लोकशाय १७ व्या शेंकडद्यामेरेजचो मध्ययुगाचो काळ अर्निबंध शजेशाय आजी उमरावशायेचो आशिल्लो. ह्या काळांत इंग्लंडाच्या लोकांनी आपल्या ऑर्विल्ल लोकशायेचो हो पयत्तो महत्वाचो टप्पो. १५व्या शेंकडद्यांत इंग्लीश लोकांजी बिल ऑफ राइटस्'च्या रुपाज आजीकूय हक्क मेळोवल राजाचे अधिकार शिमित केले आजी लोकशायेच्या माणश्ि आजीक एक पावल फुडें पडलें तरीय पूण लोकशायेच्या विकासाक एवरी गती मेळ्ळी ती अमेरिकन राज्यक्रांती (इ.स.१७७६) आजी फ्रेंच शज्यक्रांती (इ.स. १७६९) ह्या दोन व्हड शजकीय घडणुकांजी. अमेरेिकल लनोकांजी ब्रिटीश सत्ता भायशवळ लोकशाय स्वरुपाची राज्यघटना तयार केली. त्या उपशांतच्या काळांत बन्याचश्या देशांजी आपल्यो राज्यघटना तयार करतञा हे घटळेतल्या तत्त्वांचे आदर्श मुश्वार दवश्ले. फ्रेंच शज्यक्रांती ही फ्रांझांतली अजियंत्रितशजेशाय, आयती उवावपी उमशवशाय आजी कर्मठ धर्मसंस्था हांचेआड लोकांजी केल्लो उठाव आशिल्लो. एवन्या अथनि लोकशाय शासळ स्थापन ताचेफाटली मूळ प्रेरणा इ.स. १७८९ची क्रांतीच आसली. अस्तंत देशांत आर्विल्ले लोकशायेची जडणघडण मुश्वेल ताकालागूज १८व्या शेंकडद्यांसावज युरोपांत शेतकी वेवसाय दुसन्या दर्जाचो थश्लो. यंत्रावयलें उत्पादल सुरू जालें. व्हड व्हड काररवाजे उबे जालते. हजाशंजी मजशां एकठांय काम कश्तंक लागल्तीं. अर्थीक विशमताय सरंजामशायेंतलते परस अदीक वाडत्नी, हे जवे उत्पादन वेवस्थेक लागूज पयलों कामगार वर्णात आनी उपरांत समाजाच्या मणव्ठया थशंत श्वातंत्र्याची, स्वतःच्या हक्काची जाणविकाय घट शिक्षणाचो प्रसार जावंक लागली आजी मतदान हक्काच्यो थशवीक काळाज वेंचणुको जावंक लागल्यो. तेएवातीर प्रौढ मताधिकार माब्य जालो, ह्यो सगळ्यो अर्थीक, राजकीय आजी शासकीय घडणुको प्रभाव २0 व्या शेंकडद्यांत आशियांतल्या देशांतूच पडली. लोकांचेंच, लोकांजी केल्ले, लोकांश्वातीश्चें शज्य म्हळ्याश् लोकशाय ही अब्राहम लिंकजाची व्याश्व्या सगळ्यांक वळश्वीची जाल्या. म्हाका गुलाम म्हणूज जशपाक जशें आवडपाचें जा, तशेंच मालक म्हणूल शवपाकूय आवडपाचे जा अशे ताचे उद्गार आशिल्ले. ताच्या ह्या उद्शाशजच लोकशायेची कल्पना उकती जाता. ‘भोवमतांवें शज्य' अशेंच लोकशायेचे वर्णन करू येता, ब्राइझाज लोकशाद्येची व्याख्या करतना, “लोकशाय शामजपद्दतीज मतदाजाच्या हक्कांक पात्र आशिल्लद्यांमदल्या चडशा कोंकणी विश्वकोश : ४ घेतिल्ले जिर्णय फावो तशे आसपाचे संभव अधिक आसतात. मात अल्पसंख्यांकूय आपल्या मताची कदर जातली असो लोकशायेंत विश्वास दिसता. तशेंच निर्णय घेवचेपयलीं प्रतिजिधींक आपलीं मतां उक्तावपाची पुशय मेकळीक आसता. हाकाच राजकीय समता अशें लाद्वपाचो प्रकार लोकशायेंत घडचो कहय अशी अपेक्षा आसता. लोकशाय म्हळ्यार दिवप - घेवप. भोवझसंश्व्यांक आपल्न्या हातांत आशिल्ले सतेच आपल्याक जाय तसो उपेण कश्रुं शकजा, कित्याक तर मानतांतं की आपले विचार उक्ते केल्याउपरांत भोवमताकडल्याल जो निर्णय घेवप जाता, तो मालूकूच जाय. आज अल्पमताज आशिल्लयाचे फाल्या भोवमत जावपाची शक्यताय आशिल्लयाञ लोकशायेंत सत्ताधारी पक्षाक हम करे सो कायदा' अशे बेपर्वाय वृत्तीज वाणपाक मेळजा, संयम बाळगूचो लाणता. हाचोच अर्थ असो की, ‘सहिष्णुताय' हें लोकशायेचें एक महत्वाचे एवाशेलतेपण जावन आझा. लोकशायेंत सगळ्यांक न्याय मेळटलो, कोणूच कोणाचेर जुलूम कश्चो ला, हाची एवात्री आसची लागता. आपल्याक जें समा दिसता तें करपाची मेकळीक हे पद्द्वतींत आशिल्लद्याल सगळेच कमी अठीक प्रमाणांत समाधानी आसतात. लोकशाय ही फकत एक शाझजपद्द्वती व्हय. सुसंघटित झमाजीक जीणेची गरज आजी व्यकेितस्वातंत्र्याचे मावळेची तीव्रताय लनgांत छेदन श्रुपकाएलेट्नी ती एक जिणेची पद्दत वा रीत जावन आसा. जियमीत सार्वश्रीक प्रौढ़ मतदान, जाणरी स्वातंत्र्य, लोकाभिमुश्व प्रशासन आली निपक्षपाती व्याय संस्था ह्या लोकशायेच्या मुरवेल घटकांवरवीं लोकशायेचे संवर्धज जावंक पावता. लोकशायेंत सामको सांचेबंदपणाय समा व्हय आजी तसो तो अपेक्षितूय जा. मतदाराच्या मतामतांच्या विवेचनांतल्याज आजी संघशातल्यान जिमाणेकडेन सत्य भायर येता आशिल्लयान आपले संपती, जात, लिंग वा विचार हाचेए मनशाची दजाँ आदारून जा, हें लोकशायेक समतेचे अधिश्ठाज आसता. तशेच घटनात्मक लोकशायेचीं दोन मुश्वेल एवाशेलपणां म्हळ्यार राज्य घटजा आजी राजकीय पक्ष. शज्यशासजाचेर जियंत्रण दवश्पी बुज्यादी तत्त्वां म्हळ्यार जाप्गांच्या हातांत झता आसता' अशे महळां. भोवसरव्यांकाच्या आदाशक ४९२ शश्वण करपाची तरतूद घटजेलूच करूज दवश्ल्लिी आसता. ताकालागूज
