निर्माण जालां, हाचेर चडशा वांगड्यांनी भर दिल्लो. हाका लागून भेटेवेळार बादशाह पंचम जॅार्ज हाणें हिंदुस्थानांत आनी लॅार्ड मोर्ले हाणें ब्रिटीश पार्लमेंटांत फाळणी रद्द जाल्ल्याचें घोशीत केलें. फुडाराक , भारत स्वतंत्र जातकच, भारत आनी पाकिस्तान अशी अखंड भारताची फाळणी जाले उपरांत अखंड बंगालचो उदेंत वाठार उदेंत पाकिस्तान म्हण पाकिस्तानाचो वांटो जालो आनी अस्तंत बंगाल भारत राश्ट्राचें एक राज्य (बंगाल राज्य) जालें. उदेंत पाकिस्तान अखंड पाकिस्तानांतल्यान भायर पडले उपरांत (१६ डिसेंबर, १९७१), उदेंत पाकिस्तानाचें बांगलादेश हें नांव धारण करून स्वतंत्र राश्ट्र निर्माण जालें.
- कों. वि. सं. मं.
वंशवाद : वंशीक गुणधर्माचेर आदारीत एक पारंपारीक विचारसरणी. अनुवंशीक कुडीचीं लक्षणां आनी व्यक्तीमत्वांतले गुणदोश हांचे मदलो संबंद दाखोवपी कार्यकारणभाव दाखोवपी एक सिध्दांत. मनशाची बुध्दीमत्ता आनी कार्यक्षमता ही ताका वांशीक परंपरेन मेळिल्ली आसता अशें हो सिध्दांत प्रतिपादन करता. तेखातीर अमुकच एका वंशांतलीं मनशां दुस-या अमुकच एका वंशांतल्या मनशांपरस वेगळीं जावप स्वभावीक आसा. हातुंतल्यानच फुडें वांशीक भेदाभेदाची आनी वांशीक उच्च - निचतेची कल्पना मुखार आयली.
वंशवादाची बसका जीवशास्त्र आनी समाजीक शास्त्र अशा दोन शास्त्राचेर आदारीत आसा. जिवशास्त्राप्रमाण थारावीक मनीस गटांत कात, दोळे, केंस, हांचो रंग, तशेंच कांय अवयव विशेश करून दोळे, नाक, कान, ओंठ, केंस हाचे प्रकार आनी मापां तशेंच संबद कुडिचें माप समान मेळटात. तशेंच धर्म, भास, रिती-रिवाय, कुटूंब पद्दत आनी समाजीक परिसर हांचो मनशाच्या वर्तनाचेर आनी पर्यायान गुणधर्माचेर प्रभाव पडटा आनी म्हणून थरावीक समाजीक परिस्थितींत वाडिल्लो वा उरिल्लो मनीस थारावीक गुणदोश क्षमता तशें बुध्द क्षमता बाळगिता. म्हणून समाजीक परिस्थितीचो फरक स्वभाव क्षमता फरक घडोवपाचो संभव दिसता.
वंशवादाचे पारंपारीक विचारसरणेक चार्लस रॅाबर्ट डार्विनच्या उत्क्रांती वादांत बरीच चालना दिली आनी चेन्नाच्यान वंशउच-निचतेचे संकल्पनेक जलप्राप्त जालें. फुडें खुबशा वंशीक श्रेश्ठत्वाच्या पुरस्कर्त्यांनी डार्विनच्या उत्क्रांती वादाचेर आदारीत वंशवादाक चालना दिली. जोझेफ आर्तियोर त काँत गुदिल्हो(१८१६-१८८२), हॅास्टेन स्टिव्हर्ड चँबर लँड, लुडव्हीक व्हुल्टमान, एच्. एफ. के. गुथूर (जर्मनी), लॅाथोक स्टोर्डव्ह, मॅडीसन ग्रँट (अमेरिका), चार्लस किंग्जली, रडयर्ड किपलींग (इंग्लंड) हे वंशवादचो सिध्दांत मांडपी कांय मुखेल विचारवंत लेखक.
