भारताचे सुटकेउपरांत देशाचे फाळणेक लागून भारतीय रेल्वेचीय विभागणी जाली. लश्करी नदरेन म्हत्वाचे अशे रेल्वेमार्ग म्हळ्यार बँगॉल आसाम रेल्वेचो चडसो भाग आनी नॉर्थ वॅस्टर्न रेल्वेचो 4/5 भग पाकिस्तानाकडेन गेलो. ह्या वेळार रेल्वे कर्मचाऱ्याचें स्थलांतररूय व्हड प्रमाणांत जालें. पाकिस्तानांतल्यान सुमार 104000 कर्मचारी भारतांत आयले. जाल्यार भारतांतल्याम सुमार 83,000 कर्मचारी पाकिस्तानांत गेले. राजकीय स्वातंत्र्य मेळटकच भारतीय रेल्वेक जायत्या अडचणींक तोंड दिवचें पडलें. आदलीं संस्थानां भारतीय संघराज्यांत विलीन जातकच भारत सरकाराच्या रेल्वेची मार्गलांबाय 12,096 किमी. न वाडली. ह्या संस्थानांचे रेल्वेमार्ग वेगवेगळ्या प्रकारांचे आनी वेगवेगळ्या आकारमानांचे आशिल्लें.
31 मार्च 1978 दिसा वट्ट रेल्वे वेवस्थांची णव परिमंडळांनी विभागणी केली. ह्या परिमंडळांची नांवां ताच्या मुख्यालयाचें ठिकाण आनी मार्गलांबाय (किमी.) अशी आसात – मध्य (मुंबय – बोरीबंदर – व्ही.टी; 6815), उदेंत (कलकत्ता; 4291), उत्तर (नवी दिल्ली; 10987) ईशान्य सीमा उत्त-उदेंत (गोरखपूर 5163) ईशान्य सीमा (माली गांव - गौहाती; 3763), दक्षिण (चेन्नई; 6756), दक्षिण मध्य (सिकंदराबाद; 7204), अग्नेय वा दक्षिण उदेंत (कलकत्ता; 7115), आनी अस्तंत (मुंबय-चर्चगेट 9889).
भारतीय रेल्वेवेवस्था ही आशियांतली सगळ्यांत व्हड आनी संवसारांतली पांचव्या क्रमांकाची. सुटकेउपरांत तिच्यांत जायती उदरगत जावन 31 मार्च 1988 दिसा 61,976 किमी. जाली. भारतांत ब्रॉड गेज, मिटर गेज आनी नॅरो गेज हे रेल्वेमार्गच्या रुंदायेचे तीन प्रकार वापरांत आसात. 1972 सावन वाफेच्या रेल्वे इंजिनाजाग्यार विद्युत् आनी डिझेल इंजिनां आयलीं. तशेंच संकेत निदर्शन आनी दूरसंदेशवहन हांच्या अद्ययावतीकरणांत आनी सुदारणेंत बरीच प्रगती जाली. उपरांत संगणकाचें युग रेल्वेंतूय पावलें. नवी दिल्ली, मुंबय, कलकत्ताच्यान येवपी गाड्यांच्या आरक्षणाखातीर संगणकाचो उपेग करूंक लागले. तेभायर वाहनाचें वितरण आनी नियंत्रण हांचेखातीर तशेंच दर एके वागणिच्या आनी प्रवासी डब्याच्या स्थलांतराचो तपशील दवरपाखातीर संगणकाचो वापर करतात.
साहित्य सामग्रीचे बाबतींत भारतीय रेल्वे स्वयंपूर्णतेचे नदरेन उल्लेख करपासारकी प्रगती केल्ली आसा. 1951 -52 त योजनाबध्द विकासकार्यक्रमाचे सुरवेक भारतीय रेल्वे 23% साहित्य सामुग्री आयात करताली. 1985 – 86 म्हळ्यार हे आयातीचें प्रमाण 8.3% मेरेन उणें जालें. पंचवर्सुकी येवजणेंतूय रेल्वेच्या विकासाखातीर तरतूद वाडयली. भारतीय रेल्वेच्या प्रशासनाची आनी वेवस्थापनाची जबाबदारी रेल्वे राजमंत्र्याचे देखरेखीखाला रेल्वे मंडळ पळयता. ह्या मंडळांत रेल्वे मंत्रालयांतलो पदसिध्द मुखेल सचिव हो अध्यक्ष, एक अर्थी आयुक्त आनी पांच वांगडी हांचो आस्पाव आसता. वट्ट रेल्वे वेवस्था णव परिमंडळांनी विभागिल्ली आसून दर एका परिमंडळाचो एक महावेवस्थापक आसता आनी तो रेल्वेचें कार्य, सांबाळ आनी अर्थीक गजाली हे नदरेन रेल्वे मंडळाक जबाबदार आसता. रेल्वे प्रशासन आनी जनता हांच्यांतल्या परस्पर सहकाराखातीर राश्ट्रीय रेल्वे उपेग कर्त्यांची सल्लागार समिती, परिमंडळीय रेल्वे उपेगकर्त्यांची समीती बी वेगवेळ्यो समित्यो काम करता.
