Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/823

From Wikisource
This page has not been proofread.

आयल्या बरोबर सवे राती सटयेची पुजा बाळटीचें कुडीत करतात. तेन्ना विहनेह, जन्मदा, षष्ठी, जीवेतीका आनी शस्त्रगर्भ देवतांचें पूजन करतात. शांतिसूक्ताचें पठन करतात, ब्राह्मणाक विडो दक्षणा दिवन आवादीत देवतांचे विसर्जन करतात. इश्ट- मित्रांक जेवण घालतात. ह्या विधी पुरतो सुयेर लागना.

हे पुजेवांगडा कांय लोकोप्रचार करतात. ब्रह्मदेव जें भविश्य करता तें सटी भुरग्याच्या कपलार बरयता अशी समजूत आसा. ते खातीर पुजेलागीं पाटार तिंत- पेन, कोरो कागद दवरतात. सटयेची पुजा प्रांताप्रमाण तशीच कुलपरंपरेप्रमाण मनयतात. तशेंच पुजेचे प्रकार आनी जातीप्रमाण तातूंतल्यान सामानांत फरक आसता. बंगालांत बाळंटीच्या सव्या दिसा सांजेची षष्ठीची शेणाची वा मातयेची मूर्त करून तिची पुजा करतात. मूर्ती लागसार उदकान भरिल्लो एक तांबयो आनी आंब्याचो ताळो दवरतात. संताळ परगण्यांक मैथिली ब्रह्मणांगेर भुरगें जल्माक आयलें म्हणजे बाळंटीचे कुडींत वण्टीर, चलो आसल्या धा आनी चली आसल्यार पांच नीट्ट वळी काडटात. मागीर सांजे सश्टी पुजा करतात. तेखातीर एका चौकोन रंगयता. मदी सटयेची आकृती आसता. वण्टीवयलो बो सटयेचो नकालो ल म्हयने दवरता आनी उपरांत तो दुदान पुसून उडयता.

गोंयांत सटयेचो पुजाप्रकार ब्राह्मणांमदीं वैदिक पद्दतीन ब्राह्मणाक आपोवन करता आनी तातूंत विघ्नशष्टि पांच देवतांच्या पाटार एका वस्त्राचेर तांदळांच्यो पांच मुठी घालून ताचेर सुपा-यो दवरून देवतांची पुजा करतात. पजेंत पिटकोळेची फुलां ओंपतात आनी खिचडेचो निवेध्य दाखयता आनी तो आपूण घेनास्तना वैजिणीक दितात. तिणें चो निवेध्य दीस उदेवपापयलीं घरांतल्यान भायर व्हरूंक जाय.

ब्रह्मणेत्तर जातींत षष्ठीपुजेची प्रकारांत मुख्य उध्येश तोच आसता. पूण पुजेचो प्रकार मातसो वेगळो आसा. ते जातींत पुजा सांगपाक कोण लागना. बंगालातले पुजा धर्तेचेर बाळंटीचे कुडींत एक उदक भरिल्लो तांबयो दवरून ताचेर आंब्याचो ताळो, नाल्ल दवरून ताचेर सटयेची पुजा करतात. जेवणाचो निवेध्य दाखयतात आनी सोय-यांक जेवण गालतात. मेजवानींत मटण आनी नुस्तें आसता. होय निवेध्य सटयेक दाखयतात. सगळी रात घमटां- शमोळ, झांज्यो वाजोवन आनी लोकगीतां गावन सटी जागयतात. कांयकडेन सोरोय दितीत.

बाळंटीच्या सव्या दिसीप्रमाण पांचव्या दिसाय सटयेची पुजा करपाची कांय राज्यांनी पद्दत आसा. हिका पांचवीची पुजा म्हणटात. पुजा सटयेप्रमाणच करतात. पुण कांय जातींनीं तंत्रांत थोडो फरक आसा. कांय जातींनीं बाळंटीण आनी भुरग्याच्या उशाचेर पांच दिवे, पिठाची(कणकीचीं) मुठलीं आनी पांच फळां दवरता. हळदीची देवी करून सुपांत दवरता. तेचप्रमाण पांच सुपा-यो, पांच खारको, पांच हळदीकुटां घेतात. बिब्याक सूय तोपून तो बाळंटीच्या कुशींत दवरतात. बाजे भोंवतणी अळमी घुग-यो दवरतात. सटवाइक हळद- कुकूम घल्या उपरांत भुरग्यांक बाजेसकयल दवरतात. मागीर एक कुमारीका बुरग्याक सटवाइचो हिंगाच्या पिठाचो आंगारो लायता आनी सुरवेक उजवो पांय फुडे उडोवन भुरग्याक दांग घालता. कांयकडेन पांचवेची पुजा विधवेच्या हातान करतात.

पांचव्या दिसापासून बाळंटिणीचे कुडींत एक वात सतत पेटत दवरपाची चाल आसा. बंगाल, बिहार, ओरिसा ह्या प्रदेशांनी बाळंटीचे कुडींत, बाळ- बाळंटिणीक भूत बाधा जावची न्हय म्हणून सतत धुंगटी पेटत दवरपाची चाल आसा.

सटी पुजेंत न्हाणी पुजेचोय एक प्रकार आसा. बाळ- बाळंटिणीक न्हाणयतकच ते न्हाणयेचीय पुजा करतात.


घराभायर जांव घरांत एक फोंडकूल मारून न्हाणी करतात. धाव्या दिसा फोंडकूल पुरून ताची पुजा करतात.

षष्ठी ही एका मातृका आसा. मातृका मुळाच्या भुरग्यांचो घात घेवपी म्हण प्रसिद्द आसात. भुरग्यांच्या अकस्मात मरणाक ती जबाबदार आसात अशी पोरन्या काळापासून धारणा आसा. तेन्ना तांणी बाळघातकी स्वरूप सोडून भुरग्यांचें संगोपनाचें काम करचें हे खातीर तांची पुजा जाली. सटये देवीच्यो ह्यो दोन प्रार्थना आसात- १)सर्वविघ्न हरोसितमेकदंत गजानन: षष्ठिगृहेर्चित: प्रीत्य बाळंरदीर्घायुषं कुरू शक्तिस्वं सर्व देवानां लोकानां हित कारिणी मातार्बाहमिमं रक्ष महाषष्ठी नमोस्तुते।।

२)गौरीपुत्रो यथा स्कंधा: शिशुत्वे रक्षित: पुरा । तथाममाप्ययं बाल : षष्ठके रक्षितां नम : ।। -अच्युत तोटेकार

सणबियां (Linseed): Linum Usitatissium हें सणबियांचें शास्त्रीय नांव. Lincecere या कुटुंबांतली ही वनस्पत. या पिकाची लागवड खूब पयलींसावन सोण्णाखातीर (Fibre) करतात. पुण बारतांत या पिकाची लागवड तेलाखातीर करतात. सणबियांच्या उगमस्थानाविशीं एकमत ना. इराण देशांत उगम जाला म्हणपाचो उल्लेख सापजटा.आर्य लोक जेन्ना तेन्ना ताणें कपड विणपाखातीर धागो मेळचो म्हण सणबियां भारतांत हाडली उपरांत ह्या पिकाचो तेल काडपाखातीर अपयोग जालो. रोपांची पानां एका उपरांत एक (Altemate) लांबट आसता. फुला ल्हान खांदयाच्या यल्या भागांचेर येतात. फुलाक पांच पाकळ्यो आसता. पांकळ्यांचो रंग जातीप्रमाण धव्योवा निळसर आसता. फळांत बारिक बियो आसतात. बियो तांतयाच्या आकाराच्यो