एकठांय रावपाक येतलें, हें एक सती वचपा फाटलें कारण अशें सांगतात. तशेंच झुजांत वांटो घेवन मरण आयिल्ल्या झुजां-यांच्या बायलांची विटंबना पासून सुटका करपाच्या उद्देशान बायलेन मरण आपणावप चड बरें अशें ढुजारी जमातींतले समाज मानतालो. हातुंतलायनय घोवाच्या मकणा उपरांत बायलेन सहगमत करपाची पद्दत रूढ जाली आसूयें.
सता वचपाचो पयलो उल्लेख महाभारतांत सांपडटा. पांडुची बायल सती गेल्या, पूण सती वचपारें तिणें जें कारण दिल्लें आसा तें धर्मीक न्हय. वासपदेवाच्यो चार बायलो देवकी, भद्रा, रोहिणी आनी मदिरा हांणी सहगमन केलें अशें मौसल पर्वांत म्हळां. कृष्णाच्या मरणाउपरांत अर्जुनावांगडा इंगद्रप्रस्थाक गेल्ली रूक्मिणी, गांधारी, शैव्या, हैमवती आनी जांबवती ह्या बायलांनी अग्निप्रवेश केल्लयाचें वर्णन आसा. अशो जरी देखी आसात तरीय त्या काळांत हे प्रथेन विस्तरीत मूळ धरूंक नाशिल्लें.
ह्या वेळार कांय स्मृतिकीरांनी सतीप्रथेक संमती दिल्ली आसली सरीय तांणींच तिका निर्बंदय घलो. ते म्हळ्यार, भुरगें ल्हान आसल्यार, बायल गुरवार आसल्यार जांव त्या वेळार तिची मासिक पाळी चालू आसल्यार तिणें सहगमन करचें न्हय.
सन पयली ३०० च्या अदमासाक ही प्रथा भारतांत सुरू जाली आसूयें, अशें इतिहासाच्या आदारान म्हणप जाता. हे चालिची सगऴ्यांत पोरनी इतिहासांतली देख सन पयली 316 वर्साची आसून ती डिओडरस सिक्युलर ह्या ग्रीक इतिहासकाराच्या ग्रंथांतली आसा.
नाटककार भास ह्या कालखंडाच्या लागीं वावुरपी. ताणें महाभारतांतल्या प्रसंगांत बदल करून दूतघटोत्कच आनी उरूभंग ह्या नाटकांत उत्तर, दु:शला आनी पौखी ह्या अनुक्रमान अभिमन्यू, जयद्रथ आनी दुर्योधन हांच्यो बायलो सती गेल्यो अशें म्हळां. ही कांय अपवादात्मक उदाहरणां. कारण गुप्तकाळंत सतीचीं चड उदाहरणां मेळनात. वात्स्यायनाच्या कामसूत्रांत हे प्रथेचो उल्लेख आसा. इंद्राक पालव दिवपाखातीर धांविल्लो रामाचो पूत कुश, दुर्जय दैत्याक मारून आपुणय मेलो. तेन्ना ताची बायल कुमुव्दती सती गेल्ल्याची खबर रघुवंशांत आसा.
पुराणांत सतीच्यो कांय देखी आसात. पूण जायत्यो विधवा बायलो जिवीत आशिल्ल्याचींय वर्णनां आसात. पुराणोत्तर काळांत सतीची चाल चड वाडत गेली अशें दिसता. चवथ्या शेंकड्यामेरेन ही चाल पुराय देशभर पातळ्ळी. इकराव्या शेंकड्यामेरेन ही चाल काश्मीर. पंजाब, राजपतान, बंगाल ह्या प्रंतांनी बरीच बळावली. निर्णयसिंधू आनी धर्मसिंधू ह्या सतराव्या शेंकड्यांत बरयल्ल्या धर्मग्रंथांनी सता चालीवुशीं विस्तार म्हायती मेळटा. सता वचप म्हणजेच घोवावयलें एकनिश्ठ प्रेम सिध्द करप अशें तेमेरेन मानताले.
इ.स. ७०० ते ११०० मेरेनच्या काळांत उत्तर भारतांत, चडकरून काश्मीरांत जायत्यो बायलो सती गेल्ल्याचें कम्हाणान राजतरंगिमींत सांगलां. तशेंच राणयांवांगडा राजाची आवय, भयण, प्रधान, रखेल्यो ह्यो सहगमन करताल्यो अशें तो म्हणटा. राणी सूर्यमतीवांगडा गंगाधर, टक्किबुध्द आनी दंडक हे सेवेक आनी उद्दा, नोनिकाषवल्गा ह्यो दासी हाणीं सगळ्यांनी अग्नीप्रवेश केल्लो.
रजपुता इतिहासांतय राजाराम महाराजाची एक राणी, व्हडल्या शाहू महाराजाची राणी, माधवराव पेशव्याची बायल, संभाजी आंग्रेची बायल अशा सती गेल्ल्या बायलांच्या देखी प्रसिद्द आसात. नागपूरच्या रघुजी भोसल्याच्यो सात बायलो सती गेल्ल्याचे भिरांकूळ प्रकारय नमूद आसता.
महाराष्ट्रापरस बगालांत हाचो अतिरेक जाल्लो, अशें दिसती. ताचें एक मुखेल कारण म्हळ्यार हेर प्रांताच्या तुळेन बायलांक मिळकतींतलो चड वांटो आशिल्लो. दायभाग ग्रंथाप्रमाण थंयचो वारसेहक्क चालू आशिल्लो. ह्या हक्कापासून बायलांक पयस दवरपाखातार रूढीनिर्मीत आनी शास्त्रभुक्त मार्गांचो अवलंब करून बायलांची आडखळ पयस करपाक लोकांनी सताप्रथेक उबारून धरली आसूं येता. ताकालागून शेंकड्यानी बायल्यो सती वचपाक लागल्यो. जायते खेपे तांचेर जबरदस्तीय जातली. केन्नाकेन्ना तर तांका अंमली पदार्थ दिवन ते नशेंत तिणें जशी सती वचपाची इत्सा दाखयली म्हणजे तिका सरणाचेर धुकलताले. सरणांतल्या उज्याचो धग बसून जर ती बायल भायर सरपाखातीर धडपडपाक लागली जाल्यार तिका जित्या कोंड्यांनी भितर धोंगशीताले. तशेंच तिचो बोवाळ लोकांक आयकुपाक येवंचो न्हय म्हणून व्हडाव्हडान वाध्यां वाजयताले.
राजस्थान आनी पंजाब ह्या प्रदेशांनी सतीच्यो शिळा जांव देवळां दिसना असो एकय गांव ना. हाचेवयल्यान थंयच्या सतीप्रथेची व्यापकता जाणवता. झुझनू गांवचें राणी सतीचें देवूळ बारतांतल्या नामनेच्या देवळांमदीं एक आसा. जोधपूरच्या मिस्तरा देवळांतल्या शिलालेखांत गुहिलोत राजवंशांतल्या आनी समान्य बायलांमदी सतीचो आंकडो वाडपाक लागलो.
अरबांच्या आनी तुर्कांच्यो जेन्ना व्हडल्यो घुरयो पडपाक लागल्यो तेन्ना तर सतीप्रथेक जोहाराचें स्वरूप फाव जालें.
पंजाबांतय हाचेपरस वेगळी अवतिकाय नाशिल्ली. ब्रिटीशांनी सतीप्रथेचे बंदीचो कायदो केल्लो आसलो तरी भारतीय राजांच्या संस्थानांत हाचेविशीं चडशी सुदारणा जावंक नाशिल्ली. रणजितसिंगच्या मड्यावांगडा ताच्या चार बायलांक जाळिल्ल्यो. राज सुचेतसिंगाच्या निमण्या संस्कारांत
