Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/551

From Wikisource
This page has not been proofread.

प्रचलीत आशिल्ले. कॅरॅनझे हें एकक गोरवांमांसाच्या वजनाखातीर, १०० लीव्हरांचो क्विंटल जड वेपारी वजनाखआतीर जाल्यार, जहाजांतल्या मालाखातीर टन हें एकक वापरताले. टन द मीर हें प्वे द मार पद्दतींत २,००० लीव्हरांचें वजन आशिल्लें. पोरनो रोमन पौंड पेरिसांत १७३२ मेरेन वखदी वजनाखातीर वापरांत आशिल्लो. तेउपरांत ताच्या जाग्यार प्वे द मार हें वजन आयलें. तशेंच ग्रो आनी ग्रेन हांचीं नांवां द्राकमे आनी स्क्रूपल अशीं जालीं.

हेर देश: जर्मनींत मोलादीक धातुखातीर कोलोन मार्क हें प्रमाणभूत वजन १५२४ त थारावपाक आयलें. ताचें विभाजन अशें आशिल्लें.१ मार्क = ८ औंस = १६ लॉथ = ६४ क्विंटीन = २५६ फेनिग(वा डेनियर)= ४,३५२ एशेन. भांगर आनी रुप्याखातीर फ्लॉरेन्स पौंड प्रचारांत आशिल्लें आनी ताचें विभाजन अशें आशिल्लें - १२ औंस = ९६ ड्राक्मा = २८८ दिनारी = ६,९१२ ग्रेन(= ४४८ ग्रॅ). सगळ्या तरेच्या वेपारी वजनांखातीर हेंच वजन कायदेशीर आशिल्लें. स्पेन आनी ताच्या सगळ्या वसाहतींत कॅस्टिलचें मार्क वजन कायदेशीर आशिल्लें.(१) मार्क = ८ औंस = ६४ ओखावा = १२८ अडार्म = ३८४ टोमीन ४,६०८ ग्रेन (= २९८.६ ग्रॅ.). (२) मार्क = १ पौंड = ७,१०० इंग्लीश ग्रॅन ( = ४६० ग्रॅ.). ह्याच मार्कान भांगराचेंय वजन करताले. पूण ताचें विभाजन अशें आशिल्लें: १ क्विंटल = ४ अरोबा = १०१.४ इंग्लीश पौंड चिनी वेपारी मालाचें मुखेल वजन पेकल हें आशिल्लें: १ पेकल = १०० कॅटी = १३३.३ इंग्लीश पौंड ; १ कॅटी = १६ टील = १,६०० काँडोरीन.


इंग्लीश वजनां:(आठवें ते एकुणिसावें शतमान). मर्शियाचो राजा ओफा (७५७-९६) हाणें सुरू केल्लया नव्या नाण्यांत २२.५ ग्रेन (१.४६ ग्रॅ.)वजनाची रुप्याची पेनी मूलभूत आशिल्ली.हीं नाणीं १५२७ मेरेन इंग्लीश वजन पद्दतीक प्रमाणभूत आशिल्लीं. ही पेनी 'पेनी स्टर्लिग' ह्या नांवान वळखताले आनी ती अरबी रुप्या अरद्या दि-हेमाचेर आदारीत आशिल्ली (सुमार ३.२२ - २३ ग्रेन). ही वजन पद्दत सारकी अरबी पद्दती भाशेन आशिल्ली. पूण तिच्यांतलो औंस २० पेनींच्या वजनाबरोबर आशिल्लो आनी पौंड १२ औंसांचो म्हळ्यार ४५० ग्रेनांचो आशिल्लो. हाका टॉवर पौंड म्हणून वळखताले. फुडें १५२७ वर्सा हे पद्दतीजाग्यार ट्रॉय वजन पद्दत चालींत आयली.

तिसरो हेन्री हाणें १२६६ वर्सा अध्यादेशावरवीं पौंडाची निश्र्चीत व्याख्या थारायली. पूण रुप्या पेनी आदलेवरी २२.५ ग्रेनांचीच आशिल्ली. नाण्यांचो पौंड ५,४०० ग्रेनांचो आनी वेपारी पौंड ६,७५० ग्रेनांचो उरलो. ह्या अध्या देशांतलो १५ औंसाचो पौंड, रुप्याच्या आनी वेपारी मालाखातीर वापरांत आशिल्ल्या पुर्विल्ल्या ॲटिक मिनाचेर आदारिल्लो आशिल्लो. हें वजन भुमध्य सामुद्रिक वेपारांत, तेराव्या शतमानामेरेन अस्तंत युरोपांतल्या पवित्र रोमन साम्राज्यांतल्या आनी इंग्लंडचे वेपारी संबंद आशिल्ल्या जर्मन शारांत व्हड प्रमाणांत वापरांत आशिल्लें.