वंशवादाचे विचारसरणेन संवसारभर आपलो असो एक इतिहास घडयला. वंशवादाच्या सिध्दांताचो आदार घेवन कांय जाणांनी उच्च - निचतेचो कस लावन समाजीक, अर्थीक तशीच राजकीय असमता प्रस्थापित केली. ग्रीक आनी रोमन साम्राजांतली गुलामगिरी, १७ ते १९ व्या शेंकड्यामेरेनची युरोपी राश्ट्रांचो वसाहतवाद, अमेरिकेंतल्या गो-या- काळ्या (निग्रो) लोकांमदलो वंशभेद, जर्मनींतलें हिटलर प्रणीत ज्यू हत्याकांड आनी दक्षीण आफ्रिका प्रजासत्ताकांतल्या ब्रिटीश राजकर्त्यांचो वर्णव्देश हीं वंशवादांतल्यान निर्माण जाल्लीं समाजीक आरिस्टां आसात. ह्या आरिश्टांनी मानवी समाजाखतीर एक काळोकिट्ट इतिहास निर्माण करून दवरलो. ग्रीक आनी रोमन साम्राज्यांत जाल्लो गुलामांचो छळ, वसाहतवाद्यांनी केल्ली वसाहतींतल्या मूळ लोकांची समाजीक अर्थीक, संस्कृतीक पिळवणूक ज्यू हत्याकांडात जाल्ली ६० लाख ज्यूंची हत्त्या ह्यो वंशवादाच्या दुश्परीणामांचो कांय देखी.
वंशवादाच्या सिध्दांता फाटल्यान तर्कसंगत असो शास्त्रीय आदार ना अशी विचारसरणी आयचे घडयेक मुखार आयल्या आसली तरी आजय प्रगत तशेंच अपर्गत देशांनी वंशभेद पळोवंक मेळटा. भारतीय समाजांतल्या जातीवादा फाटल्यान हेंच वंशभेदाचें तत्व दिसता.
वंशवादा फाटल्यान शास्त्रीय आदार ना दाची प्रचिती जायत्या तरांनी दिसून आयल्या. फाव तशी संद मेळ्ळी आनी जाय ती सुविधा प्राप्त जाली जाल्यार खंयच्याय वंशांतलो मनीस आपली कार्यक्षमता आनी बुध्दीक्षमता दाखोवंक शकता, हे सप्रमाण सिध्द जाल्लें आसा. तशेंच आयचे घडयेक खंयचोय एक वंश संकरणाबगर उरूंक ना. आपल्याक उच्च समजुपी वंशांक लेगीत हेर वंशाचें मिश्रण जाल्लें दिसता. आधुनिक प्रभावी प्रसार माध्यमाक लागून संस्कृतींचें आधान - प्रधान सोंपें जाल्ल्या कारणान आयज खंयच्याच एका गटाची संस्कृती भरसणीबगर उरूंक ना. जिवशास्त्रीय नदरेनय वंश संकल्पना तिगून उरना. जिवशास्त्राप्रमाण सद्या हयात आशिल्ली संपुर्णमानव जमात होमो- सेपीयन आसून ते सगळेजाण एकाच साठ्यांतल्यान निर्माण जाल्ले आसात. जे शारिरीक भेद दिसतात तांचो कार्य वा बुध्दी क्षमतेकडेन संबंद लावंक मेळना.
नैतिक नदरेन गुन्यांव थारपी वंशवाद कायद्दाखालाय गुन्यांव म्हणून मानून घेतला. संयुक्त राश्ट्राच्या आंतरराश्ट्रीय कायद्याखाला राश्ट्रीय, वंशीक, जाती वा धर्मीक गटाचे बाबतींत समुदायीक हत्या. मानसीक वा शारीराक छळ, समुहाचे जीवन पद्दतीक बाधा, सक्तीचें संतती नियमान, ल्हान भुरग्याखातीर समुह बदलाची सवती आदी गुन्यांव थारयला. नैतिक तशें कायदेशीर रितीन वंशवादाचें खंडन केलां आसलें तरी वंशवादाची कीड पुरायेन नश्ट जावंक ना. जरी आदलेपरीन वंशवाद प्रभावीपणान दिसता आसलो तरी हांगा थंय ह्या नात्या रुपान तो तकली वयर काडिल्लो दिसता. शिक्षणाक, अर्थीक,
