फ्राँटियर्स (१९६३), द कास्ट सिस्टीम (१९६४), इंटरव्हल ड्युअरिंग पलिटिक्स (१९६५), फ्रॅग्मेन्ट्स फ वर्ल्ड माइंड (१९६६), वाल्मीकी और वसिष्ठ, क्रांती के लिये संघटन हे गेरंथ प्रसिद्द आसात. नेमाळ्यांनी उजवाडा आयिल्ल्या ताच्या कांय स्फुटलेखांचे मराठी अणकार श्रीमती इंदुमती केळकर आनी श्रीपाद केळकर हांणी अन्तहीन यात्रा, ललित लेणी (१९७१), दोन हत्यारे सत्ताधा-यांची : भाषा आनी जाति (१९७१) ह्या नांवांनी उजवाडा हाडल्यांत. हालीं ताचे आनीक कांय स्फुटलेख समता आनी समृध्दी (१९७७), भारतीय श्ल्प (१९८१), मार्क्सवाद - समाजवाद (१९८१), अल्प प्रमाणयंत्र (१९८४), नर-नारी (१९८४), शेत - शेतकरी - भूसेना (१९८४), जातिप्रथेचो तुरूंग (१९८४) ह्या शिर्षकांनी मराठींत उजवाडा आयल्यात.
संसदीय लोकशायेंतलो एक जबरदस्त विरोधी फुडारी म्हूण लोहियाचें नांव मानान घेवप जाता. ३० सप्टेंबर १९६७ दिसा दिल्लीच्या विलिंग्डन नर्सिंग होम हॅास्पिटलांत अष्ठीला ग्रंथीची (Prostate Gland) शस्त्रक्रिया ताचेर केली. तेउपरांत कांय दिसांनीच ताका मरण आयलें.
- कों. वि. सं. मं.
लौए, माक्स टेओडोर फेलिक्स फोन : (जल्म: ९ ऑक्टोबर १८७९, फाफनडॅार्फ; मरण २४ एप्रिल १९६०, बर्लिन).
जर्मन भौतिकीविज्ञ. १८९८ त शाळेतलें शिक्षण सोंपल्याउपरांत ताणें एक वर्स लश्करांत काम केलें. उपरांत स्ट्रॅसबर्ग विद्यापिठांत गणित, भौतिकी आनी रसायनशास्त्र ह्या विशयांचो अभ्यास केलो. १९०२ वर्सा बर्लिन विद्यापिठांत माक्स प्लॅाक हाच्या हातासकयल काम करून १९०३ वर्सा ताणें डॅाक्टरेट पदवी मेळयली. १९०५ वर्सा बर्लिन हांगच्या इन्स्टिट्यूट फॅार थिऑरेटिकल फिजिक्स हे संस्थेंत माक्स प्लांक हाचो सहाय्यक म्हूण ताची नेमणूक जाली.
१९०६ त विद्यापिठीय अध्यापक पदवी प्राप्त जाल्याउपरांत १९०९ वरेसा म्यूनिक विद्यापिठाचो तो अध्यापक जालो. थंय ताणें प्रकाशकीय, उष्मागतिकी आनी सापेक्षता सिध्दांत ह्या विशयांचें अध्यापन करून १९१२ वर्सा झुरिक विद्यापिठांत आनी १९१४ वर्सा फ्रँक फुर्ट हांगा भौतिकीचो प्राध्यापक म्हूण काम केलें. १९१६ त ताणें वुर्झवर्ग विद्यापिठांत युध्द विशयक संशोधन कार्य केलें. बर्लिन विद्यापिठांत १९१९ वर्सा भौतिकीच्या अध्यापक पदाचेर ताची नेमणूक जाली. १९४३ मेरेन तो ह्या पदार आशिल्लो. बर्लिन - डालेम हांगा स्थापन जाल्ल्या कैसर व्हिल्हेम इन्स्टिट्यूट फॅार थिऑरेटिकल फिजिक्सांत फौन लौए दुस-या संचालक पदाचेर आनी फुडें हे संस्थेचो तो उपसंचालक जालो. १९४६ त गटिंगेन हांगाच्या माक्स प्लांक इन्स्टिट्युटाचो कार्यकारी संचालक आनी ह्या विद्यापिठाचो प्राध्यापक आसलो. १९५१ वर्सा बर्लिन - डालेम हांगाच्या माक्स प्लांक इन्स्टिट्यूट फॅार रिसर्च इन फिजिकल केमिस्ट्री हे संस्थेचो संचालक आशिल्लो. तो १९५८ वर्सा निवृत जालो.
