जालें.
हिंदू कायद्यांत एकसूत्रीपण आसचें ह्या हेतान इ. स. 1944 वर्सा सरकारान हिंदू कायदो समिती स्थापन केली. समितीचे अध्यक्ष बी. नरसिंहराव आशिल्ले. हिंदू बायलांक दादल्यांवांगडा अर्थीक अधिकार आनी समाजीक दर्जो मेळचो आनी तेखातीर कायदेशीर वेवस्था करची हें समितीच्या कार्याचें मुखेल उददिश्ट आशिल्लें. हे समितीन सुदारिल्लें हिंदू कोडबील तयार केलें.
11 एप्रिल 1947 दिसा त्या वेळावयल्या केंद्रीय कायदे मंडळांत ‘हिंदू कोड बील’ ह्या नांवान एक विधयेक सादर केलें. पूण तातुंतल्या तरतुदींक पोरन्या मताच्या आनी रूढ मोडणाच्या हिंदू पंडितांनी विरोध दाखयलो. ताका लागून तें विधेयक तशेंच अनिर्णीत उरलें. ताचे उपरांत डॉ. आंबेडकर केंद्रीय कायदो मंत्री आसतना ह्या विधेयकाक परत चालना दिली. ताणें मूळ विधेयकाची वेगवेगळ्या भागांनी विभागणी केली आनी तें परत कायदे मंडळाफुडें मांडलें. अखेरेक इ.स. 1955त तें मंजूर जालें आनी इ.स. 1955 चो हिंदू लग्न कायदो ह्या नांवान ताचें कायद्यांत रुपांतर जालें.
हिदू लग्न कायदयाप्रमाण हिंदू लवग्नाच्यो कांय अटी थारायल्यो. ह्यो अटी पुराय केल्यार कोणाय हिंदू व्यक्तीक आपलें लग्न विधीप्रमाण करपात येता अशी ह्या कायदयाची तरतूद आसा. तशेच, ह्या कादयाक लागून लग्न करपी मनशाक सरकाराच्या नोंदणी पुस्तकांत आपलें नांव नोंदोवचें पडटा. ना जाल्यार दंड फारीक करचो पडटा.
हो कायदो अंमलांत हाडचे पयलीं वा आयले उपरांत जाल्ल्या लग्नांतल्या दोनूय पक्षांतल्या कोणाय एका पक्षाक कांय अटींचेर कायदेशीर वेगळेपण मेळोवं येता. ह्या अटींनी मुखेलपणान क्रूरपणाची वागणूक, भिरांकूळ स्वरुपाची पिडा, बुध्दिभ्रंश, पिशेपणां, लग्नाभायले संबंद हीं मुखेल कारणां आसपाक जाय.
घटस्फोटाच्या कायदयाच्या 13व्या कलमांत घटस्फोटाची वेवस्था केली. तेखातीर कांय अटीय दवरल्यात. जालें.
हिंदू कायद्यांत एकसूत्रीपण आसचें ह्या हेतान इ. स. 1944 वर्सा सरकारान हिंदू कायदो समिती स्थापन केली. समितीचे अध्यक्ष बी. नरसिंहराव आशिल्ले. हिंदू बायलांक दादल्यांवांगडा अर्थीक अधिकार आनी समाजीक दर्जो मेळचो आनी तेखातीर कायदेशीर वेवस्था करची हें समितीच्या कार्याचें मुखेल उददिश्ट आशिल्लें. हे समितीन सुदारिल्लें हिंदू कोडबील तयार केलें.
11 एप्रिल 1947 दिसा त्या वेळावयल्या केंद्रीय कायदे मंडळांत ‘हिंदू कोड बील’ ह्या नांवान एक विधयेक सादर केलें. पूण तातुंतल्या तरतुदींक पोरन्या मताच्या आनी रूढ मोडणाच्या हिंदू पंडितांनी विरोध दाखयलो. ताका लागून तें विधेयक तशेंच अनिर्णीत उरलें. ताचे उपरांत डॉ. आंबेडकर केंद्रीय कायदो मंत्री आसतना ह्या विधेयकाक परत चालना दिली. ताणें मूळ विधेयकाची वेगवेगळ्या भागांनी विभागणी केली आनी तें परत कायदे मंडळाफुडें मांडलें. अखेरेक इ.स. 1955त तें मंजूर जालें आनी इ.स. 1955 चो हिंदू लग्न कायदो ह्या नांवान ताचें कायद्यांत रुपांतर जालें.
हिदू लग्न कायदयाप्रमाण हिंदू लवग्नाच्यो कांय अटी थारायल्यो. ह्यो अटी पुराय केल्यार कोणाय हिंदू व्यक्तीक आपलें लग्न विधीप्रमाण करपात येता अशी ह्या कायदयाची तरतूद आसा. तशेच, ह्या कादयाक लागून लग्न करपी मनशाक सरकाराच्या नोंदणी पुस्तकांत आपलें नांव नोंदोवचें पडटा. ना जाल्यार दंड फारीक करचो पडटा.
हो कायदो अंमलांत हाडचे पयलीं वा आयले उपरांत जाल्ल्या लग्नांतल्या दोनूय पक्षांतल्या कोणाय एका पक्षाक कांय अटींचेर कायदेशीर वेगळेपण मेळोवं येता. ह्या अटींनी मुखेलपणान क्रूरपणाची वागणूक, भिरांकूळ स्वरुपाची पिडा, बुध्दिभ्रंश, पिशेपणां, लग्नाभायले संबंद हीं मुखेल कारणां आसपाक जाय.
