रेल्वे परिवहानांत डिझेल येरादारीचें पर्व सुरू जालें. जायत्या रेल्वे वेवस्थांनी डिझेल रेल्वे इंजिनाचे निर्मितीक उत्तेजन दिलें. दुसऱ्या महाझुजांत अमेरीकेंत जाल्ल्या प्रचंड म्हाल आनी सैनिक येरादारेंत 3000 टन वजनाची उज्यागाडी सरासरी वराक 50 किमी. वेगान ओडून व्हरपी जनरल मोटर्सच्या डिझेल रेल्वे इंजिनाचो म्हत्त्वाचो वाटो आसा.
एकुणिसाव्या शतमानाचे अखेरेक तारायंत्राची निर्मिती जातकच एकाच रेल्वेमार्गार दोन स्थानकांमदीं एका वेळार एकूच उज्यागाडी वतली अशी यांत्रिक येवजण केल्ली. पूण गाडी मदीं अकस्मात थांबोवपाची गरज लागली जाल्यार प्रभावी गतीरोधक प्रणाली उपलब्ध जावची देखून मुळाव्या स्वरुपाची येवजण आखिल्ली. फुडें अमेरिकेंत जॉर्ज वॅस्टिंगहाऊस ह्या अभियंत्यान एक स्वयंचलित वेग गतिरोधक प्रणाली तयार केली. हे येवजणेप्रमाण उज्यागाड्यांच्या डब्यांक हवेच्या दाबांतल्या फरकाच्या आदारान चलपी गतीरोधक बसयल्ले आनी ते चालक वा रक्षक हांणी कार्यान्वित करपाची यंत्रणा उपलब्ध केल्ली. हे यंत्रणेक लागून उज्यागाड्यांचे वेग सुरक्षिततायेक बादा येता आसतना वाडोवप शक्य जाता. हाचेभायर रेल्वे परिवहनांत आनीक दोन सुरक्षा साधमां आसता. तीं म्हळ्यार मध्यवर्ती परिवहन नियंत्रण हे वेवस्थेक लागून परिवहन नियंत्रकाक खंयच्या रेल्वेमार्गार इंजीन वा गाडी उबी आसा. वा धांवता तें एका नकाशाचेर आपशींच ल्हान दिवे लागून कळटा आनी ते प्रमाण योग्य तरेन येरादारीचें नियंत्रण करूंक मेळटा. दुसरी सुरक्षा येवजण म्हळ्यार रेल्वेमार्गांत दोन रूळ जोडपी जोडावल्यान गाडी वता आसतना जावपी आवाज, प्रवाशांक बसपी धक्के आनी सगळ्यांत म्हत्वाची गजाल म्हळ्यार जोडांतल्या यांत्रिक दोशांक लागून वा मानवनिर्मित त्रुटिंग लागून जावपी संभाव्य अपघात, हें सगळे टाळपाखातीर जायते रूळ जोडकामान एकामेकांक जोडून दीर्घ अंतराचो अखंड रूळ करप.
भारतीय रेल्वे : रेल्वे हें भारतांतले येरादारीचें मुखेल साधन. भारतांतलो पयलो रेल्वेमार्ग मुंबय ते ठाणें हांचे मदीं 16 एप्रिल 1853 दिसा सुरू जालो आनी ताची लांबाय सुमार 34 किमी. आशिल्ली . पयले गाडयेक 14 डबे आनी 3 इंजिनां जोडल्लीं. 1854 – 60 ह्या काळांत आठ रेल्वे कंपन्यो स्थापन जाल्ल्यो. (1) इस्ट इंडियन रेल्वे (2) ग्रेट इंडियन पेनिन्सुला रेल्वे (3) मद्रास रेल्वे (4) बाँम्बे बरोडा अँड सँट्रल इंडिया रेल्वे (5) सिंदिया रेल्वे (6) इस्टर्न बँगॉल इस्टर्न (7) साउथ इंडियन रेल्वे (8) कलकत्ता अँड साऊथ रेल्वे. 1869 – 81 ह्या काळांत रेल्वे कंपन्यांनी आनी ब्रिटीश कंपन्यांनी मेळून सुमार 14920 किमी. मेरेन गेजाचे रेल्वेमार्ग बांदले. इ.