रेग्युलेटींग ॲक्टाक लागून ब्रिटीश सरकाराक कंपनीच्या कारभारांतल्या गैरप्रकाराचेर नियंत्रण दवरपाची संद मेळ्ळी. कांय खाजगी पंगडांचो कंपनीचेर जो शेक आशिल्लो तो ना जालो. त्या ॲक्टाक लागून तिनूय प्रांतांतल्या धोरणांत सारकेपण आयलें. त्या ॲक्टावरववीं गव्हर्नर जनरलाचेर चड जापसालदारकी सोंपयल्लीं. 1784 त हो कायदो बदलून, ताचे सुवातेर पिट्स इंडिया ॲक्ट मंजूर केलो. -कों. वि. सं. मं. रेडिओ (प्रक्षेपण) : ध्वनी प्रक्षेपणच्या माध्यमांतल्यान उगमस्थाना वयले कार्यक्रम वेगवेगळ्या सुवातींचेर एकमार्गी पद्दतीन आयकुपाची प्रक्रिया. इतिहास : 1906 वर्सा अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांतलो पयलो रेडिओ कार्यक्रम आर्.ए. फेसंडेन हाणें ब्रांट रॉक मॅसॅच्युसेट्सांत आपल्या प्रयोगिक रेडिओ केंद्रांतल्यान प्रक्षेपित केलो. पयल्या महाझुजाच्या निमाण्या काळांत रेडिओवयले लश्करी निर्बंध उणे जातकच उमेदी लोकांनी जायतीं प्रायोगिक केंद्रां स्थापन केलीं. पूण ह्या प्रक्षेपणाचो पल्लो कांय किलोमीटरांमेरेनूच आशिल्लो आनी ते आयकुपाक लागपी सामुग्री कांय जाणाकडेनूच मर्यादी आशिल्ली. पूण 1916 वर्सा डेव्हिड सारनॉफ हाणें रेडिओ ग्राही दर एका घरांत पावोपाक हातभार लायलो. 2 नोव्हेंबर 1920 दिसा पित्सबर्गांतल्या वेस्टिंगहाऊस कॉर्पोरेशनाच्या के डी के ए (KDKA) चेर पयल्या वेपारी रेडिओ केंद्रान अमेरिकेच्या अध्यक्षीय वेंचणुकांचो निकाल प्रक्षेपीत केलो. तेन्नाच्यान अशीं वेपारी केंद्रां स्थापन जावपाक चालना मेळ्ळी. 1921 वर्स म्हळ्यार वट्ट आठ वेपारी केंद्रां प्रक्षेपणाचो वापर करतालीं. ह्या सुरवेच्या काळांत प्रक्षेपणाचो खर्च भागोवपाखातीर रेडिओ ग्राही साधनाचें उत्पादन आनी तांची विक्री तशेंच रेडिओ प्रक्षेपण हे जाहिरातींखातीर माध्यम म्हणून वापरप अशीं दोन संभाव्य साधनां उपलव्ध जालीं 1922 चे अखेरेक सुमार 564 प्रक्षेपण केंद्रांक परवाने दिले. 1922 वर्सा रेडिओ प्रक्षेपणांत दूरध्वनी सरयांचो उपेग करून जाळें (नॅटवर्क) ही नवी कल्पना प्रचारांत अयली. 1926 वर्सा नॅशनल ब्रॉडकास्टिंग कंपनीन सदच्या कार्यक्रमाचे अशे तरेन जोडिल्ल्या रेडिओ केंद्राचें जाळें प्रस्थापीत केलें. पयल्या म्हाझुजा उपरांत ब्रिटनांत रेडिओ प्रक्षेपणाचो विकास वेगळेच तरेन जालो. वेपारी संस्थांनी प्रक्षेपण हें चड करून संदेश वहनाचें साधन अशें मानलें. 