भारतीय वैदिक साहित्य आनी वेदोत्तर वाङ्मय आदी संस्कृत ग्रंथांनी ‘अर्क’ ह्या नांवाना रूयेचो उल्लेख आयला. ह्या झाडाच्या मुळाची साल घाम हाडपी, कफ भायर काडपी आनी ओंकारो हाडपी आसून रक्तामांश आनी हस्तिपादरोग हांचेर उपेगी थरता. पानांचो उपेग मासिक पाळयेचो जोर येता तेन्ना जाता. फुलांचें चूर्ण थंडी, कफ, दमो, अपचन आदींचेर दितात. ह्या झाडाचो दीख कातडी कमोवपाखातीर वापरतात. खोडाचे सालीपसून धागे आनी लांकडापसून कोळसो मेळयतात. हिंदू धर्मशास्त्रांत हनुमानाची पुजा रूयेच्या पानांनी करची अशें सांगलां, शेनवार हनुमानाक रूयेचीं फुलां ओंपतात. हिका सूर्यकन्या अशेंय म्हण्टात. ग्रहयज्ञांत सुर्याच्या हवनखातीर रूयेच्यो समिधा वापरता. देवाचे पुजेंत पत्रेंत हिचो आस्पाव आसा. हरितालिकेच्या उपासांत बायलो रूयेचें पान चाटून उपास सोडटात. दर शेनवारा हनुमानाक रूयेच्या इकरा पानांची माळ ओंपतात. ताका लागून शनीची बादा पयस जाता असो समज आसा. कांयकडेन लग्न वेळार व्हंकलेन न्हवऱ्याक घालपाची माळ रूयेच्या फुलांची करपाची प्रथा आसा. दादलो पयल्यो दोन बायलो मरतकच तिसरे खेपे लग्न जावपाचें आसल्यार पयलीं रूयेकडेन लग्न जाता. विधवा बायलेक पयलेच खेपे लग्न जावपी न्हवऱ्याकडेन लग्न जावपाचें आसल्यार ताका पयलीं रूयेकडेन लग्न जावंचें पडटा. ताका लागून तो बिजवर वा विधूर जाता असो समज आसा. बायलेक भुरगें जावन तें जगना जाल्यार घोवान रूयेकडेन लग्न जाल्यार तें भुरगें जगता असो कातकऱ्यांमदीं समज आसता. जायत्या आदिवासी जातींनी फकत लग्न जाल्ल्या दादल्याचेंच दहन करतात. कोणूय दादलो लग्नापयलींच मेलो जाल्यार ताचें आदीं रूयेकडेन लग्न करतात आनी मागीर ताका लासतात. गांवांत रोगाची धाम पातळ्ळ्यार वा कोणाच्याय आंगांतल्यान भूत काडपाचें आसल्यार हनुमानाची पुजा करून ताच्या गळ्यांत रूयेच्या एकशें आठ पानांची, फुलांची वा फळाची माळ घालपाची चाल आसा. -कों. वि. सं. मं. रेगु, जिल्बेर्त : चंदीगढचो गोंयकार धर्मगुरू. ताचो मूळ गांव पर्रा – बार्देस. धर्मीक शिक्षण घेतले उपरांत 1953 वर्सा तो पाद्री जालो. 1971 वर्सा धर्मगुरू म्हणून ताची नेमणूक जाली. उपरांतच्या काळांत तो डायोसीसचो वावर करूंक लागलो. -कों. वि. सं. मं. मों. रेगु सेबास्त्यांव : (जल्म : 1699, नेवरें; मरण: 1765). बेडनोरचो गोंयकार पाद्री आनी नामनेचो धर्मप्रचारक. बेडनोर इगर्जेचो पाद्री आसतना ताणें थंय एक कपेल बांदलें. उपरांत तो मंगळूराक पाद्री म्हणू गेलो. कानाराच्या मिशनाचो तो व्हिकार फोरान (Vicar Forane) आशिल्लो. उपरांत तो प्रवचन सभेचो वांगडी जालो. ताणें सिलोनचो (श्रीलंकेचो) धर्मोपदेशक फादर जोसेफ व्हाज हाचें चरित्र आनी हेर धर्मीक साहित्य बरयलें. उपरांत ताणें प्रवचनकाराचें काम सोडून 1761 ते 1762 काळांत तो धर्मीक कार्यालयांत वावर करूंक लागलो. -कों. वि. सं. मं. रेग्युलेटिंग ॲक्ट : ईस्ट इंडिया कंपनीच्या धोरणाचोर आनी कारभाराचेर नियत्रंण दवरपाखातीर ब्रिटीश सरकारान 1773 त मंजूर केल्लो कायदो. वेपाराच्या निमतान पुर्तुगेजांनी हिंदुस्थानांत येवपाचो जलमार्ग सोदून काडले उपरांत वेपार करपाखातीर आनी कांय खास सवलती मेळोवन घेवपाखातीर सोळाव्या – सतराव्या शेंकड्यांत कांय युरोपी वसणूककार हिंदुस्थानांत आनी आशियेच्या हेर देशांनी आयले. तातूंत ब्रिटीश वेपाऱ्यांचोय आस्पाव आशिल्लो. हिंदुस्थानांत वेपार करपाखातीर कांय ब्रिटीश वेपाऱ्यांनी 1600 त ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापणूक केल्ली. ते कंपनीन वेपारी सवलती घेवपाखातीर ब्रिटीश सरकाराकडल्यान हिंदुस्थानांतले कांय प्रदेश आनी हक्क मेळयले. सरकारी मान्यताय मेळ्ळे उपरांत कंपनी आपलो प्रादेशिक विस्तार वाडयत रावली. कांय तेंपाउपरांत कलकत्ता, मुंबय, आनी चेन्नई अशे तीन प्रांत कंपनीच्या प्रभावाखाला निर्माण जाले. तातुंतल्या बंगाल प्रांतांत कांय गैरप्रकार जावपाक लागिल्ल्यान कंपनीक खूब नुकसाण जालें. तें नुकसाण भरून काडपाखातीर कंपनीक ब्रिटीश सरकाराकडेन रीण मागलें. तेन्ना ते संदीचो फायदो घेवन ब्रिटीश पार्लमेंटान कंपनीच्या वाडट्या गैरकारभाराचेर नियंत्रण दपरपाखातीर 1773 त रेग्युलेटिंग ॲक्ट मंजूर केलो. रेग्युलेटींग ॲक्टान केल्ल्यो तजविजो अशो – बंगालचो गव्हर्नर हो गव्हर्नर जनरल जालो. बंगाला खेरीज मुंबय आनी चेन्नई प्रांतांचेरूय ताचें नियंत्रण उरतलें अशें थारलें. त्या गव्हर्नर जनरलाक पालव दिवपाक चार सल्लागारांचें मंडळ तयार केलें. ते तजवीज प्रमाण गव्हर्नराक निर्णायक मत दिवपाचो अधिकार आशिल्ले. कलकत्ता नगरांत एक सर्वोच न्यायालय स्थापित केलें. कंपनीच्या भागिदारांतले आदल्या चोवीस संचालकांतले, हाचे फुडें फकत स संचालक वेंचून काडटले. संचालकांची मुदत एका वर्साचे सुवातेर चार वर्सां वाडयली. मत दिवपाचे हक्क चारशे पाऊंड सोडून शंबर पाऊंड मोलाचें भाग भांडवल घेवप्यांक मेळ्ळें.
