अध्यक्ष जालो. ताच्या यजमानपणाखाला जाल्ल्या करमळे अधिवेशनांत संस्थेची घटना संमत करून घेतली आनी पुराय स्वातंत्र्य आनी भारतांत गोंयच्या विलिनीकरणाचो थाराव मानून घेतलो.16 डिसेंबर 1947 ह्या दिसा ताका परत अटक केली आनी प्रदेशीक लश्करी न्यायालया मुखार उबो केलो. न्यायालयान ताका आंगोलाक फोर्ट रोकाडस हांगा धाडपाचें फर्मान काडलें. 1 जून 1952 ते 12 मे 1956 मेरेन तो सादे बांदेरियाक आशिल्लो. थंयसावन ताची सुटका जाली आनी ताका आंगोलाक रावपाक मेकळीकय दिली. आंगोला 15 वर्सांची काळ्या उदकाची ख्यास्त भोगता आसतनाच ताणें लो. टिळकाच्या ‘गीता रहस्याचो‘ पुर्तुगेजींत अणकार कलो. आंगोलाक आसतना थंय ताणें राजकीय चळवळींत आनी थंयच्या स्वातंत्र्याच्या उठावांतूय वांटो घेतलो, म्हणून परत तीन म्हयन्यांनी बंदखण ताच्या वांट्याक आयली. सां पावलो फोर्ट बंदखणींत ताका दवरलो. आंगोलाक आसतनाच ‘लुआडा जॉनील दे आंगोला‘चो सहसंपादक म्हणून ताणें काम पळयलें, लागीं लागीं 15 वर्सां वयर बंदखण आनी विजनवास ताणें भोगलो मागीर ताका लिस्बनाक धाडलो. थंयच्यान तो कराचीक पावलो आनी गोंय मेकळें जाले उपरांत स म्हयन्यांनी तो मायघरा परतलो.
1963त महाराष्ट्रवादी गोमंतक हे राजकीय संघटनेचो तो उपाध्यक्ष जालो. 1964चे भौशिक वेंचणुकेंत शिवोले मतदारसंघांतल्यान तो वेंचून आयलो आनी गोंय, दमण आनी दीव विधानसभेचो पयलो सभापती म्हणून ताची बिनविरोध निवड जाली. उपरांत म. गो. पक्षाचो राजिनामो दिवन तो ‘लोकदला‘चो अध्यक्ष जालो. ताचे उपरांत जनता पक्षाचो उपाध्यक्ष जालो.
मराठी भाशेचो तो खांपो अभिमानी आसून तो मराठी राज्यभाशा प्रस्थापन समितीचो अध्यक्ष म्हणून वावुरलो. गोमंतक मराठी अकादमीचो तो मानद अधिसदस्य जावन आसा.
ताणें ‘भारतीय समाजविघटक जातिवर्ण व्यवस्था‘ हो ग्रंथ मराठींतल्यान बरयला आनी ताका गोंय कला अकादमीचो पुरस्कारूय लाबला.‘आठवणी माझ्या कारावासाच्या,काळ्या निळ्या पाण्याच्या‘ हें ताचें आपजीणेत्मक दुसरें मराठी पुस्तक. जाल्यार ‘इतिहासाच्या दृष्टिकोनातून गोमंतकातील मराठी परंपरेचा उद्गम व विकास‘ हें ताचें तिसरें पुस्तक हालींच उजवाडाक आयलां.‘जातीं वर्णाचें समाजशास्त्र‘ हें ताचें कोंकणी पुस्तक बरेंच गाजलां.
केंद्र सरकारान 1973त ताम्रपत्र भेटोवन ताचो गौरव केला, तर गोंय शासनान 18 जून 1981 ह्या दिसा भोवमान केला. वाराणसी सारनाथ हांगा भरिल्ल्या अखिल भारतीय स्वतंत्रता संग्राम सेनानी समितीच्या 13व्या अधिवेशनांत ‘राष्ट्रवीर‘ पदवेन ताका गौरायला.
-कों.वि.सं.मं.
शिरोडकार,मिनाक्षी: (जल्मः? कोरगांव,पेडणे; मरणः 2 जून 1997).
मराठी चित्रपट आनी संगीत नाटक मळावयली एक श्रेश्ठ अभिनेत्री.
तिचें शिक्षण मुंबय जालें. राममोहन इंग्लीश स्कुलांतल्यान ती मॅट्रीक पास जाली.तिका भुरगेपणा सावन संगीताची आवड आशिल्ली. तिणें मुंबय आकाशवाणीवयल्यान नाटिका सादर केल्यात.
‘ब्रम्हचारी‘ ह्या गाजिल्ल्या चित्रपटांत ‘यमुना‘ जळीं खेळू खेळ कन्हैया का लाजता‘ हें श्रृंगार गीत पेंवपाचो भेस घालून तिणें गायिल्लें. तेन्ना सनातनी लोकांनी आनी तथाकथीत संस्कृती रक्षकांनी तिचेर आनी चित्रपटाचेर तेखातीर व्हडली टिका केल्ली. ते वेळचे परिस्थितीचो विचार केल्यार, तिचें तें कला प्रांतांतलें धाडसच म्हणचें पडटलें. उपरांतय जाल्ले टीकेक तिणें खंबीरपणान तोंड दिलें. मराठी सिनेरसिकांनी मात तिचे ते भुमिकेची तुस्त केली.
अखिल भारतीय नाट्य परिशदेन बाल गंधर्व भांगरा पदक दिवन आनी मराठी अकादमीन 1991 वर्सा मानव वांगडीपद दिवन तिचो भौमान केला.
-कों.वि.सं.मं.
शिरोडकार,रामराव नारायण: (जल्मः15 ऑक्टोबर 1923, शापोरा-बारदेस)
सुटकेझुजारी. ताणें माध्यमीक मेरेन मराठींतल्यान शिक्षण घेतलें. तो ‘नॅशनल काँग्रेस गोवा‘ हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. 26 जानेवारी 1955 ह्या दिसा आपल्या सात वांगड्यां सयत ताणें कायसुंवा हांगा सत्याग्रह घडोवन हाडलो. त्याच दिसा आसगांव हांगा पोलिसांनी ताका अटक केली. एक म्हयनो ताका आल्तीनो बंदखणींत घाल्लो आनी उपरांत आग्वाद बंदखणींत दवरलो. गोंय सुटके उपरांत बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. 1972 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
-कों.वि.सं.मं.
शिरोडकार,लक्ष्मण बाळा: (जल्मः 18 ऑक्टोबर 1917, मयें-दिवचल).
सुटकेझुजारी. ताणें मराठींतल्यान मुळावें शिक्षण घेतलें. तो आझाद गोमंतक दल संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. डॉ. लोहियान केल्ले चळवळींत ताणें वांटो घेतिल्लो. आझाद गोमंतक दल संघटनेच्या वावुरप्यांक भूंयगत राजकीय वावरांनी आदार दिवपाचें काम तो करतालो. 1947त ताका अटक करून दोन वर्सां दिवचल आनी रेईश मागून बंदखणींत 18 म्हयने दवरिल्लो. हाचे भायर दीव बंदखणींत ताका पांच वर्सां खर बंदखणीची ख्यास्त भोगची पटली. 1972 वर्सा
