अर्थशास्त्राचे बुन्यादी प्रमेयावयल्यान पयले सुवातेर जाता. हो समज खरो आसत जाल्यार कामगार वर्गांत बेकारी आसपाचें कारण नासता. जी बेकारी आसता, ती आपले इत्सेन वा कांय तात्पुरत्या अडचणींक लागून निर्माण जाल्ली आसता. पूण सक्तीची, कायम स्वरुपाची आनी म्हणून गंभीर स्वरुपाची बेकारी अर्थवेवस्थेंत निर्माण जावपाचें मुळांतूच कांय कारण नासता, अशी समजूत सनातन विचारांत दिश्टी पडटा. म्हणून सनातनवादान बेकारेच्या प्रश्राकडेन लक्ष दिल्लें दिसना. सनातनी विचारवंत फ्रेंच अर्थशास्त्रय़ज्ञ झां, बाप्तिस्त से हाणें वयले समजुतीक सिध्दांताचें रूप दिल्लें दिश्टी पडटा. सनातनवादाचे स्मिथप्रभृती अध्वर्यूचो काळ म्हळ्यार ग्रेट ब्रिटनांतली क्रांतीची फांतोड आशिल्ली. त्या काळांत उद्देगीक मळार रोजगार वाडत आसलो, इतलेंच न्हय तर कामकारांचो उणावूय जाणवतालो.
भांडवलशाय अर्थ वेवस्थेक मदीं मदीं मदींचो धपको बसता आनी त्या काळांत जाणवपाइतली बेकारी आसता, अशें समजलें. अशें किद्याक जाता हाची विस्कटावणी मार्शल, पिगू ह्या नवसनातनावाद्यांनी केली. तांणी बेकारेचो दोश कामगारचे वेतन कपातींतले ताठरतायेचेर दवरलो. मार्शलान मंदीचो खुलासो करतना सांगलें, खंयच्याय कारणान उणी जावन मंदी आनी बेकारी येता
बेकारेच्या प्रस्नान 1929 च्या व्हडा मंदीच्या काळांत येदें व्हड स्वरूप घेतलें, पुराय रोजगार ही अर्थवेवस्थेची प्रकृची आसा. ह्या सनातन सिध्दांताची नव्यान विस्काटावणी करप आनी मेकळे अर्थ वेवस्थेचे यंत्रणेन बेकारेचीं बियां आसात काय किदें ह्या प्रश्रांचो गंभीरतायेन विचार करप गरजेचें जालें. हें काम सनातनवादी तालमेंतूच तयार जाल्ल्या फांकिवंत अर्थशास्त्राज्ञ केन्स हाणें परखडपणान केलें. ताची क्रांतिकारक रोजगार मिमांसा “द जनरल थिअरी ऑफ इंटरॅस्ट, एम्प्लॉयमँट अँड मनी” (काळंतर, रोजगार, चलनमिमांसा) 1936 त पुस्तकरुपान उजवाडाक आयली. केन्स हाचो ग्रंथ उजवाडा येवचे पयलीं अमेरिकेचो राश्ट्राध्यक्ष रुझवेल्ट हाणें म्हामंदी ना करपाखातीर नवनिती (न्यू डील) म्हणून उपाययेवजण सुरू केल्ली. केन्स हाणें सुचयल्ल्या धोरणाकडेन सुसंगत अशी ही नवनिती आशिल्ली. रुझवेल्टचें धोरण यशस्वी जावन अमेरिकेंत रोजगार वाडपाक लांगलो. हाका लागून केन्स हाचे रोजगार मिमांसके खाशेलें म्हत्व मेळ्ळें. केन्स हाची रोजगार मिमांसा अर्थशास्त्रांत आतां बुन्यादी समजतात. ताणें पिगूच्या विचारांक विरोध केलो. कामगारांक उणो पगार दिल्यार तांचो वट्ट खर्च उणो जातलो आनी वस्तूंक आशिल्ली मागणी उणी जाल्ल्यान उत्पादनाचेर विपरीत परिणाम जातलो. रोजगार वाडनासतना बेरोजगारी वाडटली हें केन्सान सिध्द केलें, तें पेगूनय मान्य केलें.
