लोलयेंकार, गंगाधर दत्ता : (जल्म : २६ ऑक्टोबर १९३६, लोलयें, काणकोण).
सुटकेझुजारी. ताणें एस.एस.सी. मेरेन शिक्षण घेतलें. १७ सप्टेंबर १९५५ ह्या दिसा लक्ष्मी पैंगीणकार आनी सुर्यकांती फळ हांचे वांगडा ताणें मडगांवांत सत्याग्रह करपाचें थारायलें. १६ तारखेक तो पैंगीणच्यान भायर सरलो, पूण मडगांव पावतकच पुलिसांनी ताका दुबावानच अटक केली आनी १ वर्स बंदखणीची ख्यास्त दिली. जानेवारी १९५६त गोवा लिबरेशन आर्मीचो कार्यकर्तो विठ्ठल लोलयेंकार हाच्या मार्गदर्शनाखाल ताणें पैंगीण पुलाचेर स्फोट घडोवन हाडपाक वांटो घेतिल्लो. उपरांत पुलिसांची अटक चुकोवपाक तो आंगडी मार्गान मुंबय गेलो. भारत सरकारान तामपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
लोलयेंकार, जयवंत अंबू : (जल्म: १५ ऑक्टोबर १९३३, लोलयें, काणकोण).
सुटकेझुजारी. ताणें माध्यमिक मेरेन इंग्लिशींतल्यान शिक्षण घेतलें. नॅशनल काँग्रेस गोवा हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. पत्रकां लावप, बसकांनी वाटे घेवप असलीं कामां तो करतालो. सिंधुताई देशपांडे हिच्या फुडारपणाखाल ताणें १७ फब्रुवारी १९५५ ह्या दिसा काणकोणच्या गांवडोंगरी वाठारांत सत्याग्रह घडोवन हाडलो. तेचपरी हेर वांगड्यांक घेवन काणकोण पुलीस ठाण्याचेर मोर्चा व्हेलो. १३ जुलय १९५५ ह्या दिसा पुर्तुगेज पुलिसांनी ताका अटक केलो आनी प्रादेशिक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून आठ वर्सा बंदखणीची ख्यास्त तेचपरी दंड भरपायेक कसर जाल्यार आनी दोन वर्सा बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. २६ ऑगस्ट १९५९ ह्या दिसा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली. भारत सरकारान १५ ऑगस्ट १९७२ ह्या दिसा तामपत्र दिवन सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
लोलयेंकार, पेरु जिवा :(जल्म : १३ एप्रिल १९१५, आगस, लोलयें).
सुटकेझुजारी. तो नॅशनल काँग्रेस गोवा हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. बसकांनी वांटो घेवप, भूंयगत कार्यकर्त्यांक आदार दिवप, तांकां मार्गदर्शन करप असलीं कामां तो करतालो. आगस माशें हांगाच्या पुलाचेर स्फोट घडोवन हाडपाचो ताणें यत्न केल्लो. पुर्तुगेज पुलिसांनी ताका धरपाचें फर्मान काडिल्लें. फुडें पुलिसांनी ताका अटक केली आनी देड वर्स बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. पूण उपरांत ९ म्हयन्यांनीच ताची सुटका जाली. भारत सरकारान तामपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
लोलयेंकार, शिवराम : (जल्म : २७ सप्टेंबर १९१४, लोलयें, काणकोण).
सुटकेझुजारी. ताणें प्राथमिक शिक्षण मराठी आनी पुर्तुगेजींतल्यान घेतलें. तो नॅशनल काँग्रेस गोवा हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. २६ जानेवारी १९५५ ह्या दिसा लोलयें हेंगा जाल्ल्या सत्याग्रहांत चाणें वांटो घेतिल्लो. तेन्ना पुलिसांनी ताका धरलो खून मार दिलो आनी चार वर्सा खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. तशेंच दंड भरिना जाल्यार आनीक दोन वर्सा बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. फुडें २४ एप्रिल १९५८ ह्या बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. १९७२ वर्सा भारत सरकारान तामपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. १८ जून १९८२ ह्या दिसा गोंय, दमण आनी दीव सरकारान मरणाउपरांत ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
लोहाणा : एक जमात. हाका लुहाणा अशेंय म्हण्टात. सिंध, काठियावाड, कच्छ, मुलतान बडोदा आदी वाठारांत हांची वसणूक आसा. तांचे उत्पत्तीविशीं जायतीं मतां प्रचलित आसात. तातुंतलीं कांय अशीं - (१) ते स्वताक रामाचो पूत लव हाचे वंशज मानतात. (२)ए.एम.टी. जॅक्सन ह्या इंग्लीश पंडिताच्या मताप्रमाण ते पयलीं लवण म्हळ्यार मिठाचो धंदो करताले आनी लवण शब्दाचोच फुडें लोहाणा शब्द तयार जाला आसूंक जाय.(३) श्री बर्टन ह्या पंडिताप्रमाण मुलतानालागसार लोहणपूर नांवाचो गांव आसा. हे थंयचे लोक आसूंक जाय.
तांचे उत्पत्तीविशीं जायतीं मतां मेळ्ळीं तरी ते मूळचे राजपूत आशिल्ले आनी राजकर्तेय आशिल्ले अशें मेनप जालां. अरबांनी सिंधाचेर घुरी घालचे आदीं अघम लोहाणा हो ब्राह्मणाबादचो राज्यपाल आशिल्लो. तो लाखी आनी सम ह्या वाठारांचो राज्यकारभार पळयतालो. ताणें आलोरेच्या राजाची सत्ता मान्य केलीना देखून त्या राजान लोहाणाचेर घुरी घाली. तेन्ना अघम पळून गेलो आनी ताचे भरगे शरण गेले. तेन्नाच्यान तांचें राजकीय वर्चस्व आनी दर्जो इतलो देंवलो, ते क्षत्रिय म्हणून लोक विसरले.
मुसलमानांच्या परतच परत जावपी घुरयांच्या त्रासांक लागून हे लोक मुलतान सोडून ताचे दक्षिणेक राजस्थानांत आयले. इ.स.च्या चवदाव्या पंदराव्या शतमानांत राजपुतांनी सौराष्ट्राचे घुरये घाल्यो चेन्ना तांचे अनुचर म्हणून ते गुजरातांत आयले.
तांचीं १३६ देवकां आसात. देवकांचीं नांवां मोनजात आनी जड वस्तू हांचेवयल्यान घेतिल्लीं आसात. रांडेलमाता ही तांची कुलदेवी. कांय जाण सिंधू न्हंयेक दर्यापीर नांवाची देवता मानून तिका भजतात. नगसिंगजी हेंय तांचें एक दैवत आसा. तांच्यांत खास अशी रामभक्तीय आसा. रामनम ते व्हडा उमेदीन मनयतात.त्या दिसा दर एकल्यागेर
