ग्रीक वर्णमाला फिनिशियन लिपीची वापर करूज घडयली. सुमार ३000 ते २८00 वसाँ आर्दी ही लिपी वापरूक लागले. सुरवातेक तीय लिपी उजवेकडल्याज दावेकडेज बरयताले. पूण उपरांत जांवां ग्रीक भाशेज घेतल्यात. देरवीक - आलेश्व · आल्फा, बेत • बिटा वा बेता, शिमेल • गाम्मा आदी. ग्रीक वर्णमाव्ठेन वणाँक वेगळ्यो कुरवो आजी स्वशंक एवाशेल्यो वेगळ्यो कुरवो तांणी घडयल्यो. ताका लागूल ग्रीक लिपीठपरांत आथिल्लद्या सगळ्याच वर्णमालांक एक बरो जमुजो मेळ्ळो. सेमिटीक भाशेउपरांत ग्रीक भाशेतल्याल कांय आशियायी भासांजी आपल्यो लिपयो तयार केल्यो. आफ्रिका एवंडांत इथियोपियन कोप्टीक लिपी ग्रीक वर्णमालेकडल्याल घेतल्या. तेचपरी चडशौ सगळ्योच युरोपी लिपी ग्रीक वर्णमाळेतल्याज तयार जाल्यात. ग्रीक लिपीच्या पालवाज निर्माण जाल्ले एटुस्कज (Etruscan) लिपीतल्याज लॅटीज वा रोमी लिपी जल्माक आयली. ही रोमी लिपी युरोपांत सगळेकडेज पातळ्ळी. वेगवेगळ्या वाठाशंनी आपआपल्ने माशेच्या वणकि ती जुळोवज घेतली वा तिका कांय विशेशक चित्रां (DiacriticMarks) लायलीं. सद्या इंग्लीश आशेच्या प्रभावाक लागूज रोमी लिपी संवसारभर पातळ्ळ्या. उर्देत युरोपांत ग्रीक वर्णमालेच्या प्रभावाज तीज लिपयो वापरांत आयल्यो. गॉथीक (Gothic), अल्तागो लिटीक (Glagolitic) आली सिरेिलीक (Cyrillic). गॉथीक लिपी थळावे भाशेन बायबलंत अणकार करपारवातीर इसवी सज चवथ्या शतमाजांत घडयल्ली. पूण ती सातव्या शेंकडच्या उपशंत ती कोणेच वापरली जा. आलागोलिटीक लिपी कांय स्लावीक मठांजी अजूज वापरतात. झिरिलीक लिपी ही चडशी स्लावीक भासो वापरीत आयल्यात. सल्तावीक माशांमदीं एशियव्न, सर्बियज, बल्गेरियज, बेलोएशिल आजी युफ्रेजियज ह्यो भाग्रो मुश्वेल 3ासात. भारतीय लिपी ही सिंधू सभ्यतायेज वापरिल्ले लिपयेंतल्याल आयल्या अशें सुजीतिकुमार चटर्जी आली कांय तज्ञाचे मत आसा. सिंधू सभ्यताय सुमेर आजी ईजिप्त सभ्यताय ह्यो तिजय अदीक - उण्या एकाच काळाच्यो. सिंधू व्हंय आजी घाण्णर व्हंय प्रदेशांत म्हळ्यार केंबे एवाडीपसूल आजी कशचीपसूज सुमार शिमलामेरेज ही सिंघूसभ्यताय पसश्ल्लिी. थंयचीं कितल्योशींच जाणी वा तकटे मेळ्ळ्यात. ताचेर एक तरेची चित्रलिपी आसा आजी सुभार २५0 ते ५00 चित्रलतेश्व आसात. ते सभ्यतायेची लोक आदिवासी, द्रविड आर्य वा आजी एवंयच्या गटाचे हें सांणपाक कांयच पुरावे जात, त्या कारणाज भारतीय लिपी सिंधू लिपीतल्याज आयल्या अशें सांणपाक कप्तलोच पुरावो मेळजा. ह्या