Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/678

From Wikisource
This page has not been proofread.

वटांनी बुध्दाच्यो व्हडल्यो मुर्ती आसात.सगळ्या मंडपांत नाजूक नक्षी कोरांतिल्ली आसून,खांबे तरातरांचे आनी मन-भुलोवणे आसात.ह्या मंडपाचे वण्टींत तारा आनी बोधिसत्व हांच्योय कोरांतिल्लयो मूर्ती आसात.ह्या मंडपाच्या फाटल्यान गाभारो आसून ताच्या दाराचेरय व्हडले द्वारपाल आसात.गाभा-यांत शींवासनाचेर बशिल्ली बुध्दाची व्हडली मूर्त धर्मचक्रप्रवर्तन मुद्रेंत आसा.मूर्तीच्या दोनय वटांनी चवरां धरील्ले सेवक आनी फुलांच्यो माळो घेवन गंधर्व आसात.


लेणें क्रमांक३,हो एक विहार आसून,तातूंत आठ कुडी आसात.सोप्याचे उत्तरेवटेन एक प्रार्थनापट आसून,तातूंत अवलोकितेश्र्वराचे चमत्कार चितरायल्यात.


लेणें क्रमांक ४,हाच्या मुखेल मंडपांत पद्मपाणी बोधिसत्वाची बसकी मूर्त आसून,दोनय वटांनी सेविका आसात.गाभा-यां त बोधिवृक्षाचे सावळेंत बशिल्ल्या बुध्दाची मूर्त आसा.


ह्या चारूय लेण्यांक धेडवाडा अशें नांव आसा.लेणें क्रमांक ५,हो एक प्रशस्त विहार आसून,ताका महारवाडा म्हण्टात.हातूंत २४ खांबे आसून,२० कुडी आसात.मंडपाचे फाटले वटेन बुध्दमूर्ती आशिल्लें देवूळ आसा.ह्या लेण्याच्या माथ्यावयल्यान एक जलप्रवाह फुडले दरयेंत कोंसळत आसता.


लेणें क्रमांक ६,होय खूब व्हड आसा.मदीं एजक व्हड मंडप,फाटल्यान अंतराळ आनी बुध्दमंदिर आसून,मंडपाच्या दोनय वटांनी दोन व्हड मंडप आसात.तांकां तेंकून कुडी आसात.प्रवेशद्वाराच्या दोनूय वटांनी व्हडले द्वारपाल आसून,उजवे वटेनचे वण्टीचेर महामायुरीची प्रतिमा आनी दावे वटेनचे वण्टीचेर तारादेवीची प्रतिमा कोरांतिल्ली आसा.गाभा-याचे वण्टींत कोरांतिल्ल्यो बुध्द आनी बोधिसत्व हांच्यो मूर्ती पळोवपासारक्यो आसात.


सव्या लेण्याचे सकयल सातवें लेणें आसा.हातूंत चार खांबे आसात.फाटले वटेन ५ कुडी आनी दोनय वटांनी तीन तीन कुडी आसात.


सातव्या लेण्यांतल्यान आठव्या लेण्यांत वचपाक वाट आसा.हातूंत चार खांबे आनी चार अर्दखांबे आसात.उत्तरेवटेनचे वण्टींत तीन कुडी आसात.फाटले वटेन एका वेगळ्या दालनांत गर्भगृह आनी ताचे भोंवतणी प्रदक्षिणापथ आसा.गाभा-यांत बुध्दाची बसकी मूर्त आसून,दोनय वटेांनी दोन बोधिसत्व उबे आसात.अंतराळाच्या उजवे वण्टींत महामायुरीची मूर्त आसून,गाभा-याच्या प्रवेशदाराचेर दोन द्वारपाल आसात.


लेणें क्रमांक ९, हातुंतय वनचपाक सव्या लेण्यांतल्यान वाट आसा.हें दक्षिणेवटेन आसून खूब सुंदर आसा.सामकार एक सोपो आसून,ताच्या फाटल्यान दोन खांबे आनी उपरांत एक दालन लागता.त्या दालनाचे फाटले वण्टींत दोन अर्देखांबे आशिल्ल्यान वण्टीचे तीन वांटे जाल्यात.मदल्या खणांत धर्मचक्रप्रवर्तन मुद्रेंतली बुध्दाची मूर्त कोरांतिल्ली आसून तिचेर चार गंधर्व आसात.दावे वटेनव्या खणांत पद्मपाणी आनी उजवे वटेनच्या खणांत बोधिसत्व आसा.सामकार बोधोसत्वासयत बुध्दप्रतिमांची एक रांक आसून,वयर चैत्यगवाक्षांच्यो रांको आसात.त्या गवाक्षांतय बुध्दप्रतिमा आसून,तारा अभयदान करता अशें शिल्प आसा.


