जशी समाजीक परिस्थिती बदलत गेली आनी वैज्ञानीक उदरगत जायत गेली तशी तशी मानकांची एक खाशेली पद्दत उदयाक आयली. हे पद्दतींत दोन प्रकार संभवतात. एका प्रकारांत मूलभूत मानकाची निवड मानवान आपखोशयेन करप वा एकाद्री लांबाय सोंपी म्हूण वेचपाची आनी तिचें ल्हान व्हड भाग करून ताचेवयल्यान एकक निश्र्चीत करपाचें. दुसरो प्रकार म्हळ्यार सैमांत उपलब्ध आशिल्लें एकाद्रें परिणाम घेवन ताचे भाग करून मापन पद्दतीचीं मानकां काडपाचीं. दुसऱ्या प्रकारच्या मापन पद्दतीचे उदाहरण अशें - आंगळ = १ भाग
हाताच्या तळव्याची रुंदाय =४ भाग
हाताच्या आगठ्यांचें तोंक आनी करंगळीचें तोंक हांचेमदलें अंतर (वेंत)= १२ भाग
पायाची लांबाय (फूट)= १६ भाग
हात (क्युबीट)= २४ भाग
एक पावलां (दांग)= ४० भाग
लांब एके रांगेत पातळिल्ल्या दोनय= ९६ भाग
भुजांची एकूण लांबाय
ह्यूएनत्संग (इ.स. ६०२ - ६६४) ह्या नामनेच्या चिनी भोंवडेकारान बरयल्ल्या एका ग्रंथात त्या काळांत भारतांत प्रचलित आशिल्ल्या अंतर मेजपाचें योजन ह्या एककाबद्दल म्हायती मेळटा. सैन्यान एका दिसांत चलिल्ल्या अंतराक योजन अशी संज्ञा त्या काळांत वापरताले.
१ योजन = ८ क्रोश (कोस)
१ क्रोश = ५०० बाण
१ बाण = ४ हात
१ हात = २४ आंगळां
१ आंगुळ = जवाच्या सात दाण्याची लांबाय
भारतांतलीं मॅट्रिक पद्दतीचीं वजनां प्रचारांत येवचे आदीं वेगवेगळ्या राज्यांत वेगवेगळीं एककां व्यवहारांत आशिल्लीं. तातुंतल्या कांय राज्यांतल्या मापनांचीं एककां अशीं -
लांबायेची एककां : यव (पोटाक पोट लावन) = १ आंगळ
२ आंगळां = १ तसू
१२ तसू = १ हात
४ हात = १ दंड
२ कोस = १ गव्यूती
४ आंगळां = १ मूठ
२ विती = १ हात
वस्त्र मोजपाचीं एककां : २ आंगळां = १ तसू
१२ तसू १ हात
२ हात = १ गज
२४ तसू = १ गज
२६ तसू वा १६ गिरे = १ वार
जमनीची लांबाय वा मेजपाचीं एककां: १२ तसू = १ हात वा १४ तसू = १ हात
८००० हात = १ कोस
५ ५/६ हात = १ बडी
५ हात = १ बडी
क्षेत्रमापनाचीं एककां :
४ चौरस आंगळां १ चौ. तसू
वजें : 'वजें' म्हळ्यार भेट. (पूण कांय जाण वज्याक हुड्यांचो एक भाग समजतात). लग्न जाल्या उपरांत आपले धुवेक सणापरबांच्या निमतान ते सणापरबेक लागपी वस्तू आनी हेर सामान वज्यांत (कोंड्याच्या वेळापसून तयार केल्लो मोट्या आकाराचो पाटलो) घालून दिवपाची पद्दत गोंयांत दिसून येता. वस्तू वज्यांत घालून मानायाकडल्यान धुवेल्या घराकडेन धाडटात म्हणून 'वजें' अशें म्हण्टात.पयलींच्या काळांत जांवयाच्या वजनाइतलें जड वजें धाडटाले अशेंय म्हण्टात. आवय बापूय आसा म्हणसर दर सणापरबेक हें वजें धाडपाची पद्दत आयजूय रूढ आसा. (कांय कडेन पयल्याच वर्सा वजीं धाडटात, तर कांय कडेन पांच वर्सांमेरेन वजीं धाडटात).
दिल्ल्या घरा चलयेक सुख मेळचें, सणापरबेक तिका कांयच कमी पडचें न्हय, ती आनी जांवय तशेंच जांवयाघरचीं सगळीं मनशां खोशी जांवची, सणापरबेक तांच्या आनंदांत भर घालची, धुवेक आपल्या घरची याद येवंची न्हय अशा सगळ्या कारणांक लागून हें