1924-25 वर्सासावन रेल्वेची अर्थवेवस्था सरकाराच्या सर्वसादारण उत्पन्नाचो बाबींसावन वेगळी केली. रेल्वेचो स्वाताचो निधी आनी लेखा वेवस्था आसून संसदेक रेल्वेचें वेंगळे अदमासपत्रक स्थापन करतात.
भारतीय रेल्वे इंजिनाचें उत्पादन चित्तरंजनांतल्या (अस्तंत बंगाल) चित्तरंजन लोकोमोटिव्ह वर्क्स ह्या (उत्तर प्रदेश) हांगाच्या डिझेल लोकोमोटिव्ह वर्क्स ह्या कारखान्यांनी करतात. ते उपरांत मुखेल मार्गावयल्या विद्युत् आनी डिझेल द्रवीय शटींग इंजिनाचें उत्पादन करूंक लागले. ह्याच काळांत मिटर गेजावयलीं चडशीं वाफेचीं इंजिनां टाटा इंजिनियरींग अँड लोकोमोटिव्ह कंपनीन तयार केलीं. चित्तरंजन कारखान्यांत एकदिश विद्यत् प्रवाहाचेर चलपी पयलें इंजीन 1961- 62त आनी पयलें डिझल इंजीन द्रवीय शंटिंग इंजीन 1967-68त तयार केल्लें. मुखेल मार्गावयलें डिझेल विद्युत्. इंजीन तशेंच जड कामाखातीर वापरतलीं शंटिंग इंजिनां वाराणसी हांगांच्या कारखान्यांत तयार करतात. ह्याच कारखान्यांत 1963 – 64 वर्सा ब्रॉड गेज इंजिनाच्या आनी 1968 – 69 वर्सा मिटर गेज इंजिनाच्या उत्पादनाक सुरवात जाली. ते उपरांत मात देशांत डिझेल विद्युत् इंजिनां आयात केलीं नात. प्रवासी सेवेखातीर लागपी डब्यांचें चडशें उत्पादन पेरांबून (तमिळनाडू) हांगाच्या इंटिग्रल कोच फॅक्टरी ह्या कारखान्यांत जाता. ह्या उत्पादनाक पूरक अशें उत्पादन भारत अर्थ मुव्हर्स लि. आनी जेसप्स हे भौशिक मळावयले उपक्रम करतात आनी हे तीन कारखाने मेळून भारतीय रेल्वेची चडशी गरज भागयतात. डब्यांचीं चाकां आनी तांकां जोडपी आस तयार करपाखातीर 1984 वर्सा बेंगालोर हांगा कारखानो स्थापन जालो. 1988 वर्सा थंय पयल्या डब्याची निर्मिती जाली. भारतांतल्यान टांझानिया, तैवान, युगांडा, ब्रह्मदेश, व्हिएटनान, फिलिपीन्स आदी देशांक रेल्वे प्रवासी डबे निर्यात केल्यात. भारतीय रेल्वेची वागिणिची गरज भौशिक आनी खासगी मळावयले कारखाने मेळून भागयतात. तीन रेल्वे दुरुस्ती कर्मशाळा ह्या कारखान्याच्या उत्पादगनाक पूरक अशें उत्पादन करतात.
रेल्वेच्या वावराच्या वेगवेगळ्या गजालींविशींचें संसोधन आनी तंत्रिक विकासाची जबाबदारी आशिल्लें रिसर्च डिझाइन्स अँड स्टँडर्डस ऑर्गनायझेसन ही वेगळी संस्था आसा. ही संस्था रेल्वे मंडळ, परिमंडलीय रेल्वे वेवस्था, उत्पादक कारखाने आनी उद्येग तशेंच वेपार हांकां सल्लो दिवपाचें काम करता. वाहनां रेल्वेमार्ग पूल आनी