लेणें क्रमांक १०,हें लेणें विश्र्वकर्मा ह्या नांवान प्रसिद्द आसा.हाका सुतार लेणें अशेय म्हण्टात.कारण हातूंत लांकडाच्या फासळ्याभशेन ढासळ्यो फातरांत कोरांतून काडिल्ल्यो आसात.हें एक चैत्यघर आसा.एका सैमीक तटाच्या दारांतल्यान भितर वतकच एक व्हड प्रांगण लागता.ताच्या तिनय वटांनी घटपल्लवयुक्त खांब्यांचेर आदारिल्ले सोपे आसात.फुडल्या सोप्यातल्यान फाटल्या चैत्यघरांत वचपा खातीर एक दार आसा.भितरल्या दालनांत खांब्यांच्यो दोन रांको आशिल्ल्यान दोनय वटांनी वीथिका तयार जाल्यात.दालनाची फाटली वणत वाटकुळी आसून,थंय एक व्हड स्तूप आसा.ताच्या दर्शनी भागाचेर भव्य बुध्द मूर्त सिंहासनाचेर बशिल्ली आसा.स्तुपाच्या वयल्या भागांत बोधिवृक्षाचें तोरण आनी गंधर्वांच्यो आकृती कोरांतिल्ल्यो आशात.दोनय वटांनी बोधिसत्वाच्यो प्रतिमा आसात.वयल्या भागांत कोनाड्यांनी प्रणयी युग्मां कोरांतिल्लीं आसात.प्रवेशदार आनी जनेलां हांचेर एक त्रिदली मेहरप वा बिल्वतोरण आसा.त्या तोरणाच्या दोनूय वटांनी दोन शिखरां कोरांतिल्लीं आसात.तांचे सकयल कोनाड्यांत अवलोकितेश्र्वर,वज्रपाणी आनी तारा हांच्यो मूर्ती आसात.दावे वटेन कोनाड्याम्ह-यांत एक शिलालेख आसा.तातूंत कोरांतिल्लो मंत्र महायान पंथाचो आसा पूण हें लेणें हीनयान पंथाचें आसा.


लेणें क्रमांक ११ हें दोनताल ह्या नांवान वळखतात.हें तीन माळ्यांचें आसून,उजवे वटेन एक व्हड भिक्षुगृह आसा.दावे वटेन उदकाची टांकी आसा.लागींच अवलोकितेश्र्वराची अलंकार घाल्ली मूर्ती आनी दोनय वटांनी तारा आनी भ्रुकुटी हांच्यो मूर्ती आसात.वयर ल्हान ल्हान बुध्ाच्यो मूर्ती आनी गंदर्वांच्यो प्रतिमा आसात.फाटले वण्टीच्या मदीं आशिल्ल्या गाभा-यांत शिंवासनाचेर ध्यानस्थ बशिल्लो बुध्द आनी कुशींनी पद्मपाणी आनी वज्रपाणी हांच्यो मूर्ती आसात.वयल्या मजल्याच्या सोप्यांत आठ खांबे आसून,फाटले वण्टींत पांच दारां आसात.दुस-या दारांतल्यान भितरज वतकच बुध्दाची व्हडली मूर्त भूमिस्पर्श मुद्रेंत आनी ध्यानासनांत शिंवासनाचेर बशिल्ली दिसता.ताचे दोनय वटांनी दोन बोधिसत्व आनीम सामकार दोन सेविका आसात.ह्या गर्भगृहाचे वण्टीचेर बुध्द,बोधिसत्व जंभल आनी तारा हांच्यो कितल्योशोच मूर्ती कोरांतिल्ल्यो आसात.


लेणेंऩ क्रमांक १२ हें तीनताल ह्या नांवान वळखतात.हें चैत्यगृह आनी विहार अशे समिश्र स्वरुपाचें आसून,वेरुळच्या बौध्द लेण्यांत हें सगळ्यांत व्हड आसा.तीन माळ्यासंच्या ह्या लेण्यांत हेर लेण्यांनी आसा तशोच बुध्द,अवलोकितेश्र्वर ,मंजुश्री,तारा,चुंडेची