पंदराव्या लुईचे कारकिर्दींतलीं स्वच्छंदी आनी खोशी समाज जिविताचें पडबिंब ह्या चित्रांतल्यान दिसता. हेर रोकोको चित्रकारांत इटलीचो जोव्हान्नी त्येपलो (1696 – 1770) आनी इंग्लंडचो टॉमस गेन्झबरो (1727 – 88) हांचो उल्लेख करूं येता.
पंदराव्या लुईचे कारकिर्दींतलें फ्रांसांतलें रोकोको शैलीचें फर्निचर ओडलायणें तशें विविधतायेन भरिल्लें आसा. ताचे सजावटींत ब्राँझाचो तशेंच लांकडी कुडक्यांच्या जडावकामाचो आनी लाखेच्या रंगकामाचो वैशिश्ट्यपूर्ण वापर केला. इंग्लंडांत टॉमस चिपेंडेलान (1718 – 79) रोकोको शैलीचो उपेग करून फर्निचर तयार केलें. रोकोकोच्या प्रभावांतल्यान घडिल्ली ताची खास शैली ‘चिपेंडेल शैली’ ह्या नांवानूच वळखतात. भांगर आनी रुप्याचीं पात्रां, वस्ती हांचेवयल्या अंलकरणांत रोकोको शैलीचे वेगवेगळे आकृतिबंध पळोवपाक मेळटात. अठराव्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत नव-अभिजातवादाच्या उदयावांगडाच रोकोको संप्रदायाचो अस्त जालो.
-कों. वि. सं. मं.
रोग : मन वा कुडिचें तात्विक संतुलन इबाडटकच निर्माण जाल्ले विकारी तन-मन अवस्थेक रोग म्हण्टात. आदल्या काळांत रोग म्हळ्यार देवाचो कोप, वायट गिरा, नक्षत्र बादा, कुडींत दुश्ट आत्म्याचों प्रवेश अशें मानताले. देखून त्या तेपार रोग पयस करचेखातीर लोक देव-देंवचाराक गाराणें घालप, कोंब्या-बोकड्याचो बळी दिवन मान थारावप, दोरो-तावीज ह्यासारखे भावार्थी उपाय करप वा घाडी-भगताकडल्यान रोग्याचो छळ करताले. इतिहास पयलींच्या काळांत (500 इ.स पयली). फातरा शस्त्रांच्या आदारान खत्ना ( Circumcision), हात-पाय (Amputation) ह्या सारकिल्ल्यो शस्त्रक्रिया केल्ल्याचे उलेख मेळटा.
आशिया, आफ्रिका, दक्षिण अमेरिकेंतल्या कांय देशांनी तशें ऑस्ट्रेलिया आनी पॅसिफीक म्हासागरतल्या कांय जुंव्यांचेर वेगवेगळ्या रोगांचेर पारंपरीक उपाय आजुनूय चालू आसात. आयुर्वेद हें भारतीय वैजकी शास्त्र पुराय भांरतात आनी सद्या सबंद जगांत फाकंत गेलां. सिध्दी होय भारतीय वैजकी शास्त्र प्रकार वेदकाळासावन तमिळ लोकांत प्रसिद्द आसा. इ.स. 200 काळांत चरक नावांचो व्हड भारतीय आटुर्वेदीक वैज जावन गेलो. तशेच इ.स. 400तलो शुश्रूत नामा हो व्हड शल्यविशारद (Surgeon). चरकान सुमार 5000 झाडापाल्याच्या वखदांचो उल्लेख केला. चरकाच्या तेंपार हाडमेडी, मोतिबिंदू, गाठी (tumor), हर्निया, कुशिल्ले हातपाय (Gangrene) ह्या रोगांचेर शस्त्रक्रिया करताले. हें चरकान केल्ल्या उल्लेखावयल्यान कळटा. प्राचीन भारतांत वैजकी शास्त्रांत आरोग्य शास्त्राक (Hygiene) खूब म्हत्व दिल्लें हें हरप्पा-मोहेंजोदारोच्या प्रगत शार-नियोजनावयल्यान सिध्द जाता. युनानी हें ग्रीक वैजकीशास्त्र मुसलमान राजकर्त्यांनी सुमार सव्या शेंकड्यांत भारतांत हाडलें. उपरांत तेराव्या