कारणांक लागूज हेर चडशे तज्ञ आदलोच उपव्यास (Hypothesis) मालतात. म्हळ्यार सगळ्यांत आदली भारतीय ४3९ लिपी लिपी सुमार २७00 ते २६00 वसाँ आदीं फिजीशियल आरामायक वर्णमालतेच्या प्रभावाज अस्तित्वांत आयली. हांगाच्याळ अस्तित्वांत पूण भारतीय भासांचे गरजेप्रमाण स्वर वर्णाक एवाशेल्यो कुरवो तयार केल्यो. सुमार २५00 ते २४00 वस आर्दी भारतांत तयार जाल्ली दुसरी लिपी म्हळ्यार एवशेश्टी. हे लिपीत आशमायक लिपीचो प्रभाव स्पश्ट दिसता. सम्राट अशोकाच्या काळांतलों. जायतें मौर्य ब्रह्वी लिपीतलतें बशप शिलालतेश्वांळी आजी ताम्रपटांचेर दिशटी पडटा. २१00 ते १९00 वसा आदी वापरांत आशिल्ले गुप्त ब्रह्वी लिपीत संस्कृत पाली आजी हेर प्राकृत भासो बरयताले. हातुंतल्याजच इ. स. सातव्या शेंकडद्याच्या सुमाराक सिद्धमातृका लिपी अस्तित्वांत आयली. हे लिपयेंतल्याजच आठव्या शेंकड़यांत दरव्रवज वाठारांत जाणरी लिपी निर्माण जाली आळी धाव्या शेंकडद्यामेरल उत्तर भारतांत बरेचकडेज पातळ्ळी. जाणारी हितपी आदींच म्हळयार सव्या शेंकडद्यांत दक्षिण भाश्तांतली पल्लव लिपी आनी थंयच्यान सातव्या शेंकडद्यांत कब्जड, तेलुगू आजी तमिळ, ताचे उपरांत मलयाळम लिपी अशे तरेल द्रविड भासांक जायत्यो प्राचीन लिपी आजी साहित्य मेळ्ळे, तेराव्या शेंकडद्यांत महाराष्ट्रांत मराठी भाशेत जलद संस्कृत भाशेक आदी आपली अशी एवाशेली लिपी जाशिल्ली, पयलीं ती ब्रह्मींत बरयताले. प्रदेशीक लिपयो आयल्यो तेव्जा संस्कृत भास कळ्च्नड, ग्रंथ, तमीळ, मल्तयाळम आळी नागरी लिपयांनी बशेवंक लागले. संस्कृत भाशेक देवआप्त अशे म्हण्टाले. देखूल जाणरी लिपीचो विस्तार जातकच हेच लिपीक देवनागरी म्हणूक लाणले. १८५७ वसा कलकत्ता, चेज्जइ आजी मुंबय विद्यापिठांजी जागरी लिपीकूच संस्कृत भाशेची अधिकृत लिपी म्हूण घेतली. आयल्यो. इ. स. पांचव्या शेंकडघांत गुप्त, ब्राह्मी, बुद्ध धमविांणडा आजी इंडोनेशियक पावली आजी थळाव्यो लिपयो जिमणि जाल्यो. कोंकणी ठितपीची उणम झांणतन्ना घांटकार (१९९३) हो भाशाशास्त्रज्ञ पुरावे दिवल सांगता : सोळाव्या - सतराव्या शेकडद्यांजी गॉयभर त्या काळाचे काव्नडी लिपींत कोंकणी आळी मराठी बरयताले. ते लिपयेक तो गोंथ - काळाडी वा काळदेवी म्हण्टा, सतराव्या शेंकडधांत पुर्तुगेज भास सक्तिची जाले उपरांत कालडी लिपी उणी जायत संस्कृत शिकिल्ले कांय जाण देवनागरी वापरूक लागले. मराठी शिक्षणांत वाड जावंक लागली तसो जाणरीचोय वापर वाडलो. सुरवेक �
