हें वजन प्रचारांत हाडलें.
सुमार २५०० वर्सां आदीं भारतांत वापरपांत येवपी 'पूरण' हें वजन णवव्या शतमानांत पंजाब आनी उत्तर भारतांतल्या हिंदू राजांचे कारकिर्दींत वापरांत आयलें. ११९१ त मुसलमान राजकर्त्यांनी हें वजन आपणायलें. हें वजन 'टंक' ह्या नांवाखाल १४८८ मेरेन आनी उपरांत वराह ह्या नांवाखाल कांय काळ प्रचारांत आशिल्लें. वेदकाळांत आर्यांनी शतरक्तिका हें १०० रती एद्या आशिल्ल्या नजमाची सुरवात केली. मुसलमान राजकर्त्यांनी हें वजन आपणायलें. पंदराव्या शतमानांत शेरशाह आनी अकबर ह्या राजांनी तोळो, शेर मण हीं वजनां वापरांत हाडलीं. वेगवेगळ्या संख्येच्या तांब्याच्या नाण्यांच्या वजनांवयल्यान शेराचें वजन ३० दाम, जहांगिराच्या काळांत ३६ दाम जाल्यार शहाजहान हाच्या काळांत ४० दाम आशिल्लें. मराठेशाहींत शेर, मण हीं वजनांची एककां प्रचलित आशिल्लीं. पूण तांचीं मुल्यां वेगवेगळेकडेन वेगवेगळीं आसताली. तशेंच त्या काळांत लांबाय मेजपाक हाताच्या कोपरासावन मदल्या बोटाच्या तोंकामेरेनची लांबाय क्युबिक हें अंतर एकक म्हूण वापरताले. वेरूळ हांगाच्या लेण्याच्या अभ्यासावयल्यान ह्या एककाची लांबाय १८ इंच (४५७.२ मिमी.) आसुये ह्या एककाक त्या काळांत हस्त ह्या नांवान वळखताले. ह्या हस्ताचो ल्हान भाग म्हळ्यार आंगूळ आनी एका हस्ताचीं २४ आंगळां मानताले.
ब्रिटीश काळांत भारतांत आनी मापांत एकवाक्यता हाडपाखातीर १८६७ लावन यत्न करपाक लागले आनी तेप्रमाण केंद्रीय आनी प्रांतीय स्थरांचेर अधिनेम केले. पूण तांची फाव ती अंमलबजावणी जावंक नाशिल्ल्यान टन, शेर, छटाक तशेंच तोळो ह्या वजनांक मान्यताय दिवपांत आयली. वेगवेगळ्या वाठारांतल्या शेरांतली तोळ्यांची संख्या वेगवेगळी आशिल्ली. देखीक : सुरतेचो शेर ३७ तोळ्यांचो.(मुंबयचो २८ तोळ्यांचो आनी बेळगांवचो २० तोळ्यांचो). मुंबय सरकारान १९३२ त वजन मापांत एक सुत्रीपणा हाडपाचे नदरेन केल्ल्या अधिनेमाप्रमाण मुंबय शेर = ८० तोळे, मुंबय मण = ४० शएर अशें निश्र्चीत केलें. तेचवांगडा भांगर आनी रुप्याखातीर १ तोळो = १८० ग्रेन, एक वाल = १/४० तोळो = ४.५ ग्रेन, १ रती = १/६२ तोळो हीं वजनां थारावपांत आयलीं. तेभायर अॅव्हर द पॅाइझ आनी अॅपॅाथेकरीज वजनांय ब्रिटीश पद्दतीप्रमाण वापरांत आशिल्ली.