1919 वर्सा अटलांटीक म्हासागराचे पलतडीन मनशाच्या आवाजाचें प्रक्षेपण करपांत यश मेळ्ळें. तेन्ना एसेक्याच्या चेम्सफर्डच्यान सदांच अर्दवराचे दोन कार्यक्रम प्रक्षेपण करपाखातीर स किलोवॉट शक्तीचो एक मनोरो उबारलो. तो वेळ मेरेन खंयच्याच प्रक्षेपणाक अधिकृत तरेन मान्यताय नाशिल्ली. पूण फुडें सदच्या कार्यक्रमाच्या प्रक्षेपणाची मागणी वाडिल्यान मार्कोनी कंपनीतक दर सप्तकाक सुमार 15 मिनटां प्रक्षेपण करपाचो अधिकार दिलो. अशे तरेन पयलें अधिकृत प्रक्षेपण 14 फेब्रुवारी 1922 दिसा चेम्सफर्डा लागसारच्या रिटलच्या केंद्रांतल्यान केलें. अमेरिकेंतल्या पिटस्बर्गांतलें आद्य प्रक्षेपण केंद्र सुरू जावचेआदीं नेदर्लंडसांतल्या हेगा सावन नेमान जावपाक सुरू जाल्लें आनी तें नोव्हेंबर 1919 -1924 मेरेन चालू आशिल्लें. कॅनडांत माँट्रियलच्यान 1920 वर्सा, ऑस्ट्रेलियांत मेलबर्नच्यान 1921 वर्सा आनी सिडनीच्यान 1923 वर्सा नेमान रेडिओ प्रक्षेपणाक सुरवात जाली. न्युझीलंडांत 1927 वर्सा रेडिओ ब्रॉडकास्टिंग कंपनीची स्थापना जाली. डॅन्मार्कांत 1925 वर्सा अधिकृत तरेन स्टेट ब्रॉडकास्टिंग सिस्टिम सुरू जाली. जाल्यार फ्रांसांत 1922 वर्सा आयफेल मनोऱ्यावयल्यान नेमान प्रक्षेपण जावंक लागलें. त्याच वर्सा रशियेंतलें पयलें केंद्र मॉस्कोंत स्थापन जालें. 1923 वर्साचे अखेरेक बेल्जियम, चेकोस्लोव्हाकिया, जर्मन, स्पेन आदी देशांनीय रेडिओ केंद्रां स्थापन जालीं. तशेंच फिनलंड, इटाली ह्या देशांनी 1924 त जाल्यार नॉर्वे, पोलंड, मेक्सिको आनी जपान ह्या देशांनी 1925 वर्सा रेडिओ प्रक्षेपणाक सुरवात केली. भारतांत संघटीत रेडिओ प्रक्षेपणाक 1926 वर्सा सुरवात जाली. प्रक्षेपणाचें तंत्र : ध्वनी प्रक्षेपण प्रक्रियेंत साधन संच आनी कार्यक्रमान ह्या दोन भौतिक घटकांचो आस्पाव जाता. कलाघर, ध्वनीग्राहक, प्रेशक आनी आकशक हे घटक एकत्रीतपणान विद्युत चुंबकीय तरंगांची निर्मिती, विरुपण आनी समान गती सर्वदिशा प्रारण करतात. उगम स्थानाच्या परिघांत वेगवेगळ्या सुवातींचेर आशिल्ले ग्राही प्रारीत तरंगावरवीं मूळ कार्यक्रमाचें पुनरुत्पादन करतात. कलाघरांत निर्माण जाल्ले कार्यक्रम वा भायल्या कार्यक्रमांच्यो तयार केल्ल्यो चुंबकीय मुद्रण फिती मुखेल नियंत्रण कक्षाचे देखरेखीखाला संदेशवाहनावरवीं प्रेषकांक वितरण जातात. ह्या वितरणाखातीर थळाव्या आकाशकाची (मनोऱ्याची) मदत जाता. प्रेषकावरवीं कार्यक्रमाचें पुनरुत्पादन जावन ग्राहीकडेन मूक कार्यक्रम परिवर्तीत जातात रेडिओ प्रक्षेपणांत सागरी रेडिओ, वैमानीक रेडिओ, चाल रेडिओ, सैनिक रेडिओ अशे उपेगानुसार प्रकार आसता. -कों वि. सं. मं. पूरक नोंद : आकाशवाणी रेडो : रेडो हो ‘बोव्हायन’ (Bovine) वर्गांतलो प्राणी. हो नर आसून ‘म्हस’ (She – buffalo) ही मादी. ही जात रंगान काळी आसून तांची चामडी दाट आसता. तांच्या आंगार खूब उण्या प्रमाणांत ल्हंव
