म्हत्व जगाफुडें मांडलां.तशेंच वेद हें धर्माचें मूळ थारिल्ल्यान वेद प्रमाण म्हणपाचें त्रिकालबाधित आसा अशेंच मानपांत आयलां.मनून धर्माची जीं चार प्रमाणां सांगल्यांत तातुंत वेदाक पयलें स्थान दिलां.
भारतीय आस्तिक दर्शनांनी आपआपलें तत्वगिन्यान मांडतना वेदांचोच आदार घेतला.तशेंच नास्तिक दर्शनां म्हणून जांचो उल्लेख जाता त्या बौध्द-जैन धर्मांत लेगीत वेदांचो आदार कल्लो आसा.बौद्द धर्माचें तत्वज्ञान मांडपी गौतम बुध्दान वेदांचो अभ्यास केल्लो आनी तो वेदांक मानतालो.तसेंच संत ज्ञानेश्र्वर आनी तुकारामासारकिल्ल्या संतांनीय वेदांचो गौरव केलो.
वेद कशे निर्माण जाले हें सांगतना आदले ऋशी म्हण्टात.तशेंच वेदांचें कर्तेपण कोणाकच मेळना म्हणूनय वेद अपौरुषेय आसात अशेंय म्हणप जाता.वेदांची वैदिक वाङ्मय एकाच जाग्यार निर्माण जावंक ना जाल्यार तें मध्य आशिया,सप्तसिंधू आनी मध्यदेश हांगा निर्माण जालां असो सर्वसादारण समज आसा.
पुराय वेदाचे चार भाग आसात म्हणपाचे उल्लेख वैदिक वाङ्मयांत दिसतात.पुरुषसुक्तांत आयिल्ले ऋग्,साम,छन्द आनी यजुस् अशा ह्या चार शब्दांनी वेदाचे चार भाग जाल्यात.पूण ब्राह्मणग्रंथांत यज्ञाचें विधान आशिल्ल्यान थंय ऋग्,यजुस् आनी साम अशा तीनय वेदांचो उल्लेख आसा.चडशे सगळे तरेचे श्रौतयाग ह्या तीन वेदांच्या आदारान जातात.ह्या दर एका वेदाचो एकेक ऋत्विज यज्ञांत मुखेल म्हणून आसता.अध्वर्यू ऋग्वेदी आसता,होता यजुर्वेदी जाल्यार उद्गाता सामवेदी आसता.
वेदांच्यो मुखेलपणान चार संहिता प्रसिद्द आसात-ऋग्वेद,यजुर्वेद,सामवेद आनी अथर्ववेद.व्यासान ह्यो संहिता तयार करून आपल्या चार शिश्यांक शिकयल्यो.फुडें शिश्यपरंपरेन तांची जतनाय जावपाक लागली.हातुंतल्यान जायते फांटे निर्माण जाले.तांचीं नांवां आनी तांचो प्रचार खंय खंय जालो ही खबर चरणव्युह ह्या ग्रंथांत दिल्ली आसा.महामुनी पतंजलीच्या पस्पशाघ्निकांत सांगिल्लेप्रमाण ऋग्वेदाच्यो एकवीस शाखा,यजुर्वेदाच्यो एकशें एक,सामवेदाच्यो एक हजार आनी अथर्ववेदाच्यो णव शाखा आसात.पूण त्यो आतां मेळनांत.सद्या ऋग्वेदाच्यो दोन,यजुर्वेदाच्यो स,सामवेदाच्यो तीन जाल्यार अथर्ववेदाच्यो दोन शाखा मेळटात.
वेदांत वेगवेगळ्या देवतांचीं वर्णनां आयिल्लीं आसात.तांचेवयल्यान त्या देवांची खूब म्हायती मेळटा.तशेंच अग्नी,इंद्र,वरुण,उषस्,सूर्य आदी जायत्या देवांचीय म्हायती सांपडटा.
