Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/318

From Wikisource
This page has not been proofread.

सिल्व्हर आयोडाया (Agl) : हळदुवसार. सिल्व्वर नायट्रेट च्या विद्रावांत पॉटेशियम आयोडायडाच्या विद्रावाची भर घालतकच हें संयुग जाता. सैमांत आयोडिरायट नांवाच्या खनिजांत ती मेळटा. कृत्रीम पावस घालपाखातीर कुपांचेर शिंपणी करपाखातीर तशेंच छायाचित्रणांत चाचो उपेग जाता.

सिल्व्हर हॅलायडाचो छायाचित्रणांत उपेग : छायाचित्रणाखातीर फिल्माचेर वा कंवचेचेर सिल्व्हर हॅलायडमिश्रीत जिलेटिनाचो सामको पातळ थर दिल्लो आसता. कॅमॅरांतल्या भिंगांतल्यान ह्या फिल्माचेर जेन्ना भायल्या दृश्यापसून येवपी प्रकाश किरण पडटात, तेन्ना थंयची हॅलायडां रेणूचेर प्रकाशाच्या उण्याचड खरसाणे प्रमाण उणो चड परिणाम घडटा. हीं फिल्मां उपरांत काळखे कुडींत विकाशकाच्या विद्रावांत दवरता. ताका लागून प्रकाशाच्या उण्या चड प्रमाणा प्रमाण हॅलायडाचें उणेंचड क्षपण जावन त्या जाग्यार रुपें अवक्षेपीत जाता. ज्या भागार चड प्रकाश त्या भागार चड रुप्याचो थर आनी उण्या प्रकाशाच्या भागार उण्या रुप्याचो थर बसता. उपरांत हीं फिल्मां उदकान धुवन थीर कारकांत (चित्राचें स्वरुप कायम दवरपी रसायनां) दवरतात. सिल्व्हर सल्फेट (Ag2 So4) : रुपें सल्फ्युरिक आम्लांत विरगळटकच सिल्व्हर सल्फेट तयार जाता. तशेंच रुप्याचें ऑक्सायड वा कार्बोनेट सल्फ्युरिक आम्लांत विरगळून हें संयूग मेळूंक शकता.

सिल्व्हर सल्फायड (Ag2 S) : सैमांत ग्लान्स वा आर्जेंटायट ह्या रुपांत मेळटा. सिल्व्हर नायट्रेटच्या विद्रावांतल्यान हायड्रोजन सल्फायड वायू सोडटकच सिल्व्हर सल्फायडाचो काळो अवक्षेप मेळटा.

सिल्व्हर सायनायड (Ag CN) : रुप्याच्या लवणाच्या विद्रावांत पॉटेशियम सायनायडाची भर घालतकच सिल्व्हर सायनायडाचो धवो अवक्षेप मेळटा. तो उदक, विरल आम्लां आनी आमोनिया हातूंत विरगळना. पोटॅशियम सायनायड कांय प्रमाणांत घालतकच ताचें विरगळपी लवण K(Ag(CN)2) + तयार जाता. विद्युत् विच्छेदनान हेर धातूंचेर रुप्याचो वर्ख दिवपाखातीर ह्या लवणाचो उरेग जाता.

सिल्व्हर कार्बोनेट (Ag2 CO3) : सिल्व्हर नायट्रेटाच्या विद्रावांत सोडियम कार्बोनेटाचो विद्राव भरशितकच सिल्व्हर कार्बोनेटाचो लेव हळदुवसार अवक्षेप मेळटा. 220° सॅ. तापमानाक ताचें अपघटन जावन रुपें जाता.

सिल्व्हर नायट्रायड: आक्ताक तयार केल्लें सिल्व्हर ऑक्सायड आमोनियांत विरगळटा आनी हो विद्राव वाऱ्याक तसोच उरल्यार सिल्व्हर नायट्रायडाचो काळो अवक्षेप मेळटा. तो सुको आसता तेन्ना खूब स्फोटक आसता. कांय कार्बन संयुगां : आमोनियम सिल्व्हर नायट्रेटच्या विद्रावांतल्यान ॲसिटिलीन वायू सोडटकच सिल्व्हर ॲसिटिलायड ( Ag2 C2) हो स्फोटक संयुगाचो धवो अवक्षेप मेळटा. हाचेभायर ॲसिटेट, बँझोएट, सायट्रेट, ऑक्झॅलेट, पामिटेट, सॅलिसिलेट, टार्टारेट आदीं रुप्याचीं कार्बनी संयुगां विद्युत् विच्छेदनान रुप्याचो वर्ख दिवपाक वा छापणावळींतल्या वेगवेगळ्या प्रक्रियांनी वापरतात.