शेंकड्यामेरेन तें दिल्ली, अलिगर, लखनौ, हैद्राबाद आनी हेंर शारांनी फांकत गेलें. जर्नन वैज सॅम्युअल हॅनेमन हाणें सोदून काडिल्लें होमिओपॅथी वैजकीशास्त्र 1810-1831 ह्या तेंपार भारतांत प्रगत जालें. ॲलोपॅथी (Allopathy) ही आधुनिक उपचार पददत भारतांत फाटल्या शंबर वर्सासावन वापरांत आयल्या. वाज्ञानीक मळार जशे नवे सोद लागत गेले, तेप्रमाण उपचार पद्दतिंतूय खाशेलेपण आनी बारकायपण (Specialization) आयलें. सद्या मेंदू, नाक, कान, दोळे, काळीज, पुल्माव, पचनेंद्रिया, मूतमार्ग, कात, हाडां अशें शरीररचनेप्रमाण आजार – उपचाराचेय वेगवेगळे विभाग विकसीत जाल्ले आसा. तशेंच ल्हान भुरगीं, बायलां, गुरवारपण, म्हातारपण अशे अवस्थेप्रमाण खाशेले विभाग सुरू जाल्ले आसात. काळिज , मेंदू, हाडां, किडणी, कात, अशा भागांचेर जावपी शस्त्रक्रियेचेय खाशेले विभाग आसात. सद्या व्हड व्हड हॉस्पिटलांनी आजार अवस्थांखातीर अत्याधुनिक संगणक आनी चड विकसित उपचार, शस्त्रक्रिया यंत्रणा आशिल्ले अतिदक्ष विभाग आसात. व्हड शारांनी अशेच अतिदक्ष विभाग आसात. व्हड शारांनी अशेच अतिदक्ष विभाग विकसित केल्लीं ल्हान भोंवती हॉस्पिटलां (Mobile Clinic) तात्काळ उपचाराखातीर निर्मिल्लीं आसात.
रोग मुखेलपणान सांसर्गिक आनी बिन – सांसर्गिक स्वरूपांत आसात. सांसर्गिक रोग बॅक्टोरिया, व्हायरस, फंगस आनी हेर सुक्षमजंतुसावन उत्पन्न जाता. देखीक टायफॉयड, कॉलेरा, न्युमोनिया, क्षयरोग हे बॅक्टेरियाक लागून, जाल्यार हुरहुरें, गालगुटां, रॅबीज आनी एड्स हे रोग व्हायरसासावन जाता. तशेचं मलेरिया. हत्तीरोग खास उपजिवी (Parasite) सुक्ष्मजंतूक लागून आनी गजकान आनी म्होये हे रोग फंगसाक लागून जातात. आदल्या काळांत सांसर्गिक रोगाची व्हड प्रमाणांत लागण वा धामी येवन हजारांनी लोकांक मरण येतालें. अशा वेळार चडकरून घरगुतीच उपाय करप जातालें. गांवांत जेन्ना रोगाच्यो धामी वा साथ पातळताली तेन्ना देवाचो कोप जाला अशें समजून देवाक बळी दिवप वा साधू-घाड्याचो आदार घेताले. पूण उपरांत सुक्ष्मदुर्बिणिचो (Microscope) सोद लागतकच सुक्ष्मजंतूविशीं चड आनी चड म्हायती मेळ्याउपरांत खूबशा सांसर्गिक रोगांचेर वासिनां आनी वखदां सोदून काडप सोपें जालें. विद्युत-परमाणू सुक्ष्मदुर्बिणिचो (Electron microscope) सोद लागतकच व्हायरसांचेर अभ्यास जावन व्हायरस रोगाचेर वखदां आनी वासिनां तयार जावपाक लागलीं. शिशण आनी अर्थीक सुदारणांक लागून व्यक्तीगत तशेंच भौशिक म्हाझुजाउपरांत राश्ट्रीय भलायकी कार्यवळींतल्यान शुध्द उदक आनी वखदां-वासिनांची पुरवण लोकांमेरेन जायत गेली तशें संवसारांतलें सांसर्गिक रोगांचें प्रमाण उणें जायत रावलें. कांय तांत्रिक कारणांक लागून मलेरिया सारको घातकी रोग फाव त्याप्रमाण आळाबंदा हाडपाक आजुनूय शक्य जावंकना. सद्या