खंयच्याय रोजगाराचो पांवडो तिगोवपाखातीर तो पांवडो आसतना लोकांक जितलें पुराय उत्पन्न मेळटा, त्या उत्पन्नांतल्यान जितली बचत करतात, तितलेंच भांडवल गुंथपाक जाय आशिल्ल्यान रोजगाराचो तो पांवडो तिगोवप शक्य जाता, कारण वट्ट उत्पादनाचें मोल म्हळ्यार पुराय उत्पन्न जितलें आसता, तितलोच उत्पादनाचेर सगळो खर्च जाता. हो नेम पुराय रोजगाराकय लागू पडटा. पूण ह्या संदर्भांत एक गजाल कटाक्षान लक्षांत दवरप गरजेचें आसता. ती म्हळ्यार, रोजगार जितलो चड, तितलें उत्पन्न चड. साहजीकच उणे जावपी उपभोग्य प्रवृतीप्रमाण रोजगार जितलो चड, तितली बचत चड म्हळ्यार अदीक रोजगार तिगोवपाखातीर गुंतवणूक चड आसची लागता. पुराय रोजगाराच्या संदर्भांत हो विचार म्हत्वाचो जावन रावला. थोडेभितर सांगपाचें जाल्यार रोजगार फावो तितलो नासत आनी तो वाडोवपाचो आसत जाल्यार खर्च आनी भांडवल गुंतवणूक हांकां सगळ्या तरांनी उत्तेजन दिवंक जाय, हें केन्सप्रणीत अर्थीक धोरणाचें मुखेल सूत्र. ह्या सूत्राचो वांटो म्हणून (कळंतर) उणें करपाच्या धोरणाक केन्स हाच्या विवेचनांत वयली सुवात दिल्ली आसा.
भारतासारके विकसनशील अशे जे देश आसात, तांणी लेगीत पुराय रोजगार ही आपल्या अर्थीक धोरणाची मोख मानल्या. पूण केन्स हाणें सुचयल्ले वा उपरांत केन्सवादी अर्थशास्त्रज्ञांनी तोखणाय केल्ले उपाय भारतासारक्या देशांत उपेगी पडटलेच अशें ना. कारण अशा देशांनी रोजगार उणो आसता, हाचें कारण मुळांतूच वेगळें आसता. अमेरिकेसारकिल्या देशांत, मंदी काळांतली रोजगार घट, बचतीचो म्हळ्यार भांडवल साधनांचो फावो तो उपेग जावंक शकनाशिल्ल्यान तयार जाल्ली आसता. भारतसारकिल्या देशांत मुळांतूच भांडवली संपत्तीचो उणाव आसता. म्हळ्यार भांडवल भरपूर आसून ताचो उपेग जायना, अशी अमेरिकेसारकिल्या देशांची समस्या, जाल्यार भांडवल उणें आनी तेखातीर मनीसबळाक फावोशें काम ना ही भारतासारकिल्या देशांनी समस्या, मुदलांतूच समस्येचें स्वरूप वेगळें आशिल्ल्यान फकत तुटीच्या अर्थभरणीसारक्या उपायांनी भारतांत रोजगाराची वाड जातली, हो फकत एक भ्रम. केन्सान दिल्ली उपाय येवजण कांय प्रमाणांत भारतासारकिल्या देशांत उपेगी थारूंक शकता, पूण तिची उपयुक्तताय रोखडीच सोंपता आनी अदीक मुलगामी उपाय येवजण करची पडटा. भारतासारकिल्या देशांत रोजगाराचे बाबतींत आडखळी निर्माण करपी एक खाशेलें म्हत्वाचें व्दंव्दच दिसता. अर्थीक उदरगत आनी रोजगारवाड हांचेमदलें हें झगडें. अशा देशांनी रोजगार वाडोवपाचो आसल्यार अर्थीक उदरगत कठीण जाता, कारण अर्थीक उदरगतीखातीर आर्विल्ल्या उत्पादन तंत्राचो आदार घेवंचो पडटा. हें तंत्र भांडवलाचेर आदारीत आशिल्ल्यान तातूंत रोजगाराक उणो वाव आसपाची भिरांत आसता. अर्थीक उदरगतीक लागून रोजगार वाडना, असो हाचो अर्थ न्हय. पूण पुराय रोजगार आनी अर्थीक उदरगत ह्यो दोनूय मोखी न्हय. पूण पुराय रोजगार आनी अर्थीक उदरगत ह्यो दोनूय मोखी एकमेकांकडेन अशा देशांत सदांच सुसंगत थरनात.
-कों. वि. सं. मं.
