पॉइझ पौंड १६ औंसांचो आनी ७,००० ट्रॉय ग्रेनांचो थारायलो. इ.स. १८४३ त मुखेल पौंड मानाक ७,००० ग्रेनांचो ॲव्हर द पॅाइझ पौंड थारायलो आनी ट्रॅाय पौंड ५,७६० ॲव्हर द पॅाइझ ग्रेनांचो करपांत आयलो. १९१३ त ३ ⅓ ग्रेनांचो ( ट्रॅाय औंसाचो १५० वो भाग ) इंग्लीश वा हि-याचो कॅरेट सादारण उपेगांत उरलो. वखदाच्या पुरवठ्याखातीर ॲव्हर द पॅाइझ पौंड, औंस आनी ग्रेन सर्वसामान्य वापरांत आयले. तेउपरांत १९६३ तल्या अधिनेमाप्रमाण सगळी इंग्लीश वजनां आनी मापां हांचे मेट्रिक पद्दतींतल्या वजनांत आनी मापांत परत व्याख्या करपांत आयल्यो आनी तेउपरांत दोन वर्सांनी राश्ट्रीय पावंड्यार हो बदल वेव्हारांत येवपाक सुरवात जाली. वेपाराखातीर इंपिरियल मानक पौंड आनी विज्ञान तशेंच तंत्रविद्या हातूंत आंतरराश्ट्रीय पौंड (= ०.४५३५९२३२ आंतरराश्ट्रीय किग्रॅ.) मूलभूत थारावपांत आयले.
अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांतल्यो वजन पद्दती : जार्ज वॅाशिंग्टन हाणें १७९० त चलन, वजनां आनी मापां हातुंतले एकविधतेचे गरजेकडे काँग्रेसीचें लक्ष व्हेलें. पूण उद्देग आनी वेपारांत इंग्लीश वजनांच प्रचारांत आशिल्लीं. ह्याच काळांत फ्रांसांत मॅट्रिक पद्दत वेव्हारांत येताली. पूण अमेरिकन इंगिली पद्दतीकडेनूच जुळोवन घेवपाचो यत्न केल्लो. एकुणिसाव्या शतमानाच्या मध्यासावन जशीं जशीं नवीं राज्यां संघांत आस्पावलीं, तशे तशें तांकां मानकांचे संच दिवपांत आयले. त्या शतमानाच्या निमाण्या काळांत मानक वजनाम आनी मापाच्या कार्यालयाचें कार्यक्षेत्र वाडयलें आनी १९०१ त सत्तेर आयिल्ल्या काँग्रेस अधिनियमान ताचें नॅशनल ब्यूरो ऑफ स्टँडर्ड्सांत रुपांतर जालें. ह्या ब्यूरोकडे भौतिक मानकां तयार करपाचें आनी मानक पद्दती प्रस्थापित करपाखातीर मादार दिवपाचें, तशेंच त्या विशयांतल्या संशोधनाचो वावर सोंपयल्लो. ह्या ब्यूरोवरवीं सगळ्या राज्यांचीं वजनां आनी मापां हांच्या विधिविधानांत वास्तव आनी एकविधता आयली.
भारतीय वजनां आनी मापां : वैदिक ग्रंथांत पुर्विल्ल्या काळांतल्या वजन पद्दतीची कांय प्रमाणआंत म्हायती मेळटा. वसिष्ठ धर्मसुत्रांत वजनां हीं गरजेची वस्तू आसून राजान तांच्यांत अचूकपण दवरूंक जाय अशें वर्णन आसा. मनु, याज्ञवल्क्य, वसुष्ठ, कौटिल्य तशेंच आपस्तंब धर्मसुत्रांत वजनां आनी मापां हातूंत फटिंगपणा केल्यार तो गुन्याव थारावन तातूंत प्रामाणीकरण दवरप गरजेचें सांगलां. मनुस्मृतींत रती वा तांबडी गुंज हे बीयेचो, वजनाचो मूलभूत एकक म्हूण उल्लेख आसा. गुजेचें सरासरी वजन १.७५ ट्रॅाय ग्रेन वा ११३.४ मिग्रॅ. थरता. मनस्मृती आनी याज्ञवल्क्यस्मृति हातूंत भांगर, रुपें आनी तांबें ह्या धंद्यांत वापरपांत येलपी गुंज आनी ताचेर आदारीत वजनाचें कोश्टक अशें: रुप्याखातीर (त्रसरेणू = १ लिक्शा; ३ लिक्शा = १ राजसर्षप; ३ राजसर्षप = १ गौरसर्षप; ६ गौरसर्षप = १ यव; ३ यव = १ कृष्णल वा रक्तिका (गुंज; २ कृष्णल वा रक्तिका = १ माष (उडीद) ; १६ माष = १ धरण वा पूरण ; १० धरण = १ शतमान. धान्यां, वखदां, मोलादीक खडे हांचीं वजनां वेगळे पद्दतीचीं आशिल्लीं. भांगर आनी तांब्या खातीर ५ कृष्णल वा रक्तिका = १ माष; १६ माष = १ कर्ष, अक्ष, तोलक, वा भांगर; ४ सुवर्ण = १ पल वा निष्क ; १० पल = १ धरण (भांगराचें).
