अस्तितवांत आशिल्लें, लेनिनान तांचे विचार खोडून काडून मार्क्सवादी विचारांचो प्रसार करपाचेर भर दिलो. रोखडोच तो क्रांतीकारक गटांमदीय लोकप्रीय जालो. ताचेपयली १८८९त उल्यानोव्ह घराणें समाराक स्थलांतरीत जालें. थंय ताणें कायद्याचो अभ्यास केलो आनी १८९२त सेंट पीटर्झबर्ग विद्यापीठाची कायद्याची पदवी पयल्या क्रमांकान मेळयली. समारांत ताणें कांय दीस (१८९२-९३) वकिली केली आनी शेतमजूर, कामगार हांचे दावे चलयलें. ह्या निमतान कृतीशील क्रांतीकाराकजेन ताचो संपर्क वाडलो. ताच्या इश्टांनी ताका हद्दपरिंतल्यान रशियन क्रांतीकाराक मेळपाखातीर परदेशांत धाडलो. लेनिनान फ्रांस, स्वित्झर्लंड, जर्मनी ह्या असतंती युरोपीय देशांची १८९५त भोंवडी केली. हें भोंवडेंत जीनीव्हाक ताची ग्यिआॅर्गी प्लयेखानाॅव्ह ह्या मार्कस्वादी विचारवंताकडेन भेट जाली. एल. माताॅव्हसह ह्या मुखेल मार्क्सवाद्यान सगळ्या क्रांतीकारक गटांक एकठांय करुन युनियन फाॅर द स्ट्रगल फाॅर द लिबरेशन आॅफ द वर्किंग क्लास हे संघटनेची स्थापना केली.हातूंत लेनीनाचो म्हत्वाचो वांटो आशिल्लो. तशेंच ताणें राबोची डेलो (द वर्कर्स काॅज) हें बातमीपत्र बेकायदेशीरपणान प्रकाशीत करपांत फुडाकार घेतलो. तेन्ना १८९५ च्या डिसेंबरांत संघटनेच्या मुखेल कार्यकर्त्यांक अटक जाली. लेनीनाक पंदरा म्हयन्यांखातीर बंदखणींत दवरलो आनी मागीर सायबेरीयांत शूशीन्स्कय हांगा तीन वर्सा हद्दपार केलो (१८९७) . त्या काळांत लेनीनी वाचप आनी बरोवप चालूं दवरलें. सायबेरियांत हद्दपारींत आसतना नड्येअझड क्रूपस्कय (१८६९-१९३९) ही संघटनेंतली ही हद्दपार केल्ली सहकारी तरणाटी ताका मेळ्ळी. ती एका सरकारी अधिकाऱ्याची धूव आशिल्ली. लेनीन तिचेकडेन २२ जूलय १८९८ वर्सा लग्न जालो.शेवटामेरेन ती लेनीनाची खसगी सचिव आनी काॅमरेड आशिल्ली. हद्दपारीत ताणें सिडनी आनी ब्रीआट्रीस वेब हांच्या इंडस्ट्रीअल डॅमाॅक्रॅसी ह्या ग्रंथाचें रशीयन भाशेंत भाशांतर केलें, पक्षाचे सगळे गुपित पत्रवेव्हार ती पळयताली. इनेसा नांवाची ताची आनीक एक मोगिका आशिल्ली. या डॅव्हलपमेंट आॅफ कॅपिटॅल्झिझम इन रशिया ह्या म्हत्वाच्या ग्रंथाचें लेखान लेनिन ह्या टोपणनांवान पुराय केलें. (१८९९), हद्दपाराची मुदत सोंपल्या उपरांत (१९००) लेनिनान रशियन सोशल डॅमोक्रेटीक लेबर पार्टिच्या कार्यांत भाग घेवपाक सुरवात केलाी. त्याच वर्सा रशिया आनी अस्तंमत युरोपांतल्या मार्क्सवादी गटांक एकठांय करपाखातीर लेनिनान झुरिक हांगा प्ल्येखानाॅव्ह, मार्ताव्ह आनी हेर फुडाऱ्यांची भेट घेवन इस्क्रा (किट) हें नेमाळें सुरु केलें. १९०२त लेनिनाची व्हाॅट इज टु बी डन ही पुस्तिका प्रसिद्द जाली. फुडे वीस वर्सा लेनीनान पक्ष संघटना मजबूत करपाखातीर खूब कश्ट घेतले. ३० जूलय १९०३ दिसा पक्षाची परिशद सुरु जाली. ती पयली ब्रूसेलस आनी उपरांत लंडनाक भरली. तातूंत पक्षाची धोरणां , रचना ह्या प्रस्नाविंशी लेनीनाचे तीव्र मतभेद जालें. तातुंतल्यनूच पक्षांत बोलश्विहीक आनी मेन्शोव्हीक अशे दोन स्वतंत्र गट निर्मण जालें. इस्का हें मुखपत्र मेन्शोव्हिकांच्या ताब्यांत गेलें. लेनिनाचो गट बोल्शेव्हिक म्हल्यार भोवमताचो गट म्हणून वळखूपाक लागले. फुडें सुमार धा वर्सा लेनिनचो मेनशेव्हिकांकडेन पक्षांतर्गत लढो चालूच आशिल्लो.