गुणात्मक विश्र्लेशण : रुप्याचें घनरुप संयूग, सोडियम कार्बोनेटावांगडा भरसून हें मिश्रण कोळशाचे खाचींत घालून क्षपणकारक उज्याचेर तापयल्यार रुप्याचो धवो वर्धनशील मणी मेळटा. (2) रुप्याच्या लवण्याच्या विद्रावांत हायड्रोक्लोरीक अम्ल आनी विरगळपी क्लोरायड घाल्यार सिल्व्हर क्लेरायडाचो धंयावरी धवो अवक्षेप मेळटा. हो अवक्षेप नायट्रिक आम्लांत विरगळना पूण आमोनियम हायड्रोक्सायडांत विरगळटा. (3) रुप्याच्या लवणाच्या विद्रावांत पोटॅशियम आयोडायड घाल्यार सिल्व्हर आयोडायडाचो हळदुवो अवक्षेप मेळटा. (4) पोटॅशियम क्रोमेटावांगडा रुप्याच्या लवणाचो विद्राव तांबड्या रंगाच्या सिल्व्हर क्रोमेटाचो अवक्षेप दिता आनी तो नायट्रिक आम्लांत विरगळटा. (5) आमोनियम हायड्रोक्सायडा वांगडा रुप्याच्या लवणाचो विद्राव काळ्या तपकिरी वर्णाचो सिल्व्हर ऑक्सायडाचो कांय अमोनियम हायड्रोक्सायडांत विरगळपी अनक्षेप दिता. परिमाणात्मक विश्र्लेशण : (1) वजनी परिमाणात्मक विश्र्लेशणांत रुप्याच्या लवणाच्या विद्रावापासून सिल्व्हर क्लोरायडाचो वा सिल्व्हर ब्रॉमायडाचो अवक्षेप मेळयतात. तो गाळून जतनायेन सुकयतकच आनी ताचें वजन करतकच नमुन्याच्या पदार्थांतली रुप्याची मात्रा थारावंक मेळटा. (2) आकारमानी विश्र्लेशणांत पोटॅशियम थायोसायनेटाचो ज्ञातमूल्य (जातूंत विरगळिल्ल्या पदार्थांचें वजन कितलें आसा तें कळटा) विद्राव वापरतात. (3) विद्युत् विच्छेदनान क्षपण करून (आंवळून घेवन) धातुरुपांत मेळयल्ल्या रुप्याचें वजन करून नमुन्याच्या पदार्थांतली रुप्याची मात्रा थरयतात.

-कों. वि. सं. मं.

रुमानियन भास : रुमानियन भास ही उदेंतेकडली एक भास. रोमान्स भाशाचोंब्यांत हे भाशेचो आस्पाव जाता. रुमानियन भाशेचे थळावे भेद आसता ते अशे – (1) डाकोरुमानियन ही रुमानियाक लागून आशिल्ल्या युगोस्लाव्हिया, बल्गेरिया आनी सोव्हिएत संघांतल्या मॉल्डेव्हिया राज्यांतल्या संलग्न प्रदेशांत उलयतात. (2) मॅसिडो रुमानियन वा आरुमानियन ही भास ग्रीसांतले मॅसिडोनिया आनी थेसाली हे प्रदेश आनी युगोस्लाव्हिया आनी बल्गेरियांतल्या कांय भागांनी उलयतात. (3) मेग्लेनो – रुमानियन ग्रीसांत सालोनिकी लागसार उलयतात. (4) इस्त्रियो – रुमानियन ही युगोस्लाव्हियाच्या वायव्य भागांतल्या इस्त्रिया प्रदेशांत मल्योरी पर्वतालारसार उलयतात.