घटस्फोटाच्या कायदयाच्या 13व्या कलमांत घटस्फोटाची वेवस्था केली. तेखातीर कांय अटीय दवरल्यात.
एका दादलयान एकेच बायलेकडेन आनी एके बायलेन एकाच दादल्याकडेन लग्न संबंद घडवचो ही प्रथा सर्वमान्य जाल्या. भोवतेक राश्ट्रांनी हे प्रथेक कायदेशीर मान्यताय दिल्या. भारतांत भोव पत्नीत्व आनी आडवादान भोवपतीत्वाची चाल आशिल्ल्याच्यो देखी इतिहासांत मेळटा आसल्यो, तरी सद्याच्या काळांत एक पत्नीत्व आनी एक पतीत्व पद्दत सर्रासपणान चालू आसा आनी तिका कायदेशीर मान्यताय आसा. फकत मुस्लीम समाजापुरती आनी कांय आदीवासी जमाती पुरती भोव पत्नीत्व पद्दत चालू आसा. घोव मेल्यार बायलेक आनी बायल मेल्यार घोवाक परतून लग्न करपाची सामाजीक तशीच कायदेशीर मान्यताय आसा. तशेंच घटस्फोट मान्य जाल्यारच लग्नसंस्था यशस्वी जावपाखातीर तिचें उददिश्ट, कार्य आनी घटक हांचेमदीं एकसुत्रताय आसची पडटा आनी तातुंतल्यानूच ती समाजाक चड कल्याणकारी कशी जातली हाचेकडेन लक्ष दिवंचें पडटा. लग्नसंस्थेचे मुखेल घटक म्हणजे घोव आनी बायल. तांचे समाजिकायेचेर चड करून तांचें आनी समाजाचेंय हीत आदारीत आसता. सदांच मनांत असंतुश्ट आशिल्ली घोव – बायल जशीं एकठांय रावप सुखाचें वा बरेपणाचें नासता, तशेंच घटस्फोट घेवन ते एकामेकापसून पयस गेल्ल्यानूय कुटूंबसंस्थेचे प्रश्न सुटनात. ते खातीर कुटूंब रचणूक, कुटूंब जिविताचें उद्दिश्ट आनी घोव – बायलेच्या व्यापक हिताखातीर दोगांनीय जुळोवन घेवपाचे यत्न हाचेरूय लग्न संस्थेचें यश आदारीत आसता.
समाजीक भलायकेचे नदरेन लग्नसंस्थेचें म्हत्व वादातीत आसा हें खबर जाल्ल्यान हे संस्थेच्या कल्याणाखातीर लग्नसंबंद घडोवचे पयली आनी घडयल्लो संबंद तिगोवन उरचो म्हण संबंद घडयल्या उपरांत संबंदीत घोव – बायलेक तेसंबंदींचें गिन्यान दिवपी (Counselling) संस्था कार्यरत आसा. -कों. वि. सं. मं.
लघुउद्देग : ल्हान प्रमाणांतलो उद्देग. उद्देगांत घाल्लें भांडवल, रोजगार क्षमताय (कामगार संस्था) आनी वेवस्थापकीय स्वरूप हांचे एके थरावीक व्याप्तींत उबारिल्लो उद्देग म्हळ्यार लघुउद्देग हे व्याप्तीच्या घटकांत वेळावेळार बदल जायत आसात. सुरवेक तीस हजार रूपया भांडवल आशिल्ल्या उददेगाक लघुउद्देग म्हण्टाले. पंचवर्सुकी येवजणेचे सुरवेक ही भांडवलाची मर्यादा पांच लाख रूपयांचेर व्हेली आनी सदयाच्या काळांत ती पस्तीस लाख रुपयांचेर पावल्या. हेर घटकांचे बाबतिंतूय संबंदीत अशी वाड जाल्ली आसा. कुटीरोद्देग ह्या उद्देगाचो आस्पाव लघुउद्देगांत जाता.
लघुउद्देगांचें दोन प्रकारांनी वर्गीकरण करूं येता (1) शारांनी आनी खेडयांनी पुराय वेळ आनी अर्दवेळ काम आसपी लघुउद्देग आनी (2) लघुउद्देगांचें व्हड धंदयांवांगडा आशिल्लें नातें मतींत घेवन पयल्या वर्गीकरणाभितर आनीक वर्गीकरण करूं येता तें अशें अ) नागरी अर्दवेळ लघुउद्देग : हातूंत हंगामी स्वरुपाचें काम आसता. देखीक – मातयेचें काम, विटो करपाचें काम (ब) नागरी पुराय वेळ लघुउद्देग : हातूंत पुराय वेळ रोजगार दिवपी लघुउद्देगांचो आस्पाव जाता. देखीक विणिल्लें लुगट अभियांत्रिकी, छापखाने, फीतध्वनिमुद्रक, दूरचित्रवाणी संच, संगणकाखातीर लागपी आनी हेर इलॅक्ट्रॉनिमुद्रक, वस्तू, कातडी सामान, शाबू, रंग हांचे ल्हान कारखाने (क) हंगामी गांवगिरे लघुउद्देग : देखीक – शेतीच्या म्हालाचेर प्रक्रिया करपी उद्देगांचो हांतूत आस्पाव जाता. (ड) पुराय वेळ ग्रामीण लघुउद्देग : हातूंत धवड काम, तेलाचे घाणे, हस्तवेवसाय, खेळणीं, कंवचेचें सामान, थवयकाम हांचो आस्पाव जाता.
दुसऱ्या वर्गीकरणाचो विचार केल्यार, लघुउद्देगांचें व्हड