१९१२ त ताणें क्ष- किरणांच्या विवर्तनाचो सोद लायलो. बर्लिन विद्यापिठांत आसतना अतिसंवाहकतेविशीं ताणें केल्लो म्हत्वाचो वावर फुडें एफ् लंडन आनी एच् लंडन हांच्या अतिसंवाहकता सिध्दांताखातीर उपेगी थारलो. पुंजसिध्दांत, कॅाम्पटन परिणाम, अणूचें विघटन ह्या संबंदीं संशोधन आनी बर्लिनच्या इन्स्टिट्यूट फॅार थिऑरेटिकल फिजिक्स हे संस्थेंत माक्स प्लांक हाच्या एंट्रॅापी हे संकल्पनेचो उपेग करपासंबंदी म्हत्वांचें कार्य केलां.
१९४४ - ४५ वर्सा ताणें भौतिकीचो इतिहास ग्रंथरुपान बरयलो. ताच्यो चार आवृत्त्यो घेवनूय सात भासांनी तांचीं भाशांतरां जाल्यांत. १९०७ वर्सा ताणें सापेक्षता सिध्दांताच्या उपयोजनांचेर सात निबंद उजवाडायले. १९११ वर्सा व्यापक सापेक्षता सिध्दांताचेर ग्रंथ बरयलो. १९३७-४७ ह्या काळांत ताणें अतिसंवाहकता ह्या विशयाचेर १ ग्रंथ आनी १२ निबंद बरोवन उजवाडायले.
क्ष-किरण विवर्तनाच्या (क्ष-किरण) सोद लायिल्ल्याखातीर ताका १९१४ वर्साचें भौकिकीचें नोबॅल पारितोशिक फावो जालें. ह्याशिवाय बॅान स्टटगार्ट, म्यूनिक, बर्लिन, मँचेस्टर आनी शिकगो ह्या विद्यापिठाच्यो डॅाक्टरेट पदव्यो तशेंच लँडेनबर्ग पदक, माक्स प्लांक पदक, कलकत्याचे इंडियन अॅसोसिएशनचें भांगरा पदक हे सन्मान फावो जाले.
तो बर्लिन अॅकॅडेमी ऑफ सायन्स, रशियन अॅकॅडेमी, अमेरिकन फिजिकल सोसायटी, लंडनची रॅायल सोसायटी ह्या मान्यवर संस्थाचो वांगडी आसलो. १९४८ त तो इंटरनॅशनल युनियन ऑफ क्रिस्टेलोग्राफी ह्या संघटनेचो सन्माननीय अध्यक्ष आसलो.
ताचें हें सगळें कार्य (Gesammette Schriften und Vortrage) ह्या शिर्षकाच्या तीन खंडांनी १९६१ वर्सा संग्रहीत केल्लें आसून तातूंत ताचें आत्मचरित्रय आसा.
ताणें लायिल्ल्या क्ष-किरणांच्या सोदाक लागून शास्त्रज्ञान स्फटिकाचे संरचनेचो अभ्यास करपाक आनी आधुनिक इलेक्ट्रॅानिकांतल्या घन अवस्था ह्या म्हत्वाच्या क्षेत्रांची सुरवात जाली.
- कों. वि. सं. मं.
ल्यूइस, सिंक्लेअर : (जल्म : ७ फेब्रुवारी १८८५, सॅाकसेंटर, मिनेसोटा, अमेरिका; मरण: १० जानेवारी १९५१, रोम).
अमेरिकन कादंबरीकार. ताचें पुराय नांव हॅरी सिंक्लेअर ल्यूइस. १९०७ वर्सा येल विद्यापिठांतल्यान ताणें पदवी घेतली. कांय वर्सां ताणें पत्रकार म्हणून काम केलें. न्युयॅार्कांतल्या कांय प्रशासनसंस्थांनीय ताणें नोकरी केली.
नामनेचो साजवादी अमेरिकन कादंबरीकार अप्टन