आर्यांच्या समाजीक जिवितांत व्यक्ती आनी समाज तशेच इहलोक आनी परलोक हेसंबंदी बरोच मेळ घालपाचो यत्न केला.समाज हो व्यक्तींक लागून जाता देखून समाजांतल्या व्यक्तीचो विकास जावपाचेर वेदांत म्हत्व दिलां.तशेंच समाजाचो भौतिक आनी आध्यात्मिक विकास जावंचो असो वेदांचो उद्देश आसा.देखून कुटूंबीक जिवीत,तीन ऋणां,वर्णवेवस्था,आश्रमवेवस्था आनी चार पुरूषार्थश्(धर्म,अर्थ,काम आनी मोक्ष)ह्या पांच आदारांचेर वैदिक लोकांचें समाज जिवीत आदारिल्लें आसा हाचो बोध वेदांवरवीं जाता.
पूरक नोंद:यजुर्वेद,अथरर्ववेद,सामवेद आनी ऋग्वेद
वेरूळ:महाराष्ट्रांतल्या मराठवाड्यांतली नामनेची सुवात.औरंगबादचे वायव्य दिकेक हो गांव आसा.गांवा लागसारच इला न्हंय व्हांवता.हे न्हंयेचे देगेर घृणेश्र्वराचें देवूळ आसा.तें बारा ज्योतिर्लिंगातलें एक मानतात.
वेरूळचें मूळ नांव एलापूर अशें आशिल्लें.राष्ट्रकूटांच्या एका तांब्यापट्यांत एलापूरच्या शिवमंदिराची म्हळ्यार कैलास लेण्याची खूब तोखणाय केल्ली आसा.तें एलापूर म्हळ्यारच वेरूळ.एलापूरचो अपभ्रंश जावन वेरूळ हें नांव त्या गांवाक मेळ्ळें आसुंये,अशें कांय जाणकारांचें मत आसा.
गांवाचे अस्तंतेक एका दोंगरांत कोरांतिल्ल्या लेण्यांक लागून ह्या गांवाक खूब नामना मेळ्ळी.हो दोंगर दक्षिण - उत्तर असो पातळिल्लो आसून,ताचो आकार चंद्राचे कोरीभसेन आसा.
ह्या दोंगरांत वट्ट चवतीस घोली कोरांतिल्ल्यो आसात.तातुंतल्यो दक्षिणेकडल्यो बारा घोली बौध्द पमथाच्यो,उत्तरेकडल्यो पांच घोली जैन पंथाच्यो आनी त्या दोगांयच्या मदल्यो सतरा घोली ब्राह्मणी पद्दतीच्यो आसात.बौध्द लेणीं इ.स. ५५०-८०० ह्या काळांतलीं आसून,तीं महायान पंथाचीं आसात.तातुंत एक चैत्यघर आसून,बाकीचीं बुध्दाची प्रतिमा आशिल्लीं विराहघरां आसात.
इ.स. ६५० उपरांत हांगाच्या ब्राह्मणी घोलींची निर्मिती सुरू जाली.तातुंतलें कैलास मंदिर हें खुबूच सोबीत लेणें राष्ट्रकूट राजा कृष्णराज(पयलो)हाणें इ.स. च्या ८ व्या शेंकड्यांत निर्माण केलें.जैन लेणीं इ.स.च्या ९ व्या आनी १० व्या शेंकड्यांतलीं आसून तीं राष्ट्रकूट वंशांतल्या अमोघवर्ष(पयलो)वा कृष्णराज(दुसरो)हांचे वेळार कोरामतिल्लीं आसात.
हांगा पयलीं बौध्द लेण्यांची रांक लागला.लेणें क्रमांक १ आनी लेणें क्रमांक २ हीं सामकीं सादीं आसात.तातूंत भिक्षुंखातीर ८ कुडी आसात.हो सगळ्यांत पोरनो विहार.दुसरें लेणें म्हळ्यार चैत्यगरच आसुंये.कांय सोंपणां चडटकच एक सोपो मेळटा.ताच्या दोनय वटांनी दोन कुडी आसात.एके वटेन उच्चासनाचेर बौध्दांचो कुबेर,जंभलाची तुंदिलतनू मूर्त आसा.दर्शनी वण्टीचेर बुध्दाच्यो खुबशो मूर्ती कोरांतिल्ल्यो आसात.मुखेल मंडपांत प्रवेश दाराचेर दोन व्हड द्वारपाल आसात.ह्या मंडपांत बारा व्हड खांबे आसून दोनय
