प्रेक्षणीय थळां आसात.
थेम्स न्हंयेचे दक्षिणेवटेन साउथ बँक ह्या वाठांरात लंडनचे काऊंटी हॉल (ग्रेटर लंडन काउन्सील मुख्यालय) आसा. तेभायर 1951 त ‘फॅस्टिव्हल ऑफ ब्रिटन’ च्या निमतान आनी उपरांतूय बांदिल्लीं जायती प्रेक्षाघरां (रॉयल फॅस्टिव्हल हॉल, क्वीन एलिझोबेथ हॉस), कला दालनां (हेवर्ड आर्ट गॅलरी), नॅशनल फिल्म थिएटर, साउथवर्क, कॅथीड्रल आदींचो आस्पाव जाता.
लंडनांतले उददेगधंदो मुखेलपणान पांचकडेन मेळटात. शारा भागाचे उदेंतेक आनी उत्तरेक सगळ्यांत पोरने उददेगीक विभाग आसात. ह्या विभागांत वायट चॅपेल (कापड उददेग), क्लर्कनवेल (घड्याळी आनी वस्ती तयार करप) हीं दोन मुखेल केंद्रां आसात. ग्रीनीचापसून थेम्स न्हंयेदेगेर उदेंतेकडेन पातळिल्ल्या उददेगीक पट्यांत रसायनां आनी कागद हांचें उत्पादन जाता. लंडनाचे अस्तंतेकडले बरोंत अन्न उत्पादनां आनी घरगुती उपकरणां तयार करपाचे जायते कारखाने आसात.
जायत्या शतमानांसावन बंदर म्हणून लंडनाची नामना आसा. पयले एलिझाबेथचे कारकिर्दींत लंडन ब्रीर्ज आनी टावर हांचेमदीं थेम्साचे उत्तर देगेर कांय बोट धक्के उबारिल्ले. उपरांत 1663 त न्हंयेच्या दोनूय वटांनी बंदर धक्के बांदले. लंडन बंदराचे तीन भाग जातात – वॅस्ट इंडिया, मिलवॉल आनी पॉप्लर हो ऑयल ऑफ डॉग्स हांचेवयल्या गुदांवांचो एक गट, रॉयल व्हिक्टोरिया, रॉयल अल्बर्ट आनी किंग जॉर्ज द फिफ्थ गोदी हो दुसरो गट आनी टिलबरी डॉक्स हो तिसरो गट.
उपरांतच्या काळांत बंदराचें आधुनिकीकरण जातकच वेपारांतूय वाड जायत गेली. प्रमाणीत पेटी उदका येरादारी पददतीन (कंटेनरायझेशन शिपिंग) प्रमाणीत पेटयांवरवीं (कंटेनर्स) वेपार चड सोंपो जालो.
लंडनांतली ‘ट्यूब’ ही संवसारांतली सगळ्यांत व्हडली भुंयारी रेल्वे मानतात. हे रेल्वेची लांबाय सुमार 160 किमी. आसा. गॅटव्हिक आनी हिथरो ह्या दोन विमानतळांवयल्यान आंतरराश्ट्रीय विमान येरादारी चलता. शारांत उच्च शिक्षणामेरेनच्यो सगळ्यो सुविधा उपलब्ध आसून 1836 त लंडन विद्यापीठाची स्थापना जाली. ह्या शारांत ब्रिटीश म्युझीसम, ट्रफॉल्गर स्क्वॅर हायड पार्क, केन्झिंग्टन गार्डन, इन्स ऑफ कोर्ट, ग्रिनिच वेधशाळा, नॅशनल गॅलरी, लॉर्डस मैदान, रॉयल ॲल्बर्ट हॉल, सिंफनी ऑर्केस्ट्रा, लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉनिक्स अँड पॉलिटिकल सायन्स ही नामनेची संस्था विंबल्डन टॅनिस सर्त, ब्रिटिश ब्रॉडकास्टिंग कॉर्पोरेशन (बीबीसी) ह्यो उल्लेख करपा सारकिल्यो गजाली आसात. संस्कृतीक नदरेन व्हड ग्रंथालयां आनी संग्रहालयां, नाटकां घरां चलचित्रघरां, शिल्पकला आनी चित्रकला हांची दालनां हांकां लागून लंडनाक संस्कृतीक वैभव फावो जालें. वॉल्तेर, मॅझिनी, लॅनिन, वर्ड्सवर्थ, सॅम्युएल जॉन्सन, जॉन स्टो आनी एच्. जी. वॅल्स ह्या सारक्या नामनेच्या तत्वगिन्यानी साहित्यिकांक लंडनांत उपाट नामना मेळ्ळी.