स. 1881-1900 ह्या काळांत बँगॉल सँट्रल रेल्वे (1881), रोहिलखंड अँड कुमाऊँ रेल्वे (1882), सदर्न मराठा रेल्वे (1882), इंडियन मिडलँड रेल्वे (1885), बँगाल – नागपूर रेल्वे (1887), आसाम – बेंगाल रेल्वे (1892) आनी बर्मा रेल्वे (1897) ह्यो कंपन्यो स्थापन जाल्यो. ह्या काळांत वट्ट 33 रेल्वे कंपन्यो 98 मार्ग चलयताल्यो. 1900 उजवाडटा म्हळ्यार रेल्वेमार्गांची वट्ट लांबाय 39,603 किमी. आशिल्ली. 1905 वर्सा रेल्वे मंडळाची स्थापना जाली. 1908 म्हळ्यार ह्या मेडळाची पुनर्रचणूक केली. ह्या काळांत सरकारान सुमार 16,000 किमा. लांबायेचे फांटे आनी पुरवण रेल्वेमार्ग बांदले. 1915 म्हळ्यार रेल्वेमार्गाची लांबाय सुमार 56,456 किमी. इतली जाली. पयल्या म्हाझुजांत आनी त्या उपरांतच्या काळांत (1914 – 21) भारतीय रेल्वे वेवस्था मोडकळीक आयली. तेखातीर लश्करी नदरेन म्हत्वाचे अशे रेल्वेमार्ग बांदले. ताका लागून रेल्वेमार्गाची वट्ट लाबांय 58776 किमी. मेरेन पावली.
नोव्हेंबर 1920 वर्सा सर हाचे अध्यक्षतायेखाल नेमिल्ले समितीन केल्ल्या चडशो शिफारशी सरकारान आपणायल्ल्यो. 1925 वर्सा सरकारान इस्ट इंडियन आनी ग्रेट इंडियन पेनिन्सुला हे कंपनीची वेवस्था आपणाकडेन घेतली. ताका लागून चडशा भारतीय लोकांक रेल्वेंत रोजगार मेळूंक लागलो आनी प्रवाशांच्या सूख-सोय़ींखातीर चड लक्ष दिलें. 1924 वर्सा रेल्वे अर्थवेवस्था वेगळी करपाच्या प्रस्तावाक मंजुरी दिली.
इ.स. 1925-30 ह्या काळांत रेल्वेची अर्थीक स्थिती कांय प्रमाणांत सुदारली सुदारली. ह्या पांच वर्सांमदीं शिलकी उत्पन्न रु.5264 कोटी. ह्या काळांत मुंबय आनी चेन्नई ह्या वाठारांत विजेच्या गाड्यो सुरू जाल्यो. 1929 -30त रेल्वेमार्गाची लांबाय 66,758 किमी. आशिल्ली.
तेउपरांतच्या 1931 – 35 काळांतलो अर्थीक मंदीचो भारतीय रेल्वेचे वायट परिणाम जालो. दुसऱ्या म्हाझुजाच्या पूर्वकाळांत रेल्वेचे अर्थीक स्थितींत सुदारणा जाली. 1937 वर्सा भारतापसून ब्रह्मदेश वेगळो जालो. तेन्ना वट्ट रेल्वेमार्गांची लांबाय 3200 किमी.न उणी जाली. 1939त भारतीय रेल्वेमार्गाची लांबाय 65850 किमी. आशिल्ली. दुसऱ्या म्हाझुजाच्या काळांत भारतीय रेल्वे पयल्या म्हाझुजाच्या मानान चड सुसज्ज आसिल्ली. झुजा साहित्य व्हरपाखातीर खूब प्रमाणांत वागिणींचो वापर जालो. ताका लागून खाजगी उपेगाखातीर खुबूच थोड्यो वागिणी उपलब्ध आशिल्ल्यो. 1942 त झूज येरादार मंडळ स्थापन केलें. सुमार 6500 किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग काडून मेसोपोटेमिया आनी इराक ह्या देशांत धाडले. 1943 – 44 च्या बंगलांतल्या दुश्काळाक लागून रेल्वेमंडळामुखार पेंच निर्नाण जालो. लश्करी आनी नागरी लोकांवांगडा दुकळाच्या वाठारांत अन्नधान्य धाडपाची जबाबदारी रेल्वेचेर आयली. त्या काळांत रेल्वेन सदचेपरस दर म्हयन्याक सरासरी दोन कोटींपरस चड प्रवाशांची येरादारी केली.
