विशीस्ट व्हायरस एका सूक्ष्मजंतूंतल्या गुणसूत्राचो भाग दुसऱ्या सू७्मजंतूत व्हरुंक शकतात अशे दाखयले्ं. लेडरबर्ग हाणें सूक्ष्मजंतूच्या आनुवंशिकींत कल्पक तंत्रां विकसीत करपावांगडाच संगणकान आनी गणितीय आलेख सिध्दांतान कार्बनी रसायनां वळखुपाच्यो आनी तांचें वर्गीकरण करपाच्यो पद्द्ती, तशेंच अमेरीकेच्या जनगणना म्हायतीचो उपेग करुन मानवी जीवविज्ञानाचो अभ्यास करपाखातीर सांख्यिकीय (संख्याशास्त्रीय) पद्दती विकसीत केल्यो.
ताका येल, विस्काॅन्सिन, येशिव्ह, न्यूयाॅर्क, तूरिन ह्या विद्यापीठांनी मानादीक पदव्यो दिल्यो. तो नॅशनल अॅकॅडेमी आॅफ सायन्सेस, अमेरिकन अॅसोसिएशन फाॅर द अॅडव्हान्समेंट अाॅफ सायन्स, अमेरिकन अॅकॅडॅमी आॅफ आर्टस अॅंन्ड सायन्स, लंडनची राॅयल सोसायटी ह्या नामनेच्या संस्थांचो सदस्य आसा. मंगळावयल्या जीवसृश्टीच्या अस्तित्वाच्या सोदाखातीरनासान घडिल्ल्या व्हायकिंग यानाचे येवजणेंत वैज्ञनीक सल्ल्गारा आनी जैव अस्त्रांच्या नियंत्रणाखातीर जाल्ल्या आंतरराश्ट्रीय वाटाघटींनी सल्ल्गार म्हूण काम केलें.
- कों.विं.सं.मं.
लेडरमॅन , लीआॅन मॅक्स :(जल्म: १५ जुलय १९२२, न्यूयाॅर्क)
अमेरिकन भौतिकीविज्ञ. म्यूआॅनीयन्यूट्रीनोचो सोद आनी उच्च उर्जायुक्त न्यूट्रिनोंच्या शलाकांची निर्मीती ह्या कार्याखातीर लेडरमनाक मेल्व्हिन श्व्हार्स आनी जॅक स्टाइनबर्गर हांचेवांगडा १९८८ च्या भौतिकीच्या नाॅबॅल पुरस्काराचो भोवमान वांटून मेळ्ळो.
न्यूयाॅर्क हांगाच्या सिटी काॅलेजांतल्यान ताणें १९४३ वर्सा बी.एस. पदवी मेळयली. आनी अमेरिकेच्या लश्करी संदेश दलांत तीन वर्सा नोकरी केली. १९४८ वर्सा पी.एच.डी ह्यो पदव्यो घेतल्यो आनी त्याच विद्यापीठांत तो नोकरी करुंक लागलो. १९५८त ताची त्या विद्यापीटांत प्राध्यापक पदाचेर नेमणूक जाल ी आनी १९७३ वर्सा तो भौतिकीचो यूजिन हिगीन्स प्राध्यापक जाल. १९६०त नेव्हिस लॅबोरेटरीजच्या संचालक पदाचेर ताची नेमणूक जाली आनी १९७९ त तो फेर्मी नॅशनल अॅक्सिलरेटर लॅबोरेटरीचो संचालक जालो.