भारताचे लंडनाकडेन लागसल्ले संबंद आसात. संवसारीक नामनेचो कोहीनूर हिरो आनी भारतीय इतिहासाकडेन संबंदीत जायत्यो वस्तू हांगाच्या संग्रहालयांत आसात. इस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना, स्वातंत्र्याखातीर वाटकुळें मेज परिशदो आनी भारताच्या स्वातंत्र्याची घोशणा आदी म्हत्वाच्यो घडणुको हांगाच घडल्यो. श्यामजीकृष्ण वर्मा, हरदयाळ, मदनलाल धिंग्रा, दादाभाई नवरोजी, लोकमान्य टिळक, स्वातंत्र्यवीर सावरकर ह्या सारक्या फुडाऱ्यांचे जिणेंत लंडनाक मानाची सुवात आसा. त्या काळांत भारतीयांक बॅरिस्टर जावपाखातीर वा आय्.सी.एस. ची परिक्षा दिवपाखातीर लंडनाकूच वचचें पडटालें.
-कों. वि. सं. म
लंडन विद्यापीठ : ग्रेट ब्रिटनांतलें एक नामनेचें विद्यापीठ. ताची स्थापणूक 1836 वर्सा जाली. उंचेलें शिक्षण दिवपी पन्नासांपरस चड ब्रिटीश शिक्षणसंस्था ह्या विद्यापिठाकडेन संलग आशिल्ल्यान ताका महासंघाचें रूप फावो जालां. टॉमस कँबॅल ह्या कवीन 1825 त विद्यापीठाची मागणी केल्ल्यान उदारमतवादी लोकांनी आनी अँग्लिकन चर्च विरोधकांनी सगळ्या थरांवयल्या लोकांक शिक्षण उपलब्ध जावंचें अशें विद्यापीठ स्थापन केलें. पूण ह्या विद्यापिठान कॅथलिक, जुदेव आनी अँग्लीकनेतर विद्यार्थ्यांक प्रदेश दिल्ल्यान विद्यापिठाक शाही सनद न्हयकारली . 1831 त किंग्ज महाविद्यालय, चर्च ऑफ इंग्लंडच्या अनुयायांच्या आदारान स्थापन केलें. पूण हीय सनद संमत जावपाक आडखळी आयल्यो. 1836 वर्सा लंडन विद्यापीठ स्वता खंयचेच अध्यापनवर्ग घेवंचेंना; पूण युनिव्हर्सिटी कॉलेज आनी किंग्ज कॉलेज ह्या दोन महाविद्यालयांतल्या विद्यार्थ्यांच्यो परिक्षा घेवन तांकां पदव्यो दितलें अशा प्रशासनाचो अधिकार लंडन विद्यापिठाक अधिकृतपणान मेळ्ळो. विद्यापिठाचे 1839 च्या पुरवणी सनदीप्रमाण ब्रिटीश साम्राज्यांतले खंयचेय उच्च शिक्षणसंस्थेंत अध्ययन घेतिल्ल्या विद्यार्थ्याक लंडन विद्यापिठाच्या परिक्षांक बसप आनी पास जातकच त्या विद्यापिठांकडल्यान पदवी घेवंक मेळटा. ऑक्सफर्डांत शिकतल्या विद्यार्थ्यांक वा लंडनच्या वर्किंग मॅन्स कॉलेजांतल्यान शिक्षण घेवपी विध्यार्थ्यांक लंडन विद्यापिठाची पदवी घेवंक मेळपाक लागली. फुडें फुडें खंयचेय संस्थेंत नांव नोंदय नासतना विद्यार्थ्यांक खाजगी तरेन (बहि:स्थ) लंडन विद्यापिठाच्या परिक्षांक बसप आनी पदव्यो मेळोवप शक्य जालें.
रॉयल व्हॅटॅरिनरी (1791), बिर्कबेर्क (1823), इंपीरियल कॉलेज ऑफ सायन्स अँड टॅक्नोलॉजी (1907), बेडफर्ड (1849, बायलांखातीर); क्वीन एलिझाबॅथ (1881), वे (1894) हीं
