हळ्यार नेवऱ्यो, कापां, शंकरपाळी, दूदपेडे आनी वडे, चिरमुल्यो, चणे, बिस्कुत्यो, पिपीरमिठां असलेय जिन्नस आसतात. हें सगळें खाण एके व्हड परातींत दाळून, पाटार बसयल्ल्या भुरग्याच्या माथ्यार ओततात. भुरग्याच्या माथ्यर खाण घालें तशी भुरग्याक मजा दिसता आनी तें भुरगें एक एक जिन्नस हातान काडून खाता. अशे तरेन भुरगें नव्या आयिल्ल्या दातांनी खवपाक सुरवात करता.
मनशाची जीण आनी सैम हांचें खूब लागींचें नातें आसा, तेखातीर पर्यावरणाविशींय जायत्यो प्रथा आसात. देखीक, झाडां पेडां, वड-पिंपळ सारकिल्या रुखांचीं आमकां हवामान शुध्द दवरपाक तशेंच हेर फायद्यांखातीर कितली गरज आसा ता वळखून त्या
