कोंकणी विश्वकोश :४
Relativitatsprinzip, aether, gravitation 1918, gross naturforscher 1930, deutsche physik(खंड, १९३६-३७) हांचो आस्पाव जाता. दुस-या म्हाझुजा उपरांत ताका अटक जालीना पूण तो हायडलबर्ग सोडून मेसेलहाउझेन हांगा रावपाक गेलो.
लेपचा: एक जमात. ह्या लोकांची वसणूक अस्तंत भूतान, उदेंत नेपाळ आनी सीक्किम ह्या वाठारांत आसा. राॅंग आनी खांब आशे थांचे दोन पोटभेद आसात. मुळच्या लेपचांक राॅंग म्हणटात। खांबांत राजघराण्यातले लोक आनी ताणचे वंशज आसपाव जाता.
सुमार अडेचशें वर्सां आदीं सिक्किमांत भुतिया आनी लेपचा ह्या लोकांत बरोच काळामेरेन यादवी झूज चलतालें. ताका लागून थंयची शासनवेवस्था डळमळीन जाल्ली. दोनूय जमातींक एकामेकांचो राजा पसंत नाशिल्लो . देखून तांणी तिबेटांतलो धर्मगुरू लामा हाचेकडेन भासाभास करुन एका परकी राजाची सत्ता आपणायली. हो राजा तिबेटांतल्या खांब वाठांरातलो आशिल्लो। लामांचो एक पंगड वचून ताणें राजा जावपाक फाव आशिल्लो एक तरणाटो सोदून काएलो. तो आपल्या घराण्यातल्या कांय लोकांक घेवन सिक्किमचो राजा जाल्लयाचें जाहिर केलें.
लेपचा लोक हे मंगोलियन वंशाचे. ते डंचायेन मोटवे आसून तांचो रंग हळदुवो आसात. तांचे मूखामळ रूंद आनी चेपटें, नाक बसकें आनी दोळे तिरकस आसतात. दादल्यांक खाड-मिशो नासतात. ते केंस लांब वाऋयतात आनी तांचो आंबाऋो घालता.
तांच्यांत भायलो आनी दादल्यांचो भेस सारखोच आसता. भरभरीत रेशमी कपड्याचो सैलसर लांब झगो आनी ताचेर जाकिट असो तांचो भस आसता. जाकिटावयल्यान ते कमरामेरेन एक रुप्याचो सरपळेचो पट्टो बांदतात. केंस आनी बेसाक लागून दादलो आनी बायल पळोवंक सारकींच दिसतात. ह्या लोकांक न्हावपाक चडशें आवऋना. हे लोक स्वभावन मोगाळ, आनंदी आनी खेळाडू र्वती चे आसतात. घोड्याची, धांवपाची सर्त, कुस्त्यो, उडयो मारप आदी खेळ तांका आवडटात. विनोद आनी कोटी करपाक ते तरबेज आसतात.
लेपचा लोकांकत चालीस ते शंभर रुपया देज दिवचें पडटा आनी इतले पयशे जमसर दादल्याक रावचें पडटा. लेपचा लोखांत लग्नविधी खुबूच सादो आसता. एका गालिच्याचेर न्हव-यागेर जाता। एका गालिच्याचेर न्हवरो- व्हंकलेक दोगांकय बसोवन लामा दोगांयच्या गळ्या भोंवतणी वुलाचे पट्टे बांदता. उपरांत ते तांची अदलाबदल करुन परत ते तांच्या गळ्याक बांदतात आनी दोगांयच्या माथ्यार अक्षता उडयतात. उपरांत न्हवरो-व्हंकल एकाच पानांत जेवतात आनी एकाच पेल्यांत सोरो पितात. तेउपरांत जमिल्ल्या लोकांक जेवण वाडटात.
तांच्यांत विधवेक तेचपरीन घटस्फोटीत बायलेक परत लग्न करंक मेळटा. धकट्या देराकडेन केल्लया लग्नाक चड मान्यताय आसता. भुरगीं आशिल्ले विधवेन घरच्या भायर कोणाकडेन लग्न केल्यार तिचीं भुरगीं धकट्या देराकडेन उरतात.
उच्च र्णातले लेपचा लोक मड्याक लासतात आनी ताचो गोबोर न्हंयेंत उडयतात. पुरचे आदीं तीन दीस मड्याक आसनस्थ बसोवन दारतात. राॅंग लेपचांत मरणाुपरांत म्हयन्यान मांत्रिकावरवीं मतात्मयाक आहुती दितात.
चडशे लेपचा लोक बौध्द धर्माचे अनुयायी आसात. पून हो धर्म स्वीकार आदीं ते निसर्गधर्मी आशिल्ले आनी वेगवेगल्या निसर्ग शक्तीक भजताले. फळां, फुलां, धूप, दीप हाचेभायर देवांक ते सोरो-मांस अर्पण करतात। देवांक पुजप्यांक ते बिजुआ म्हण्टात.
तिबेटी लामा लेपाचें पुरोयतपण करतात. कांय लेपचा घरचे घराच शिक्षण घेवन लामा जातात जाल्यार कांय मठांत रावन. हे लोक भटके आशिल्ल्यान तीन परस चड काळ ते एकेकडेन रावनात. शेती हो तांचो मुखेल वेवसाय। रानां तोडून आनी झाडां जळोवन ते बीं घालतात। तांदूळ , मको, गंव,जंव आंदी धान्यां आनी भाजीपालो ते पिकयतात। धोणवान आनी व्हदलो सुरो घेवन ते रानटी श्वापदांची शिकार करतात.
हे लोक सगळ्या तरांचें मांस खातात. दुकराचें मांस, तशंच मको आनी मुरवा ह्या धान्यांपसून तयार केल्लो सोरो हें तांचें आवडीचें पेय. आधुनिकीरणाक लागून हेर जमातींप्रमाण, लेपचा जमातींतय तशें संस्कूतीक बदल जावंक लागल्यात.
लेपाक्षी: आंध्र प्रदेशांतलें एक कलाक्षेत्र. लेपाक्षी हो ल्हानसो गांव अनंतपूर म्हालांत हिंदुपूरचे उदेंतेक णव मैलांचेर आसा.
ह्या गांवाक लेपाक्षी हें नांव कित्याखातीर पडलें तेविशीं आरव्यायिका आसा ती अशी- विरुपण्ण हो व्यापारीसंघाचो मुखेली आनी विजयनगरच्या कृश्णदेवरायाचो कोशाध्यक्ष आसलो. वाठारांत विरभद्राची मूर्ती सांपडली, त्या जाग्यार ताचें देवूळ बांदपाचें थारावन विरुपण्णान देवळाचें बांदकाम हातांत घेतलें. ह्या कामाखातीर विरूपण्णान कृशणदेवरायाच्या खजिन्यांतलो पयसो वापरुन, खजिनो रिकामि केलो. पूण कल्याणमंडप तितलोच अर्दवट उरलो। कृश्णदेवरायाक जेन्ना आयल्या रिकाम्या खजिन्याची खबर कळ्ळी, तेन्ना ताणें विरुपण्णाक दोळे काडपाची शिक्ष दिली. तेन्ना विरुपण्नान स्वत: आपले दोळे कल्याणमंडपा लागसारचे घंसले. ताच्यो खुणो