१९०५त रशियेंत उठाव जाल्या उपरांत कांय काळ लेनिनान रशियेंत रावन प्रचार आनी पक्षकार्य केलें. पूण उपरांत परत तो देशाभायर गेलो. १९०७ त तो फिनलंंडनांतल्यान स्वित्झर्लंडाक गेलो. १९०८ थए १९१७ ह्या काळांत तों जायत्या युरोपीय देशांत राबितो केलो. लेनिनाचे जिणेंतलोे हो सगळ्यांत कठीण काळ. ह्या काळांत मार्क्सवादी पुस्तिका आनी नेमाळीं प्रकाशीत करुन ती गुपीतपणान रशियेंत पावोवप, बोल्शेव्हीक गटाचें संघटन करप, मेन्शेव्हिकांकडेन प्रतिवाद करप अशे कार्यांत लेनीन घुस्पल्लो. ह्या काळांतूच तांणे मटीरिअलीजम अॅंड इम्पिरिओक्रिटीसीजम (१९०९) हें पुस्तक बरयलें आनी तातूंत तात्विक भौतिकवावदापासून अलेक्झांडर बाॅगडॅनोव्ह आनी हेर बोलशेव्हीक नेते कशे पयस वतात ते दाखयलें. शेवटाक प्रागचे परिशदेंत (१९१२) वोलशेव्हीक आनी मेन्शेव्हीक हाांच्यांतले दुफाळीचेर शिक्कामोर्तेब जालें. लेनिनान आपल्या गटाक रशियन सोशल डेमोक्रेटीक लेबर पार्टी अशें नांव दिलें.१९१२ पसूनन रशियेंतल्या बोल्शेव्हिकांनी शासनाची परवानगी घेवन प्रावदा हें दिसाळे सुरु केले. तातुुंतूय लेनिनान जायतें बरोवप केलें. पयलें म्हाझूज सुरु जाल्या उपरकांत जायत्या युरोपीय देशांतल्या समाजवाद्यानी राश्ट्रीय भुमिकेंतल्यान आपापल्या देशाच्या युध्दययत्नांक फाटबल दिवन भांडवलदार वर्गाकडेन सहाकार्य करपाची भूमिका घेतली. हे क-तीन मार्क्सवादाच्या कामगार वर्गाच्या आंतरराश्ट्रीय एकजुटिच्या तत्वाकच बादा येता अशे लेनिनीचें मत आशिल्लें. ताकालागून ताणें युध्दविरोधी भुमिका घेतलीय ह्याच अदमासाक हेरगिरीच्या आरोपाखाला लेनिनाक ऑस्ट्रीय पुलिसांनी अटक केली. (1914). स्वित्झर्लंडाक वचपाचे अटीचेर ताका सोडलो. लेनिनान सम्राज्यशायी ही भांडवलदारशाहीची फुडली आवृत्ती आसा, हो आपलो म्हत्वपूर्ण सिध्दांत विशद करपी इम्पीरीअलिझम द हायसेट स्टेज फ कॅपिटीलिझम (1916) हो ग्रंथ बरयलो.
सऱियेचो झूयत्न क्रांतीकारक निश्फळ करतलो ह्या विश्र्वासान जर्मनीन लेनिनावांगडा क्रांतीकारक पालव दिलो. झारशाहीचो नाश केल्या उपरांत (फेब्रुवरी 1917) लेनीन 16 एप्रील 1917 दिसा जर्मनीन दिल्ले बंदीस्त रेल्वेंतल्यान तो रशिय.त आयलो. बोल्शेव्हिकांनी सत्त हातासपाखातीर उठाव करचो अशी आग्रही भुमिका लेनीनान घेतली. उपरांत ताणें उठाव करुन तस्सा हातासपकातीर बोल्शेव्हिकांचो संघटन करपाचेर भर दिलो. त्याच अदमासाक लीअन ट्रॉटस्की अमेरिकेंतल्यान रशियेंत परतलो. ताण् लेनिनाचें भुमिकेक फाटबळ दिलें. जुलयंत लेनिनाचे अटकेचो हुकूम
