येवन, थंयच्या दोंगराच्या मूळसांत श्री स्थापना केली. हो जागो मुळ म्हारांचो आशिल्लो. तांणी खोशयेन हें दैवत आपले सुवातींत स्थापन करपाक मान्यताय दिली आनी आपूण दुसरेकडे वसणूक करून रावले, म्हारांनी दाखयल्ले देवीचे भक्तीची जाणवीकाय दवरून कुळाव्यांनी तांकां श्री देवीच्या प्रतिश्ठापनेच्या दुसऱ्या दिसा तांकां आपोवन तांचो भोवमान केलो. तेन्नाच्यान दर वर्सा माघ शुध्द षष्ठी दिसा म्हळ्यार जात्रेच्या दुसऱ्या दिसा ह्या देवस्थानांत म्हारांक जेवण दिवन तांचो भोवमान करतात.
कवळें हांगा श्री शांतादुर्गा देवस्थान अघिश्ठींत जावंचे पयलीं थंय ल्हान देवालय आशिल्लें. श्री नारो राममंत्री हो ह्या देवस्थानाचो कुळावी. ताणें हांगा व्हड देवळाची उबारणी केली. देवळाचे फाटलेवटेन अग्रशाळा बांदून घेतल्यो. तशेंच श्री शांतादुर्गेची पुजा, निवेद्य वेवस्थीत चलपाक शाहू छत्रपतीचो मुखेल प्रधान पयलो बाजीराव हाचे कडल्यान मौजे-कवळें हो गांव इ.स.१७३९ वर्सा इनाम घेतलो. तशेंच मंत्री रामचंद्र मल्हार आनी ताचो पूत सदाशिव रामचंद्र नारो, बाबाजी वरटीकर, भास्करबाबा सार्कोर्डेकर सारकिल्या जायत्या म्हाजनांनी व्हड व्हड देणग्यो दिवन देवीच्या भांडारांत भर घाली.
ह्या देवस्थानाचे मुळचे म्हाजन कुळावी फकत कौशिक गोत्री गौड सारस्वत ब्राम्हण आशिल्ले. तांचीं नांवां अशीं-(१)म्हाले(शिरोडकर),(२)हरपती(पिसुर्लेकार),(३)वैद्य(हवालदार स्थळेकर,कोपीकर),(४)सुखठणकार(घांटकर,सुर्लकर,कुवेलकर,कारापूरकर,कांसारकोडकर,निलकुंदकर),(५)भांडारी(भांडारकर,चिन्नरकर) (६)धोंदे, (७)रामाणी (८)श्रीधरपई(पुनरेकर), (९)रेगे(मेत्री, बक्षी, नाडकर्णी, कुलकर्णी, असोळडेकार, कुडचडकार, कोठंबकार, तळवडकार, मळकर्णेकार, शिरवयकार, शेळडेंकार, होडारकार, बाळडीकार, सावर्डेकार, साळवलीकार, सुर्लकार, सारकोर्डेकार, खोलकार, झणकार, (१०)शिंसाणी(कुंडयकार),(११)गायतोंडे(कुळकर्णी,हेदे,उसकईकर,कसबेकार,दाभोळकार बरडे),(१२)साखरदांडे(कुळकर्णी,नारिंगकार)अशीं बारा वांगडाचीं मूळ कुटुंबा आसात. ते भायर वत्स गोत्री वर्दे(वालावलिकार, बोरकार, भरणे, जारव, सबनीस, आचमनी, खासनीस, बळनवल्लीकार; भारद्वाज गोत्राचे पाळंदीकार, गंगोळीकार, कल्याणकार हे म्हाजन आसात. हाचेय वांगडा कानविंदे, सवनी वा सोहनी, मुंग्रे, वर्टी, डांगी, दणायत, नायक दणायत, पाडगांवकार, नायक, पेडवे, कर्णिक, टेंभे, पंडित, पंडित खांडळकर, चुंबडे, कोठारी, गावगोडकार, कलणकार, घांटे, दस्तीकर बाडी, तुडती, हेरेकर, चिंचखडकार, सांगडकार, हेमाडी, शिरूर अशींय म्हाजनांचीं उपनांवां मेळटात.
