लागलो. 1754 त तो जिनिव्हा शारांत गेलो. त्या शाराचें नागरिकत्व मेळोवपाखातीर ताका प्रॉटेस्टंट पंथ आपणावचो पडलो. उपरांत तो लक्झेंबर्ग शारांत गेलो. थंय ताणें आपली ‘ज्युली’ ही कादंबरी बरयली. ‘सोशल कॉण्ट्रॅक्ट’ आनी ‘एमिली’ हे ताणें बरयल्ले ग्रंथ 1760 त उजवाडा आयले.
-कों. वि. सं. मं.
रुस्का, एर्न्स्ट : (जल्म : 25 डिसेंबर 1906, हायडलबर्ग; मरण : 30 मे 1988, अस्तंत बर्लिन). जर्मन इलॅक्ट्रॉनीक अभियंतो. इलॅक्ट्रॉन प्रकाशकीय ह्या विशयांत मूलभूत म्हत्वाचें कार्य केल्लेखातीर आनी पयल्या इलॅक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शकाचो आराखाडो तयार केल्ले खातीर ताका 1986 च्या भौतिकीच्या नोबॅल पुरस्काराच्या अर्घा भागाचो आनी गेर्ट बिनिंग आनी हायन्रिख रोहरर हांकां क्रमवीक्षण सुरंगी इलॅक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शकाच्या अभिकल्पाखातीर दोगांकूय मेळून उरिल्ल्या अर्घा भागाचो भोवनाम वांटून मेळ्ळो. रुस्का म्युनिकांतल्या तांत्रिक विद्यापिठांत आनी उपरांत बर्लिन तांत्रिक विद्यापिठांत शिक्षण घेवन 1933 वर्सा ताणें डॉक्टरेट पदवी घेतली. सुरवेक ताणें फेर्नझे – एजी (1934 – 37) आनी सीमेन्स आनी हाल्सके एजी (1934 – 55) ह्या कंपन्यांनी काम केलें. ते उपरांत तो बर्लिन विद्यापिठांत इलॅक्टॉन प्रकाशकीय आनी सूक्ष्मदर्शकी ह्या विशयांचो बिनपगारी अध्यापक (प्रीव्हाटडोझंट; 1949 – 1959) आनी उपरांत 1959 वर्सा प्राध्यापक जालो. 1955 वर्सासावन तो फ्रिट्स हाबर इन्स्टिट्युटाच्या इलॅक्ट्रॉन मायक्रोस्कोपी इन्स्टिट्युटाचो इन्स्टिट्युटाचो संचालक जालो. इलॅक्टॉन सूक्ष्मदर्शकाचें म्हत्व आता जीवविज्ञान आनी वैद्यक ह्यासारक्या विज्ञानाच्या विंगड विंगड क्षेत्रांनी बरे तरेन प्रस्थापित जाल्लें आसा. रुस्का हाणें बर्लिन तांत्रिक विद्यापिठांत विद्यार्थी म्हणून विसाव्या शेंकड्याच्या तिसऱ्या दशकाचे अखेरेक केल्ल्या संशोधन कार्यान ह्या उपकरणाच्या विकासाक सुरवात जाली. दोन इलॅक्ट्रॉन भिंगां वापरुन ताणें प्राथमिक स्वरुपाचो इलॅक्टॉन सूक्ष्मदर्शक तयार केलो आनी ताच्या आदारान प्रतिमेचे पंदरा पट विवर्धन करुन दाखयले. ह्या सूक्ष्मदर्शकाक ‘पारगमन इलॅक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शक’ अशें म्हण्टात. तेउपरांत रुस्का हाणें ह्या सूक्ष्मदर्शकाच्या वेगवेगळ्या तपशिलांनी नेटान सुदारणा केल्यो आनी 1933 वर्सा आधुनिक अर्थान म्हूणं येता असो पयलो इलॅक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शक तयार केलो. उपरांत सीमेन्स कंपनींत नेमणूक जातकच रुस्का हाणें वेव्हारीक आनी व्हड प्रमाणांत उत्पदीत केल्ल्या आनी विज्ञानाच्या विंगड विंगड क्षेत्रांनी नेटान उपेगांत हाडिल्ल्या इलॅक्टॉन सूक्ष्मदर्शकांच्या विकासांत सक्रिय वांटो घेतलो. असो पयलो सूक्ष्मदर्शक 1939 वर्सा बाजारंत आयलो. ते उपरांत तांत्रिक सुदारणांचेवतीन आनी रुस्का हाच्या पारगमन प्रकारापरस सामक्या नव्या प्रकारचो अभिकल्प देखीक, क्रमवीक्षण सुरंगी इलॅक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शक उदयाक येवन इलॅक्टॉन सूक्ष्मदर्शकीचो व्हड प्रमाणाचेर विकास जालो. इलॅक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शकाच्या ह्या आनी पयलींच्या विकासावस्थांनी बऱ्याचशा संशोधकांनी वांटो घेतिल्लो, पूण तातूंत रुस्काचें मूलभूत कार्य म्हत्वाचें थारलें. नोबॅल पुरस्काराभायर ताका लास्कार (1960), चार मानादीक डॉक्टरेट पदव्यो आनी पुरस्कारांचो भोवमान मेळ्ळो. वौज्ञानीक नेमाळ्यांतल्यान ताचे शंबरांपरस चड संशोधनात्मक निबंद उजवाडा आयल्यात.
