Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/534

From Wikisource
This page has not been proofread.

फाउंडेशन ऑफ इथॉलॉजी,१९८१). तेचभशेन सिव्हिलाइझड मॅन्स एट डेडली सिन्स(१९७३) ह्या इंग्लीश शीर्शकाखाल उजवाडा आयिल्लो ताचो ग्रंथूय लोकप्रिय जालो.

नोबॅल इनामाभायर लोरेन्ट्स हाका युनेस्कोचें कलिंग पारितोशिक (१९७०), आंतरराश्ट्रीय पर्यावरण पारितोशिक(१९८०), हे भोवमान मेळ्ळे. येल, लॅायोला, लीड्स, बाझेल आनी ऑक्सफर्ड ह्या विद्यापिठांनी ताका सन्माननीय पदव्यो दिल्यो. तो ऑस्ट्रियन अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सेस, लंडनची रॅायल सोसायटी, अमेरिकेची नॅशनल अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सेस ह्या मानादीक संस्थाचो सदस्य आशिल्लो.

- कों. वि. सं. मं.

लोरेन्ट्स, हेंड्रिक आंटोन :(जल्म : १८ जुलय १८५३, आर्नम; मरण: ४ फेब्रुवारी १९२८, हार्लेम).

डच भौतिकीविज्ञ. प्रारणाच्या (तरंगरुपी ऊर्जेच्या) आविश्काराचेर चुंबकत्वाच्या जावपी परिणामासंबंदींच्या ताणें केल्ल्या संशोधनाखातीर ताका पीटर झीमान हाचेवांगडा १९०२ वर्साच्या भौतिकाच्या नोबॅल पुरस्काराचो भोवमान मेळ्ळो.

ताणे लायडन विद्यापिठांतल्यान १८७१ वर्सा गणित आनी भौतिक ह्या विशयांतली बी.एस्सी. पदवी घेतली. १८७२ वर्सा तो आर्नम हांगा रातीचे शाळेंत शिकोवपाक लागलो आनी तेन्नाच ताणें डॉक्टरेटाखातीर प्रबंध बरोवपाचें काम चालू दवरलें. १८७५ वर्सा ताका डॉक्टरेट मेळ्ळी आनी उपरांत तीन वर्सांनी लायडन विद्यापिठांत गणितीय भौतिकीच्या प्राध्यापक पदाचेर ताची नेमणूक जाली.

१९१२ वर्सा हार्लेम हांगाच्या टायलर फिजिकल कॅबिनेटचो अभिरक्षक आनी डच सोसायटी ऑफ सायन्सेसचो सचिव ह्या दोन पदांचो कारभार आपणायतकच लेगीत ताणें लायडन हांगा प्राध्यापक म्हणून दर एका सप्तकाक व्याख्यान दिवप चालू दवरलें. डॉक्टरेटीखातीर सादर केल्ल्या आपल्या प्रहंधांत लोरेन्ट्स हाणें प्रकाशाचें परावर्तन आनी (म्हळ्यार एका माध्यमांतल्यान दुस-या माध्यमांत रिगतना दिकेंत जावपी बदल)हांचें चड समाधानकारक स्पश्टीकरण दिवंक येतलें अशे तरेन जेम्स क्लार्क मॅक्सवेल हाच्या विद्युत चुंबकीय सिध्दांताचो विस्तार केलो.

लोरेन्ट्स हाच्या भौतिकींतल्या कार्याची व्याप्ती व्हड आसली तरी ताचो मध्यवर्ती हेत विद्द्युत, चुंबकत्व आनी प्रकाश हांच्यांतलो संबंद स्पश्ट करपी एकूच सिध्दांत एकठांय मांडपाचो आशिल्लो. ताणें गतिमान वस्तूसंबंदींच्या आविश्काराच्या अभ्यासांत मूलभूत कार्य केलें. नेदर्लंड्सांतल्या झाइडर झी ह्या नाममेच्या जमीन पुनरुध्दार प्रकल्पाखातीर पुनरुध्दाराचें काम चालू आसताना आनी तें पुराय जातकच सागरी उदकाच्या अपेक्षित आशिल्ल्या हालचालींचो अभ्यास करपाखातीर लोरेन्ट्स हाणें आठ वर्सा म्हत्वाचें सैध्दांतिक गणनकार्य केलें. ताचें हें कार्य द्रायुयामिकींत म्हत्वाचें थारलां.

लोरेन्ट्स इंग्लंडची रॅायल सोसायटी आनी अमेरिकेच्या नॅशनल अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सेसचो सदस्य आशिल्लो. लीग ऑफ नेशन्सच्या आंतरराश्ट्रीय बौध्दिक सहकार्याखातीर नेमिल्ले समितीचो १९२५ वर्सा तो अध्यक्ष आशिल्लो. ताणें बरयल्लीं दोन पाठ्यपुस्तकां १८८२ आनी १८८८ वर्सा उजवाडा आयलीं. ताचे चडशे म्हत्वाचे निबंद पी. झीमान आनी ए.डी. फॅाकर हांणी एच्.ए.लोरेन्ट्स: कलेक्टेड पेपर्स (९ खंड, १९३५ - ३९) ह्या नांवान उजवाडायले.

-कों. वि. सं. मं.


लोलयेंकार, अंजनीबाय :(जल्म : ८ सप्टेंबर १९३०, लोलयें - काणकोण)

Anjanibai Lolyenkar

प्रसिद्द गोंयची शास्त्रीय गायिका.घराण्यांत संगीत परंपरा आशिल्ल्यान तेच संस्कार भुरगेपणांत तिचेरय जाले आनी पिरायेच्या ७ व्या वर्सा सावन शास्त्रोक्त गायनाची तिका गोडी लागली. मुंबयचो नामनेचो गावपी आनी हार्मोनियम वाजोवपी रामचंद्र बँकराकडेन तिणें २५ वर्सा संगिताचे शिक्षण घेतलें. अंजनीबायचो गळ्यांतलो मंजूळ स्वर आनी तानेतलीं दमदारपणा हीं तिच्या गायनाचीं खाशेलपणा.

पंदरा वर्सांची आसतना गिरगांव (मुंबय)च्या इंडियन म्युझिकल सर्कलान वागळे हॅालांत खेपे तिची गायनाची मैफल घडोवन ङाडली. थंय तिका जी उत्स्फूर्त दाद मेळ्ळी, तातुंतल्यानूच तिका उर्बा मेळ्ळी. ऑल इंडिया म्युझिकल कॅान्फरन्स ऑफ कलकत्ता हांगासल्स मैफिलीन तिका व्हड भोवमान मेळ्ळो. दिल्ली, मद्रास, अहमदाबाद, सुरत, ग्वाल्हेर, हुबळी, धारवाड, पुणें, गोंय आदी कितल्याशाच सुवातींनी तिच्यो गायनाच्यो कार्यावळी जाल्यात. गिरगांव (मुंबय) हांगा आशिल्ल्या मराठा समाजाची इमारत उबी करपाक तिचें बरेंच योगदान आसा. तिच्यो धुवो सुवर्णा, संगिता आनी पूत साहीराम आवयची संगीत परंपरा फुडें व्हरतात. आपआपल्या मळार तांणी ल्हान पिरायेचेरूच नामना जोडल्या.

- कों. वि. सं. मं.