ह्या देवस्थानांत वर्साचे बाराय म्हयने वेगवेगळे उत्सव मनयतात.तातूंतले काय मुखेल अशे-
चैत्र:शुक्ल प्रतिपदा, कवळें गौडपादाचार्य मठ संस्थाना कडल्यान वसंतोत्सव, श्रीरामनम, वसंत पुजा.
वैशाख:अक्षय्यतृतीय लालखी उत्सव.
ज्येष्ठ:श्री लक्ष्मीनारायण प्रतिश्ठोत्सव.
श्रावण:नागपंचम शिबिकोत्सव.
भाद्रपद:मुक्ताभरणी व्रतोत्सव, अनंत व्रतोत्सव.
आश्र्विन:नवराकत्रोत्सव,दसरो,कोजागिरी लालखी उत्सव.
कार्तिक:तुळशीलग्न आनी कालो, आंवळी भोजन (वद्य २मी), नोकरी ठणोतस्व (वद्य ५).
मार्गशीर्ष:पालखी आनी लालखी उतस्व(शुक्ल ५मी) आंवळी भोजन(वद्य ५मी)
माघ:जात्रा,लालखी उतस्व सांगड (नौकारोहणात्सव सार्वजनीक महारूद्र,नित्यपुजा, पालखी उत्सव.
फाल्गून:जात्रा,श्रीपट्ट (प्रसाद पटा)प्रतिश्ठोत्सव(शुक्ल ७मी. प्रपिश्ठोत्सव शुक्ल १०मी,लालखीउतस्व,पुनवेक शिगमो.ते भायर ह्या देवस्थानांत दर म्हयन्याच्या शुक्ल आनी वद्य ह्या दोनूय पक्षांत पंचम हो दीस नित्योत्सवाचो आसा.ह्या दिसा रातचें पुराण, कीर्तन आदी कार्यक्रम जातकूच श्री देवीची पालखेंल्यान मिरवणूक काडटात. देवळाच्या गाभाऱ्यांत मुख्यासनाचेर श्री शांतादुर्गा देवीची चतुर्भूज मूर्त आसा.तिच्या एका हातांत श्रीशिव आनी दुसऱ्या हातांत श्री विष्णु आसून ती श्रीजगदंबेची मूर्ती भगवान विष्णू आनी कैलासनाथ शंकर हांच्या झुजा वेळार अवर्तीण जाल्ल्या प्रसंगाचें द्योतक आसा.
श्री शांतादुर्गा देवीचे मूर्ती लागसारच स इंच आकाराचें काळ्या पाशाणाचें श्री शिवलींग आसा. देवीच्या मुखेल आसनाखाल विशिश्ट कृतीन तयार केल्लो धातुचो पट्टो बसयला. हाका प्रसाद पट्टो वा सिंहपट्टो म्हणटात. ह्या पट्टयाचेर प्रसाद पुजा लावन प्रार्थना मागणी करून प्रसाद-कौल घेतात.
श्री शांतादुर्गा देवीचे दावेवटेन लागसारच श्री नारायण देवाचें देवूळ आसून त्या देवळांत मुख्यासनाचेर श्री नारायणदेव आनी थंयच श्री गणपती हांच्यो मूर्ती आसात. ह्या देवळाचे दावे वटेन पारिजातकाचो पार आसा. त्या पारार बारा वीर भगवतीची ल्हान मूर्त आसून लागींच दोन पादुका आसात. श्री शांतादुर्गा देवीच्या देवळा मुखार महादाराचीं सोपणां आनी दीपस्तंभ हांचे मदीं श्रीक्षेत्रपाळाची शिळा आसा.देवळाच्या फाटल्यान दावेवटेन एक व्हड शिळां आसा, तिका म्हारवाची शिळां म्हणटात. देवळाच्या प्राकारांत प्रवेश करपाचें जें महादार नगारखान्याखाल आसा त्या महादाराचे दावेवटेन एक ल्हान देवूळ आसून तातूंत मूळ पुरूस कौशिक गोत्री लोमशमीची पाशाणी मूर्त स्थापन केल्ली आसा.
श्री शांतादुर्गा देवस्थान- नानोडें:गोंयच्या नानोडें वाठारांत आशिल्लें म्हत्वाचें देवस्थान. हें देवस्थान मुळचें बारदेसांतल्या कळंगूट ह्या गांवांत आशिल्लें. पूण पुर्तुगेजांच्या काळांत १५७७ वर्सा बाटाबाटी वेळार