भारतांत १९५६ त मॅट्रिक पद्दत घेवपाखातीर संसदेन अधिनेमाक मान्यताय दिली आनी १९५८ सावन हो अधिनेम चालीक लागलो. ह्या अधिनेमा प्रमाण मॅट्रिक वजनावांगडा आडलीं वजनांय कांय काळ चालू उरलीं. पुराय म्रट्रिक पद्दत वापरांत हाडपाखातीर धा वर्सांचो काळ लागलो. धान्यांची देवाण - घेवण वजनान आनी द्रव पदार्थांची मापान करची अशें निश्र्चीत जालें. ह्या अधिनेमांत मीटर आनी हांचे आद्य नमुने इंटरनॅशनल ब्यूरो ऑफ वेट्स अँड मेझर्सकडल्यान विकते घेवन भारतांतल्या नॅशनल फिजिकल लॅबोरेटरीकडे अभिरक्षा आनी देखभाल हांचे खातीर दिवपाविशीं आनी राज्य सरकाराखातीर राश्ट्रीय मुखेल मानकांकडे अधिप्रमाणित आशिल्ले संच तयार करपाखातीर तरतुदी करपांत आयल्यो. हे खातीर इंटरनॅशनल ऑर्गनायझेशन ऑफ लिगल मॅट्रॅालोजी ह्या आंतरराश्ट्रीय संघटनेचो १९५६ त भारत वांगडी जालो. भारतीय मानक संस्था वजनां आनी मापां हांच्या विनिर्देशांत येवपी अडचणींचेर सल्लो दिवपी तमत्रिक संस्था म्हूण कार्य करता. प्रत्यक्ष वेव्हारांत वापरपाचीं वजनां, मापां पळोवन तांचेर शिक्के मारपाविशीं आनी तेखातीर नियंत्रकापसून निरिक्षणामेरेन अधिकारी नेमपाविशीं अधिनेमांत तरतुदी आसात. वजनां, मापां तपासणेखातीर दाखल करपाविशींचे आदेश दिवप, तेखातीर गरजेच्या थळार प्रवेश करप आनी तीं ताब्यांत घेवप आदी अधिकार निरिक्षकाक आसात. वजनां, मापांच्या आनी उपकरणांच्या उत्पादकांक दुरुस्ती करप्यांक आनी वेपाऱ्यांक सरकारी परवानो घेवचो पडटा. प्रमाण वजनां, मापां हेरांचो वापर करपाक बंदी आसा. वेपारी आदिनी तशेंच अधिकाऱ्यांनी नेमांचो भंग केल्यार ते शिक्षेक पात्र थारतात. मॅट्रिक पद्दत ही दशमान पद्दत आसा. म्हळ्यार तिच्यांतली सगळीं ल्हान व्हड एककां मूलभूत एककाच्या १० च्या वा १० च्या पुर्ण घाताच्या (जशे १०० = १०२, १००० = १०३,१/१०० = १०-२) पटीन आशिल्ल्यान गणित कृत्यां करपाक सोपें जाता हो हे पद्दतीचो खाशेलो फायदो आसा. ह्यो पटी मूळ एककाक कांय उपसर्ग लावन उक्तावपाक येतात. ते उपसर्ग अशे - मॅट्रिक पद्दतींतले उपसर्ग:
डेका = १० डेसी =१०-१ हेक्टो =१०२ सेंटी =१०-२ किलो =१०३ मिली =१०-३ मेगॅ =१०६ मायक्रो =१०-६ गिगॅ =१०९ नॅनो वा मिलीमायक्रो =१०-९ टेरा =१०१२ पायको =१०-१२ पेटा =१०१५ फेम्टा=१०-१५ एक्झा =१०११८ अॅट्टो=१०-१८
हे पद्दतीचो दुसरो फायदो म्हळ्यार तीं सगळ्या राश्ट्रांनी मान्य केल्ली आशिल्ल्यान तिच्यांत उक्ती केल्लीं राशीमुल्यां सगळ्यांत सहज समजतात.हे पद्दतीचो तिसरो फायदो म्हळ्यार ती सुसंगत आसा. म्हळ्यार दोन (वा चड) राशींच्या गुणाकारान वा भागाकारान मेळपी नवी रास आपशीच तिच्या फाव त्या मॅट्रिक एककांच्या स्वरुपांत मेळटा.