-कों. वि. सं. मं
रूझवेल्ट, थिओदोर : (जल्म : 27 ऑक्टोबर 1857, न्यूयॉर्क; मरण : 6 जानेवारी 1919, न्यूयॉर्क). अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांचे सव्विसावो राश्ट्रध्यक्ष आनी शांततायेच्या नोबॅल पुरस्काराचो मानकरी (1906). एक सधन कुटुंबांत ताचो जल्म जालो. भुरगेपणांत तो खूब अशक्त तशेंच ताका दम्याचो त्रास जातालो. तेखातीर ताका घरांतूच सुरवेचें शिक्षण दिवन ताचें शालेय शिक्षण खाजगी रितिन जालें. पिरायेच्या अठराव्या वर्सा तो हार्व्हर्ड विद्यापिठांत आयलो. 1880 वर्सा ताणें पदवी घेतली 1881 वर्सा ताका कायद्याची पदवी मेळ्ळी. शिक्षणावांगडाच बापायन ताच्या व्यायाम आनी खेळाची जतनाय घेतली. 1879 वर्सा चॅस्टनट हिल्सांतले एलिस ली हे चलयेवांगडा ताचें लग्न जालें. पणू 1884 वर्सा ताचे आवयक आनी बायलेक मरण आयलें. 1886 वर्सा तो ताची बालमैत्रीण एडिथ कॅरो हिचेकडेन दुसरे खेपे लग्न जालो. आनी ताका तीन पूत आनी दोन धुवो जाल्यो.
मजगतीं 1881 वर्सा न्यूयॉर्क राज्य प्रतिनिधीसभेचेर तो पयले खेप वेंचून आयलो.1889 वर्सा अमेरिकेच्या लोकसेवा आयोगाचेर वांगडी म्हणून ताची नेमणूक जाली. पूण 1895 वर्सा ताणें ह्या पदाचो राजिनामो दिलो. उपरांत न्यूयॉर्क सिटी पुलीस बोर्डाचें अध्यक्षपद ताचेकडेन आयलें. परतून 1897 वर्सा ताणें ह्या पदाचो राजिनामो दिल्लो आनी नौदळाचें उपचिटणीसपद आपणायलें.
1898 वर्सा ताणें स्पॅनिश – अमेरिकेचो झुजांत रफ – रायडर्स हे लश्करी संघटनेचें फुडारपण केलें. 1900 वर्सा राश्ट्राध्यक्ष मॅकिन्ली हाचो खून जालो आनी ताका लागून थिओदोरान राश्ट्राध्यक्ष म्हणून वेंचून आयलो. राश्ट्राध्यक्षाचो आपले कारकिर्दींत ताणें बरेचशे उपेगी कायदे करून अमेरिकेची जागतिक प्रतिश्ठा वाडयली आनी अंतर्गत राजकारणांत कांय मोलादीक सुदारणा करून प्रशासन कार्यक्षम केलें. तेच भाशेन