ॲव्हर द पॉइझ वजन (१३४०): हें नांव जड मालाच्या वजनाखातीर वापरांत आशिल्लें. तिसरो एडवर्ड हाणएं इंग्लडांत नवें वजनाचें प्रमाण १३४० त प्रस्थापीत केलें. ताणें तयार केल्ल्या वजनाचो संच ७,७,१४,२८,५६ आनी ९१ पौंड वजनाचो आसा. ह्या वजनाचो आदार ६९९२ ग्रेनांचो पौंड आनी ४३७ ग्रेनांचो औंस आशिल्लो. हें ॲव्हर द पॉइझ वजन स्पश्टपणान लोकरीच्या वजनाखातीर प्रस्थापीत करपांत आयिल्लें.

ट्रॉय वजन: ही पद्दत इंग्लीश शेटी मदीं चड रूढ आशिल्ली. इंग्लीश टांकसाळी पद्दत अजुनय टॉवर पौंडावरीच आदारिल्ली आशिल्ली. ट्रॉय पद्दतींत २४ ग्रेन म्हळ्यार १ पेनीचें वजन; २० पेनींचें वजन म्हळ्यार १ औंस; १२ औंस म्हळ्यार १ पौंड आशिल्लें. ट्रॉय पद्दत सामकी अरबी पद्दतीवरीच आशिल्ली आनी तातूंत पेनींचें वजन ४७ ग्रेनांच्या दि-हमाच्या ½ आशिल्लें. १५२७ वर्सा टांकसाळींत टॉवर पौंडावांगडा वेपारी पौंडय रद्द करून ५,७६० ग्रेनांचो ट्रॉय पौंड अधिकृत टांकसाळी पौंड जालो.

सातवो हेन्री हाणें पुराय इंग्लीश वजनां तशेंच रेशीय आवनी घनफळ मापां हांची संविधानीय मुळावणाचेर १४९७ त उबारणी केली. वजनां आनी मापां हांचीं राज्यकोशीय मानकां प्रधान संदर्भ मानकां म्हूण इंग्लंडांतल्या ४३ म्हत्वाच्या शारांत धाडपांत आयलीं. ह्या संविधानाप्रमाण ५,७६० ग्रेनांचो ट्रॉय पौंड ४८० ग्रेनांच्या १२ औंसात आनी २४ ग्रेनांचो २४० पेनी वजनांत विभाग केले आनी रौप्य पेनीचें वजन टॉय पौंडाचो ४८० वो भाग म्हळ्यार १२ ग्रेन थारावपांत आयलो. तिसरो एडवर्ड हाणें प्रस्थापित केल्ल्या ६,९९२ ग्रेनांच्या पौंडा जाग्यार ७,००० ग्रेन असो प्रमाण पौंड पयले एलिझाबेथ राणयेन १५८८ त प्रस्थापीत केलो.

एलिझाबेथ राणयेचीं मानकां (१५५८ - १६०३):एलिझाबेथ राणयेच्या काळांत इंग्लीश वजनांक खरेपणान स्थीरताय आयली. तांची १५८८ तली ॲव्हर द पॅायझ आनी ट्रॉय वजनांची तिसरी आनी निमणी श्रेणी १८२४ मेरेन मुखेल मानकां आशिल्लीं. वेळार ङंड्रेडवेट (वा २२४० पौंड) अशीं अनुमानां प्रमाणभूत थारावपांत आयलीं. इंग्लीश वजनांक लाँग (दीर्घ) वा ग्रॅास हंड्रेडवेट आनी टन अशे मेहणूंक लागले. एलिझाबेथ राणयेच्या काळांत ॲव्हर द पॉइझ वजनां १ पौंड = १६ औंस = ७,००० ग्रेन ह्या प्रमाणाचेर आदारिल्ली आशिल्लीं.

ब्रिटिश इंपिरियल मानकां: लॉर्ड कॅरिसफॅार्ट हाचे अध्यक्षतेखाल संसदीय समितीन १७५८ - ६० ह्या वर्सा तयार करून घेतिल्लीं मानकां १८२४ त कायदेशीर करपांत आयलीं. १८२४ पसून सगळीं ब्रिटिश मानकां इंपिरियल मानकां म्हूण वळखूंक लागले. ५,७६० ट्रॉय पौंड हो मुखेल पौंडजालो आनी ॲव्हर द