मोहें जो दडो हडपेपा हांगाच्या उत्खननांत इ.स. आदीं तिसऱ्या शतमानांत वापरांत आशिल्लीं वेगवेगळे तरेचीं वजनां मेळ्ळेयांत. प्रमाणतेचे बाबतींत सिंधु संस्कृतींतलीं वजनां उल्लेख करपासारकीं आसात. हीं वजनां चर्ट, चुन्याफातर, पट्टिताश्म, पाटयेचो फातर, कॅल्सेडोनी, धवो सुभाजा ह्या सारक्या वेगवेगळ्या प्रकारच्या फातरांपसून तयार केल्लीं आशिल्लीं. तांच्या आकारांत तांच्या वजनमुल्यां प्रमाण आनी उपेगाप्रमाण फरक आशिल्ले. मोहें जो दडो हांगाच्या उत्खतनांत मेळिल्लीं वजनां १,२,४,८, १६,३२,६४,१६०,२००,३२०,६४०,१६००,३२००,६४००,८०००,१२८००० ह्या गुणोत्तरांत आसात. हातुंतलें सगळ्यांत व्हड वजन १०,७७० ग्रॅ. चें आसा. हांगा तागड्यो मात चड प्रमाणांत मेळूंक नात.
पुर्विल्ली भारतीय वजन पद्दत दोन वा चार आंकड्यांचे पटीन वाडपा ल्हान - व्हड विभागांचेर आदारिल्ली आशिल्ली. उपरांत इ.स. आदीं १२०० ह्या काळांत आर्य आनी हिंदू लोकांवरवी ८० आनी १०० ह्या संख्यांचेर आदारिल्ल्यो वजन पद्दती आयल्यो. तांणी धऱण (५०० ट्रॅाय ग्रेन, ३२.४ ग्रॅ.) आनी होन (६,७५० ट्रॅाय ग्रेन;४३७.४ ग्रे.) हांचो वजनां म्हूण भारतांत प्रसार केलो. तेउपरांत इ.स. आदीं ६०० च्या काळांत तुराणी लोक उत्तरेकडल्यान भारतांत आयले आनी तांणी होना जाग्यार ६,९१८ ट्रॅाय ग्रेन (४४७.९ ग्रे.) वजनाचो होन प्रचारांत हाडलो. इ.स. आदीं ३०० च्या काळांत ग्रीकांनी अस्तंत भारतांत अॅटिक वजनांचो प्रसार केलो.
कौटिलीय अर्थशास्त्रांतल्या एकुणिसाव्या अध्यायांत वजनां आनी मापां हांच्या प्रमाणाविशीं म्हायती मेळटा. तातूंत वजनांचें कोश्टक अशें आसा:१० माष वा ५ गुंजो १ माषक; १६ माषक = १ सुवर्ण वा कर्ष;४ कर्ष = १ पल ; ८८ गौरसर्षप = १ चांदीचें माषक ; १६ रुप्याचें माषक वा २० शैब्य दाणे (एके तरेचें कडधान्य) = १ धरण; २० तंडूल (तांदळाचे दाणे)= १ धरण (हिऱ्याचो); २० तुला = १ भार; १० धरण = १ पल; १०० पल = १ आयमानी १/२,२,४,८,१०,२०,३०,४०,१०० सुवर्णांचीं तशेंच धरणांचीं वडनां तयार करचीं.
इ.स. आदीं १० च्या काळांत उत्तर भारतांत ग्रीकांनी रोमन पौंडज हें वजन हाडलें. इ.स. आठव्या - धाव्या शतमानांत दक्षिण भारतांत राष्ट्रकूट वंशाच्या काळांत प्रचलित आशिल्ल्या वजनांत कलम (३२.६६ किग्रॅ.)हें वजन तमजावर आनी दक्षिण अर्काट भागांत विसाव्या शतमानांत चालू आशिल्लें. बाराव्या शतमानांत मुसलमान आनी पठाण लोकांनी भारतांत रत्तल (=७,००० ट्रॅाय ग्रेन;४७८ ग्रॅ.)