मूलकणांचे गुणधर्म आनी तांच्यो परस्परक्रिया हेसंबंदी केल्ल्या म्हत्वाच्या प्रयोगांनी लेडरमनान सहकार्य केलें. कोलोंबिया व्द्यापीटांत शिकता आसताना ताणें नेव्हिस लेबोरेटरीजांतल्या सायक्लोट्रोनाचो उपेग करुन पाय- मेसाॅनांची (पायाॅनांची) शलाका पयलेच खेपेक मेळोवपाक तशेंच हे शलाकेचो उपेग करुन पायाॅनांचे गुणधर्म आनी परस्परक्रिया हांचो अभ्यास करपाच्या प्रयोगांत ताचो सहभाग आशिल्लो. १९५६ आनी १९५७ वर्सा ताणें ब्रुकहॅवन नॅशनल लॅबोरेटरींतल्या कणवेगवर्धकाच्या आदारान केल्ल्या प्रयोगांत वांटो घेतलो. ह्या प्रयोगांतल्यान उपरांत दीर्घायुषी, विद्युत भरहीन के मेसाॅन (केआॅन) ह्या कणाचो सोग लागलो. १९६५त लेडरमॅन हाणें क्वार्क कणांचो सोद लावपाचें मुळावें उद्दिश्ट आशिल्ल्या आनी भारी द्रव्यामानाच्या कणांच्या तलासाखातीर आंखिल्ल्या प्रयोगांचे एस. सी.सी. डिंग हाचेवांगडा नेतृत्व केलें. १९६७ सावन तो प्रोटाॅन - न्यूक्लिआॅन हांच्या परस्पर आघातांत निर्माणं जावपी लेप्टाॅन्या युग्मांच्या अभ्यासाखातीर येवजिल्ले प्रयोगमाळेचो मुखेल आशिल्लो य तेउपरांतूय ताणें फेर्मी लॅब, सर्न (जीनीव्हा) हांगा केल्ल्या मूलकणाविंशीच्या प्रयोगांत सहकार्य केलें.
लेडरमनाक नाॅबेल पुरस्करावांगडजा राश्ट्रीय विज्ञान पदक (१९६५), टाउनझेंड हॅरिस पदक (१९७३) आनी एलियट क्रियन पदक (१९७६) हे भोवमान मेळ्ळें. नॅशनल अॅकॅडॅमी आॅफ सायन्सेस, अमेरिकन फिजीकल सोसायटी आनी अमेरिकन अॅसोसिएशन आॅफ आर्टस अॅंड सायन्स ह्या मान्यवर संस्थांचो चो सदस्य आसा.
मूलकणांविंशी ताचे सुमार १०० निबंद विंगड विंगंड भैतिकी नेमाळ्यांनी उजवाडा आयले. काॅमेंट्स आॅन न्यूक्लिअर अॅंड पार्टिकल फिजीक्स ह्या नेमाळ्याचो १९६७- ७२ ह्या काळांत तो संपादक आशिल्लो.
- कों.विं.सं.मं.
लेणी : दोंगराच्या रांकांनी फातर कोंरातून तयार केल्ली गुहाघरां, वा फातराचीं घरां, (प्रस्तरालयां). नाशिक लागच्या पांडव लेण्यांतल्या लेखांत लेण हें उतर सुरवेक आयिल्लें दिसता. लेण हें उतर संस्कृत लयन म्हळ्यार घर ह्या उतरावयल्यान आयलां. लेण्याक गुहां , गुंफा, शैलगृहां, शिलमंदिरां, प्रस्तरालयां अशी हेर नांवाय आसात. गुहांच्यो सुवाती दोंगराच्या देगणांत सैमीक तरेन तयार जाल्ल्यो आसतात वा मनशाक दोंगर कोरांतून त्यो तयार केल्ल्यो आसतचात. लेणी ही संज्ञा सादारणपणान मनशान तयार केल्ल्या होंवरीक वापरतात. अश्मयुगीन (फातरकाळांतल्या) मनशाचो राबितो बरेचो खेरृपो सैमीक तरेन फुडें आयिल्ल्या फातराचे भितोडेक आसतालो. अशे तरेच्या कांय वेंचीक गुसुवाचीमदल्या फातराच्या वण्टींचेर आदीमनशान चित्रां कोंरातून आपल्या उत्कृश्ट चित्रकलेचे नमुने फाटल्यान दवरल्यात. सुरवेच्या काळांत कोरांतिल्ली लेणीय त्या त्या दोंगराच्या सकयल आसून ती सादीं, ल्हान आनी ओबडधोबड अशीं आशिल्लीं. उपरांतच्या काळांतली लेणी दोंगराच्या रांकाच्या वयल्या वाठारांत दिसूनयेतात. आनी निमाण्या डप्यांतली लेणी तर माथ्यार कोरांतिल्ली आसात. उत्तर अश्मयुगांतल्यो चित्रांनी भरिल्ल्यो गुहा अल्तमिरा (स्पेन), एल कॅरितल्लो, आॅदुबर्त, लॅस्को, लेझोझी, (फ्रान्स), निआॅ (इटली) तुनहवांग (चीन) आदी सुवातींचेर मेळ्ळ्यात.
